Βυζάντιο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Το '''Βυζάντιο''', ή '''Βυζαντίς''', ήταν [[Αρχαία Ελλάδα|αρχαία ελληνική]] αποικία που ιδρύθηκε στο μυχό του [[Κεράτιος κόλπος|Κεράτιου κόλπου]] και των στενών του [[Βόσπορος|Βοσπόρου]], στην περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα η [[Κωνσταντινούπολη]]. Η ονομασία της πόλης παραπέμπει σε θρακική ονοματολογία<ref name="oxford">Alexander P. Kazhdan (ed.), ''The Oxford Dictionary of Byzantium'', Vol. I, Oxford University Press, USA, 1991, λήμμα "Byzantion", σ. 344</ref>, ενώ σύμφωνα με τον [[Πλίνιος ο πρεσβύτερος|Πλίνιο τον Πρεσβύτερο]], η τοποθεσία ονομαζόταν παλαιότερα Λύγος<ref>Πλίνιος, Φυσική Ιστορία, 4.46</ref>. OΟ επικρατέστερος ιδρυτικός μύθος του Βυζαντίου παραδίδεται από τον [[Στράβων|Στράβωνα]] στα ''Γεωγραφικά'', σύμφωνα με τον οποίο η πόλη ιδρύθηκε το 658/7 π.Χ. από [[Μεγαρείς]] αποίκους, με επικεφαλής τον [[Βύζας|Βύζαντα]], από τον οποίο και πήρε το όνομά της. Ο μυθικός ήρωας [[Βύζας]] θεωρείται γιος του βασιλιά Νίσου από τα [[Μέγαρα]] ή γιος του Ποσειδώνα και της Κερόεσσας<ref>Προκόπιος, ''Περί Κτισμάτων'', Α. 5</ref>, κόρης της Ιούς και του Δία, την οποία η μητέρα της γέννησε στον Κεράτιο κόλπο. Άλλη εκδοχή εμφανίζει τον Βύζαντα ως γιο της νύμφης Σεμέστρας<ref name="oxford"/>. Ο Βύζας αναφέρεται μαζί με τους Άντες στο χρονογράφημα ''[[Παραστάσεις σύντομοι χρονικαί]]'' (8ος-9ος αι.) και εικάζεται ότι πιθανός συνδυασμός των δύο ονομάτων οδήγησε στο τοπωνύμιο ''Βυζάντιον''<ref name="oxford"/>. Για τη χρονολογία ίδρυσης της πόλης υπάρχουν αρκετές εκδοχές, με επικρατέστερη εκείνη του 660 ή 659 π.Χ.<ref name="EME">Καμάρα Αφροδίτη, «Βυζάντιον (Αρχαιότητα)», 2008, Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Κωνσταντινούπολη URL: <http://www.ehw.gr/l.aspx?id=10949></ref>. Λαμβάνοντας υπόψη τη μακραίωνη ιστορία της πόλης, στη διάρκεια της οποίας καταστράφηκε και χτίστηκε εκ νέου αρκετές φορές, οι αρχαιολογικές μαρτυρίες διακρίνονται με δυσκολία στο χώρο της σύγχρονης [[Κωνσταντινούπολη|Κωνσταντινούπολης]]. Στα κατάλοιπα της αρχαίας πόλης ανήκει ο «κίονας των Γότθων», μνημείο που πιθανώς αντικατέστησε προηγούμενο άγαλμα του Βύζαντα και βρίσκεται μεταξύ του [[Τοπ Καπί]] και των θαλάσσιων τειχών, όπως και [[κεραμική|κεραμικά]] αντικείμενα, τα πρωιμότερα από τα οποία χρονολογούνται στον 7ο αιώνα π.Χ.<ref name="EME"/>.

Το Βυζάντιο αναπτύχθηκε γρήγορα, περιτειχίστηκε και κατέλαβε εδάφη στα ασιατικά παράλια. Κατά τον [[Παυσανίας|Παυσανία]], υπήρξε μία από τις καλύτερα οχυρωμένες πόλεις της αρχαιότητας<ref>Παυσανίας, ''Ελλάδος περιήγησις'', 4.31.5</ref>. Ιστορικές πληροφορίες για το Βυζάντιο αντλούμε επίσης από τον [[Ηρόδοτος|Ηρόδοτο]]. OΟ τύραννος της πόλης, Αρίστων, υποστήριξε μαζί με άλλους Έλληνες στρατηγούς τον Πέρση βασιλιά [[Δαρείος Α'|Δαρείο]] στην εκστρατεία του εναντίον των [[Σκύθες|Σκυθών]]. Στη διάρκεια της [[Ιωνική Επανάσταση|Ιωνικής επανάστασης]] καταλήφθηκε από τις ελληνικές δυνάμεις και μετά το τέλος της, οι κάτοικοί της μετοίκησαν, ιδρύοντας τη Μεσηβρία στις δυτικές ακτές του Εύξεινου Πόντου<ref>Ηρόδοτος, ''Ιστορίαι'', 6.33</ref>.

Κατά τους κλασικούς χρόνους, μετά τη νικηφόρο για τους Έλληνες έκβαση των [[Περσικοί πόλεμοι|Μηδικών Πολέμων]], το Βυζάντιο καταλήφθηκε από τον [[Παυσανίας (στρατηγός)|Παυσανία]] νικητή των [[Μάχη των Πλαταιών|Πλαταιών]]<ref>Θουκυδίδης, 1.94</ref>, oο οποίος μετά από συμφωνία με τον Ξέρξη παρέμεινε διοικητής της πόλης πριν εκδιωχθεί από τους Αθηναίους<ref>Θουκ. 1. 128-131</ref>. To Βυζάντιο υπήρξε μέλος της [[Δηλιακή συμμαχία|Συμμαχίας της Δήλου]], ενώ κατά την διάρκεια του [[Πελοποννησιακός Πόλεμος|Πελοποννησιακού πολέμου]] (431-405 π.Χ.) τάχθηκε αρχικά στο πλευρό των Αθηναίων. Το [[411 π.Χ.]] αποστάτησε από τον αθηναϊκό συνασπισμό και τον επόμενο χρόνο καταλήφθηκε από τον Σπαρτιάτη στρατηγό Κλέαρχο, προφασιζόμενος ο τελευταίος την ανάγκη να εμποδιστεί η αποστολή σιτηρών προς την [[Αθήνα]] από τον Εύξεινο πόντο<ref>Ξενοφών, ''Ελληνικά'', 1.1.35</ref>. Πολιορκήθηκε εκ νέου το 409 π.Χ από τους Αθηναίους, με επικεφαλής τον [[Αλκιβιάδης|Αλκιβιάδη]] και όταν ο Κλέαρχος εγκατέλειψε την πόλη, ορισμένοι Βυζαντινοί άνοιξαν τις πύλες στους Αθηναίους<ref>Διόδ. Σ., 66.4-6</ref>, οι οποίοι, τελικά, μετά από μάχη εντός των τειχών κατέλαβαν την πόλη. Μετά την ήττα των Αθηναίων υπο τον Κόνωνα στους Αιγός Ποταμούς, οι Αθηναίοι υπέγραψαν συνθήκη ειρήνης που τους υποχρέωνε, μεταξύ άλλων, να εγκαταλείψουν το Βυζάντιο. Παράλληλα, οι πολίτες του Βυζαντίου που είχαν προδώσει την πόλη, παραδίδοντάς τη στα χέρια του Αλκιβιάδη, εξορίστηκαν, λαμβάνοντας αργότερα τιμητικά την αθηναϊκή πολιτεία<ref>Ξενοφών, 2.2.1</ref>. HΗ σπαρτιατική παρουσία στην πόλη έληξε περίπου το 390 π.Χ, όταν ο αθηναίος στρατηγός [[Θρασύβουλος]] επανέφερε το Βυζάντιο στην αθηναϊκή σφαίρα επιρροής, ωστόσο δεν έλειψαν κρίσεις στις σχέσεις των δύο πόλεων, όπως το 357 π.Χ, όταν το Βυζάντιο συντάχθηκε με τις δυνάμεις του Μαυσώλου.

Κατά την περίοδο της εξάπλωσης του [[Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας|Φιλίππου Β']], το Βυζάντιο υπέγραψε συνθήκη ειρήνης με το μακεδόνα βασιλιά, ωστόσο εκείνος πολιόρκησε την πόλη, το 341 π.Χ, μετά από άρνηση των Βυζαντινών να στραφούν εναντίον της Αθήνας. Οι κάτοικοί της πόλης απέδωσαν τη σωτηρία της σε θαύμα της θεάς [[Εκάτη|Εκάτης]], όπως μαρτυράται από άγαλμα που έστησαν προς τιμή της, αλλά και σε παραστάσεις της σε νομίσματα της εποχής. Η ημισέληνος που απεικονίστηκε σε βυζαντινά νομίσματα έγινε σύμβολο της πόλεως, γεγονός που θεωρείται πως επιζεί έως σήμερα με την υιοθέτησή της στη σημαία της τουρκικής δημοκρατίας<ref>William Smith, ''Dictionary of Greek and Roman geography'', Vol. I, Boston: Little, Brown and Co., 1854, σ. 658</ref>. Στην πραγματικότητα, το Βυζάντιο υποστηρίχθηκε από τους Αθηναίους και αρκετές ακόμα ελληνικές πόλεις που συντάχθηκαν μαζί τους<ref>Διόδ. Σ., 16.77.2</ref>. Στα χρόνια του [[Μέγας Αλέξανδρος|Μεγάλου Αλεξάνδρου]], η πόλη διατήρησε ένα προνομιακό καθεστώς αυτονομίας. Κατά την εκστρατεία του Αλεξάνδρου προς το Δούναβη, τον υποστήριξε στέλνοντας πλοία<ref>Αρριανός, ''Αλεξάνδρου Ανάβαση'', 1.3.3</ref>. Μετά το θάνατό του, οι Βυζαντινοί, αν και αρχικά υποστήριζαν τον [[Αντίγονος Α'|Αντίγονο Α']], τελικά διατήρησαν ουδέτερη στάση στη μάχη του με τον [[Κάσσανδρος|Κάσσανδρο]] και τον [[Λύσανδρος]]<ref>Διόδ. Σ., 19.77.7</ref>. TοΤο [[279 π.Χ.]], η πόλη αναγκάστηκε να πληρώνει βαρύ φόρο στους [[Γαλάτες]]. Στα χρόνια που ακολούθησαν, οι Βυζαντινοί επιδίωξαν την επέκταση της κυριαρχίας τους, κυρίως μέσω του ελέγχου του εμπορίου.