Πρώτος Ιερός Πόλεμος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Πρώτος Ιερός Πόλεμος''' ήταν ο πρώτος από μία σειρά πολέμων που έγιναν κατά την αρχαιότητα με σκοπό τον έλεγχο του ιερού και του [[μαντείο των Δελφών|μαντείου των Δελφών]]. Επικρατέστερη χρονική περίοδος διεξαγωγής του πολέμου θεωρείται το χρονικό διάστημα από το 595 έως το 585 π.Χ<ref name="hist">[https://web.archive.org/web/20091229221549/http://www.arxaiologia.gr/assets/media/PDF/migrated/86_72-79.pdf Arxaiologia.gr] ''Άρθρο της Κατερίνας Τυπάλδου-Φακίρη''</ref>. Ο πόλεμος διεξήχθη από τη συμμαχία που αποτελούσαν οι [[Θεσσαλοί]], οι [[Σικυώνιοι]] και οι [[Αθηναίοι]], ενάντια στη φωκική πόλη [[Κίρρα Φωκίδας|Κίρρα]]. Αφορμή για το ξέσπασμα του πολέμου αποτέλεσε το γεγονός πως οι κάτοικοι της Κίρρας παρενοχλούσαν τους προσκυνητές του μαντείου των Δελφών. Τα βαθύτερα αίτια του πολέμου όμως βρίσκονταν στις φιλοδοξίες των Θεσσαλών να επικρατήσουν οριστικά στη [[Φωκίδα]] και να ελέγξουν το μαντείο των Δελφών, ενώ οι Σικυώνιοι είχαν στόχο να απαλλαγούν οριστικά από τους Κιρραίους πειρατές που δρούσαν στον [[Κορινθιακός κόλπος|Κορινθιακό κόλπο]] και είχαν εξελιχθεί σε απειλή γι’ αυτούς<ref name="hisgrnat">Ιστορία του ελληνικού έθνους, εκδοτική Αθηνών, Β΄τόμος σελ 237</ref>.

Κατά τα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ. οι [[Θεσσαλοί]] είχαν εξελιχθεί σε μία από τις μεγαλύτερες δυνάμεις του ελλαδικού χώρου. Έχοντας επικρατήσει στα γειτονικά κράτη των [[Μαλιείς|Μαλιέων]], των [[Αινιάνες|Αινιάνων]], των [[Περραιβοί|Περραιβών]] και των [[Δόλοπες|Δολόπων]] είχαν εξασφαλίσει τον έλεγχο του Δελφικού συμβουλίου και ήταν σε θέση να χρησιμοποιήσουν τηντη [[Δελφική Αμφικτυονία]] για δικούς τους σκοπούς. Κύριο εμπόδιο για τον έλεγχο του ίδιου του μαντείου αποτελούσαν οι [[Φωκείς]] που διατηρούσαν ακόμα την αυτονομία τους. Λίγο πριν το ξέσπασμα του πολέμου οι μόνες φωκικές πόλεις που δεν είχαν ακόμα υποταχθεί στους Θεσσαλούς ήταν η [[Κρίσα]] και το επίνειό της [[Κίρρα Φωκίδας|Κίρρα]]<ref name="hisgrnat"/>.

Η [[Κίρρα Φωκίδας|Κίρρα]] ήταν το κοντινότερο λιμάνι στους [[Δελφοί|Δελφούς]] και επομένως οι προσκυνητές που κατευθύνονταν στους Δελφούς μέσω τη θάλασσας αποβιβάζονταν στο λιμάνι της πόλης και ανέβαιναν οδικώς προς το ιερό. Φαίνεται πως την περίοδο αυτή οι Κιρραίοι αποσπούσαν χρήματα από τους προσκυνητές που διέρχονταν από την πόλη τους με σκοπό να πάνε στο μαντείο των Δελφών<ref>Ἔστι γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὸ Κιῤῥαῖον ὠνομασμένον πεδίον καὶ λιμὴν ὁ νῦν ἐξάγιστος καὶ ἐπάρατος ὠνομασμένος. Ταύτην ποτὲ τὴν χώραν κατῴκησαν Κιῤῥαῖοι καὶ Κραγαλίδαι, γένη παρανομώτατα, οἳ εἰς τὸ ἱερὸν τὸ ἐν Δελφοῖς καὶ περὶ τὰ ἀναθήματα ἠσέβουν, ἐξημάρτανον δὲ καὶ εἰς τοὺς Ἀμφικτύονας. Ἀγανακτήσαντες δ' ἐπὶ τοῖς γιγνομένοις μάλιστα μέν, ὡς λέγονται, οἱ πρόγονοι οἱ ὑμέτεροι, ἔπειτα καὶ οἱ ἄλλοι Ἀμφικτύονες, μαντείαν ἐμαντεύσαντο παρὰ τῷ θεῷ, τίνι χρὴ τιμωρίᾳ τοὺς ἀνθρώ πους τούτους μετελθεῖν. [[s:Κατά Κτησιφώντος|Αισχίνη, Κατά Κτησιφώντος]]</ref>. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε αφορμή για να κηρύξει η Δελφική Αμφικτυονία τον πόλεμο στους Κιρραίους. Με τους Θεσσαλούς συμμάχησαν οι Σικυώνιοι, οι οποίοι στόχευαν να απαλλαγούν από τους Κιρραίους πειρατές που δρούσαν στα ανοιχτά του Κορινθιακού. ΣτηνΣτη συμμαχία αυτή προστέθηκαν και οι Αθηναίοι.

Για τα γεγονότα του πολέμου υπάρχουν λίγες αρχαίες πηγές, οι οποίες επιπλέον δεν συμφωνούν απόλυτα μεταξύ τους. Σημαντικότερες πηγές είναι η αναφορά του [[Παυσανίας|Παυσανία]] για τον πόλεμο, οι αναφορές που γίνονται στον [[Στράβων]]α, στον [[Διόδωρος ο Σικελιώτης|Διόδωρο τον Σικελιώτη]] αλλά και σε ένα έργο του ρήτορα [[Αισχίνης|Αισχίνη]]. Από τις περιγραφές φαίνεται πως ο πόλεμος διήρκεσε δέκα έτη. Αρχηγός των Θεσσαλών ήταν ο [[Ερύλοχος της Θεσσαλίας|Ευρύλοχος]] από τηντη δυναστεία των Αλευάδων της Λάρισας<ref>[ Αὕτη μὲν οὖν συμμένει, ἡ δὲ Κίρρα καὶ ἡ Κρῖσα κατεσπάσθησαν, ἡ μὲν --- ὕστερον ὑπ´ Εὐρυλόχου τοῦ Θετταλοῦ κατὰ τὸν Κρισαῖον πόλεμον [http://hodoi.fltr.ucl.ac.be/concordances/strabon_geo_09_03/texte.htm{{Dead link|date=Σεπτέμβριος 2019 }} Στράβων, Γεωγραφικά βιβλιο 9.3]</ref>, των Σικυώνιων ο Τύραννοςτύραννος [[Κλεισθένης τηςο ΣικυώναςΣικυώνιος|Κλεισθένης]] της δυναστείας των Ορθαγοριδών και της Αθήνας ο Αλκμαίων ή ο ίδιος ο [[Σόλων]]<ref>πολεμεῖν οὖν πρὸς τοὺς Κιῤῥαίους ἔδοξεν Ἀμφικτύοσι, καὶ Κλεισθένην τε Σικυωνίων τυραννοῦντα προεστήσαντο ἡγεμόνα εἶναι καὶ Σόλωνα ἐξ Ἀθηνῶν ἐπηγάγοντο συμβουλεύειν: χρωμένοις δέ σφισιν ὑπὲρ νίκης ἀνεῖπεν ἡ Πυθία: [[s:Ελλάδος περιήγησις/Φωκικά, Λοκρών Οζόλων|Παυσανία Ελλάδος περιήγησις/Φωκικά, Λοκρών Οζόλων]]</ref>. Η Κίρρα πολιορκήθηκε και από τηντη στεριά και από τηντη θάλασσα και τελικά υπέκυψε όταν οι πολιορκητές δηλητηρίασαν τις πηγές που τροφοδοτούσαν με νερό την πόλη με δηλητήριο από το φυτό ελλέβορο. Ο [[ελλέβορος]] προκάλεσε ακατάσχετη διάρροια στους υπερασπιστές της πόλης, οι οποίοι εγκατέλειψαν τις θέσεις τους. Οργανωτής αυτού του σχεδίου φαίνεται πως ήταν ο Κλεισθένης της Σικυώνας αλλά κατά τον Παυσανία ήταν ο Αθηναίος Σόλων<ref>εὑρέθη δὲ καὶ ἕτερον τῷ Σόλωνι σόφισμα ἐς τοὺς Κιῤῥαίους: τοῦ γὰρ Πλείστου τὸ ὕδωρ ῥέον διὰ ὀχετοῦ σφισιν ἐς τὴν πόλιν ἀπέστρεψεν ἀλλαχόσε ὁ Σόλων. καὶ οἱ μὲν πρὸς τοὺς πολιορκοῦντας ἔτι ἀντεῖχον ἔκ τε φρεάτων καὶ ὕδωρ τὸ ἐκ τοῦ θεοῦ πίνοντες: ὁ δὲ τοῦ ἐλλεβόρου τὰς ῥίζας ἐμβαλὼν ἐς τὸν Πλεῖστον, ἐπειδὴ ἱκανῶς τοῦ φαρμάκου τὸ ὕδωρ ᾔσθετο ἔχον, ἀπέστρεψεν αὖθις ἐς τὸν ὀχετόν. καὶ--ἐνεφορήσαντο γὰρ ἀνέδην οἱ Κιῤῥαῖοι τοῦ ὕδατος--[καὶ] οἱ μὲν ὑπὸ ἀπαύστου τῆς διαῤῥοίας ἐξέλιπον οἱ ἐπὶ τοῦ τείχους τὴν φρουράν, [[s:Ελλάδος περιήγησις/Φωκικά, Λοκρών Οζόλων|Παυσανία Ελλάδος περιήγησις/Φωκικά, Λοκρών Οζόλων]]</ref>. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή η Κίρρα πολιορκήθηκε κατά τα έτη 592-590 π.Χ<ref name="hisgrnat"/>. Ο αποκλεισμός από τηντη θάλασσα που επέβαλε ο στόλος των Σικυωνίων στους Κιρραίους τους ανάγκασε να εγκαταλείψουν την πόλη και να οχυρωθούν στο όρος [[Κίρφη]] πάνω από την Κίρρα, κοντά στηνστη θέση της Φωκικής πόλης Εχεδάμειας[[Εχεδάμεια]]ς. Μετά από αντίσταση μερικών χρόνων τελικά υπέκυψαν.

Οι συνέπειες του πολέμου ήταν να καταστραφεί η πόλη Κίρρα, πιθανόν και η Κρίσα<ref name="hist"/>. Η πόλη των Δελφών έγινε ανεξάρτητη και παραχωρήθηκε σε αυτήν το [[Κρισσαίο πεδίο|Κρισαίο πεδίο]], το οποίο χαρακτηρίστηκε ιερό. Οι Θεσσαλοί κυριάρχησαν στηνστη Φωκίδα και παρέμειναν κύριοι της περιοχής για είκοσι ακόμα χρόνια μέχρι να ηττηθούν από τους Βοιωτούς και να αποσυρθούν τελικά και από τηντη Φωκίδα<ref name="hist"/>. Παράλληλα οι δεσμοί μεταξύ των [[Φωκείς|φωκικών]] πόλεων ενισχύθηκαν περισσότερο τα επόμενα χρόνια, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίσουν από κοινού τους Θεσσαλούς στηνστη μάχη της Υάμπολής[[Υάμπολη]]ς το 510 π.Χ. όπου επικράτησαν και απαλλάχτηκαν από την απειλή των Θεσσαλών.

*Rousset, D., “Terres sacrées, terres publiques et terres privées à Delphes”, CRAI 146,1 (2002), 215-241.