Βικιπαίδεια

Απελευθερωτικός Αγώνας της Κύπρου 1955-59: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Sintro F (συζήτηση | συνεισφορές)
10 επεξεργασίες
Γιατί το αναιρείς ρε τύπε! Γίνεται απελευθερωτικός αγώνας χωρίς να αναφέρονται τα κυριότερα πολεμικά γεγονότα, οι πρωταγωνιστές , κ.α? Δεν γίνεται.
Ετικέτες: Χειροκίνητη αναστροφή Αναιρέθηκε Σύνδεσμοι αποσαφήνισης
μ Αναστροφή της επεξεργασίας από τον Sintro F (συνεισφ.), επιστροφή στην τελευταία εκδοχή υπό CubicStar
Ετικέτες: Επαναφορά Αναιρέθηκε
Γραμμή 1:
{{Ουδετερότητα}}
{{Infobox military conflict
| conflict = Ο Απελευθερωτικός αγώναςΑγώνας της Κύπρου 1955-59
| partof = Ο αντιαποικιακός αγώνας στη Μεσόγειο στα πλαίσια του [[Ψυχρός Πόλεμος|Ψυχρού Πολέμου]]
| campaign =
Γραμμή 6 ⟶ 7 :
| image_size = 360px
| caption = Βρετανοί στρατιώτες αντιμέτωποι με διαδηλωτές της ΕΟΚΑ στους δρόμους της Λευκωσίας, 1956
| date = 1 ΑπρίληΑπριλίου 1955 – 19 ΦλεβάρηΦεβρουαρίου 1959
| place = Βρετανική Κύπρος
| casus =
Γραμμή 17 ⟶ 18 :
* {{flagicon image|Flag of Cyprus (1922–1960).svg}} [[Βρετανική Αποικία της Κύπρου]]
----
{{flagicon|Turkey}} [[Τουρκική Οργάνωση Αντίστασης]]<br>'''Υποστηρίχτηκε από:'''<br>{{flag|Turkey}}<br> {{flagicon image|Socialist red flag.svg}} [[Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού|ΑΚΕΛ]]
| combatant2 = {{flagicon image|EOKA flag.svg|size=15px}} [[Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών|ΕΟΚΑ]]<br>'''Υποστηριζόμενη από:'''<br />{{flagdeco|Greece|old}} [[Ελλάδα|Βασίλειο της Ελλάδας]]
| combatant3 =
| combatant4 =
| commander1 = {{flagicon image|Flag of Cyprus (1922–1960).svg}} [[John Harding, 1st Baron Harding of Petherton|Τζον Χάρντινγκ]]<hr>{{flagicon|Turkey}} [[Ραούφ Ντενκτάς]]<br> {{flagicon image|Socialist red flag.svg}} [[Εζεκίας Παπαϊωάννου]]<ref>Πανίκος Παιονίδης, ''Ανδρέας Ζιαρτίδης. Χωρίς φόβο και πάθος'', Λευκωσία 1995, σελ. 73 - 75.</ref>
| commander2 = {{flagicon image|EOKA flag.svg|size=15px}} '''[[Γεώργιος Γρίβας]]'''<br>{{flagicon image|EOKA flag.svg|size=15px}} [[Γρηγόρης Αυξεντίου]]{{KIA}}<br>{{flagicon image|EOKA flag.svg|size=15px}} [[Μιχαλάκης Καραολής]]{{Εκτελέστηκε}}<br>{{flagicon image|EOKA flag.svg|size=15px}} [[EOKA|Ανδρέας Δημητρίου]]{{Εκτελέστηκε}}
| commander3 =
| milstrength1 =
| milstrength2 =
| polstrength1 =
| polstrength2 =
| strength1 = {{flagdeco|United Kingdom}} {{circa}}25,000<ref name="auto">{{Cite web|url=https://www.findmypast.co.uk/articles/world-records/full-list-of-united-kingdom-records/armed-forces-and-conflict/cyprus-emergency-deaths-1955-1960|title=Cyprus Emergency Deaths 1955-1960 &#124; findmypast.co.uk|website=www.findmypast.co.uk}}</ref>–40,000<ref name="auto1">{{Cite web|url=http://www.psywarrior.com/cyprus.html|title=Cyprus|website=www.psywarrior.com}}</ref>
| strength2 = 300 Μαχητές<ref name="auto1"/>
| strength3 =
| casualties1 = 457 νεκροί<ref name="auto"/>
| casualties2 = 90 [[Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών|ΕΟΚΑ]] επιβεβαιωμένοι νεκροί
| casualties3 =
| campaignbox = {{Campaignbox Cyprus Emergency}}
}}
'''Απελευθερωτικός Αγώνας της Κύπρου''' ονομάζεται η ένοπλη [[σύγκρουση]], η οποία διεξήχθη κατά τα έτη 1955-59 στην τότε [[Αγγλοκρατία στην Κύπρο (1878-1960)|Βρετανική Κύπρο]] με σκοπό την ανεξαρτησία της από το Ηνωμένο Βασίλειο και την [[Ένωσις (Κύπρος)|Ένωσή]] της με την Ελλάδα.
 
Η [[Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών|Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Μαχητών]] (EOKA), μια [[Ελληνοκύπριοι|ελληνοκυπριακή]] εθνικιστική [[Ανταρτοπόλεμος|οργάνωση ανταρτών]], ξεκίνησε το 1955 τον ένοπλο αγώνα για τον τερματισμό της [[Ηνωμένο Βασίλειο|βρετανικής]] αποικιακής κυριαρχίας και την [[Ένωσις (Κύπρος)|ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα]]. Η αντίθεση των [[Τουρκοκύπριοι|Τουρκοκυπρίων]] στην Ένωση οδήγησε στη σύσταση της [[Τουρκική Οργάνωση Αντίστασης|Τουρκικής Οργάνωσης Αντίστασης]] (ΤΜΤ) με σκοπό την [[Τακσίμ (πολιτική)|διχοτόμηση του νησιού]]. Ο Απελευθερωτικός Αγώνας έληξε το 1959 με την υπογραφή των [[Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου|Συμφωνιών Λονδίνου-Ζυρίχης]], με τις οποίες ιδρύθηκε η [[Κύπρος|Κυπριακή Δημοκρατία]] ως ανεξάρτητο κράτος.
'''Απελευθερωτικός Αγώνας της Κύπρου''' (ή '''ελληνοκυπριακός πόλεμος ανεξαρτησίας''' ή '''κυπριακός πόλεμος ανεξαρτησίας''') ονομάζεται η ένοπλη [[σύγκρουση]], η οποία διεξήχθη κατά τα έτη 1955-59 στην τότε [[Αγγλοκρατία στην Κύπρο (1878-1960)|Βρετανική Κύπρο]] με σκοπό την ανεξαρτησία της από το Ηνωμένο Βασίλειο και την [[Ένωσις (Κύπρος)|Ένωσή]] της με την Ελλάδα.<ref>https://lekythos.library.ucy.ac.cy/bitstream/handle/10797/4431/o%20apeleftherotikos%20agonas%20tis%20eoka%201955_59.pdf?sequence=1</ref>
 
Η [[Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών|Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Μαχητών]] (EOKA), μια [[Ελληνοκύπριοι|ελληνοκυπριακή]] εθνικιστική [[Ανταρτοπόλεμος|οργάνωση ανταρτών]], ξεκίνησε το 1955 τον ένοπλο αγώνα για τον τερματισμό της [[Ηνωμένο Βασίλειο|βρετανικής]] αποικιακής κυριαρχίας και την [[Ένωσις (Κύπρος)|ενοποίηση της Κύπρου με την Ελλάδα]]. Η αντίθεση των [[Τουρκοκύπριοι|Τουρκοκυπρίων]] στην Ένωση οδήγησε στη σύσταση της [[Τουρκική Οργάνωση Αντίστασης|Τουρκικής Οργάνωσης Αντίστασης]] (ΤΜΤ) με σκοπό την [[Τακσίμ (πολιτική)|διχοτόμηση του νησιού]]. Ο Απελευθερωτικός Αγώνας έληξε το 1959 με την υπογραφή των [[Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου|Συμφωνιών Λονδίνου-Ζυρίχης]], με τις οποίες ιδρύθηκε το 1960 η [[Κύπρος|Κυπριακή Δημοκρατία]] ως ανεξάρτητο κράτος.
 
== Ιστορία ==
Η [[Γεωγραφία της Κύπρου|Κύπρος]] ανήκε στην [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]] από τα τέλη του 16ου αιώνα μέχρι να γίνει [[προτεκτοράτο]] του [[Ηνωμένο Βασίλειο|Ηνωμένου Βασιλείου]] υπό οθωμανική κυριαρχία με τη [[Συνθήκη Κωνσταντινούπολης (1878)|Σύνθήκη της Κωνσταντινούπολης (1878)]], η οποία ακολούθησε τον [[Ρωσοτουρκικοί πόλεμοι|Ρωσοτουρκικό πόλεμο]]. Το 1915, η Κύπρος προσαρτήθηκε επισήμως στη [[Βρετανική Αυτοκρατορία]] μετά την είσοδο των Οθωμανών στον [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο]] με την πλευρά των [[Κεντρικές Δυνάμεις|Κεντρικών Δυνάμεων]] εναντίον των Βρετανών και αρχικά κυβερνήθηκε από στρατιωτική διοίκηση, μέχρι το 1925 οπότε ανακηρύχθηκε Αποικία του Στέμματος. Από τη δεκαετία του 1910 έως το 1950, οι [[Ελληνοκύπριοι]] ήταν όλο και περισσότερο δυσαρεστημένοι με τη βρετανική κυριαρχία και υποστήριζαν την ''[[Ένωσις (Κύπρος)|Ένωση]]'', την ιδέα της πολιτικής ενοποίησης μεταξύ Κύπρου και [[Ελλάδα|Ελλάδας]]. Αρκετές ανεπιτυχείς προσφορές που έγιναν στην Ελλάδα από τους Βρετανούς για να παραχωρήσουν την Κύπρο σε αντάλλαγμα για στρατιωτικές παραχωρήσεις, αλλά και η αξιοσημείωτη έλλειψη βρετανικών επενδύσεων στο νησί, προκάλεσαν ένα αυξανόμενο [[Κυπριακός Εθνικισμός|κυπριακό εθνικιστικό]] κίνημα. Οι Τουρκοκύπριοι από την άλλη πλευρά δεν ήθελαν την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, καθώς φοβόντουσαν πως σε τέτοια περίπτωση θα προσφυγοποιούνταν όπως συνέβη και με άλλες περιοχές της [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικής Αυτοκρατορίας]] που πέρασαν στα χέρια χριστιανικών κρατών.
 
=== Ιστορικό ===
Η [[Γεωγραφία της Κύπρου|Κύπρος]] ανήκε στην [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]] από τα τέλη του 16ου αιώνα μέχρι να γίνει [[προτεκτοράτο]] του [[Ηνωμένο Βασίλειο|Ηνωμένου Βασιλείου]] υπό οθωμανική κυριαρχία με τη [[Συνθήκη Κωνσταντινούπολης (1878)|Σύνθήκη της Κωνσταντινούπολης (1878)]], η οποία ακολούθησε τον [[Ρωσοτουρκικοί πόλεμοι|Ρωσοτουρκικό πόλεμο]]. Το 1915, η Κύπρος προσαρτήθηκε επισήμως στη [[Βρετανική Αυτοκρατορία]] μετά την είσοδο των Οθωμανών στον [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο]] με την πλευρά των [[Κεντρικές Δυνάμεις|Κεντρικών Δυνάμεων]] εναντίον των Βρετανών και αρχικά κυβερνήθηκε από μια στρατιωτική διοίκηση, μέχρι το 1925 οπότε ανακηρύχθηκε Αποικία του Στέμματος. Από τη δεκαετία του 1910 έως το 1950, οι [[Ελληνοκύπριοι]] ήταν όλο και περισσότερο δυσαρεστημένοι με τη βρετανική κυριαρχία και υποστήριζαν την ''[[Ένωσις (Κύπρος)|Ένωση]]'', την ιδέα της πολιτικής ενοποίησης μεταξύ Κύπρου και [[Ελλάδα|Ελλάδας]]. Αρκετές ανεπιτυχείς προσφορές που έγιναν στην Ελλάδα από τους Βρετανούς για να παραχωρήσουν την Κύπρο σε αντάλλαγμα για στρατιωτικές παραχωρήσεις, αλλά και η αξιοσημείωτη έλλειψη βρετανικών επενδύσεων στο νησί, προκάλεσαν ένα αυξανόμενο [[Κυπριακός Εθνικισμός|κυπριακό εθνικιστικό]] κίνημα.
 
Το 1954, η Βρετανία ανακοίνωσε την πρόθεσή της να μεταφέρει το στρατιωτικό αρχηγείο του [[Σουέζ]] (και το αρχηγείο [[Μέση Ανατολή|Μέσης Ανατολής]]<ref>Richard J. Aldrich, Ming-Yeh Rawnsley, The Clandestine Cold War in Asia, 1945–65: Western Intelligence, Propaganda and Special Operations, Routledge, 2013, 106.</ref>) στην Κύπρο.
 
== Εξέγερση ==
=== Έναρξη αγώνα ===
Την 1η Απριλίου 1955, η εξέγερση της ΕΟΚΑ ξεκίνησε με τις [[Επιθέσεις της 1ης Απριλίου 1955 από την ΕΟΚΑ|επιθέσεις της 1ης Απριλίου]]. Μετά από μια σειρά επεισοδίων που ακολούθησαν, ο Γενικός Κυβερνήτης [[Τζον Χάρντινγκ]] κήρυξε το νησί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στις 26 Νοεμβρίου του ίδιου έτους<ref>{{Cite news|url=http://nla.gov.au/nla.news-article79257336|title=State Of Emergency Declared In Cyprus.|work=[[The Central Queensland Herald|The Central Queensland Herald (Rockhampton, Qld. : 1930–1956)]]|date=1 DecemberΔεκεμβρίου 1955|publisher=National Library of Australia|location=Rockhampton, Qld.|page=13|accessdate=17 NovemberΝοεμβρίου 2013}}</ref>. Οι Βρετανοί αντιμετώπισαν μεγάλη δυσκολία να αποκτήσουν εσωτερική πληροφόρηση σχετικά με την ΕΟΚΑ, καθώς η πλειοψηφία του ελληνοκυπριακού πληθυσμού τους υποστήριζε. Επίσης είχε πρόβλημα έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού λόγω της ταυτόχρονης [[Κρίση του Σουέζ|κρίσης του Σουέζ]] και της εξέγερσης στην [[Μαλαϊκή Χερσόνησος|Μαλαϊκή]]. Το 1960 η Κύπρος έγινε ανεξάρτητη δημοκρατία, με τη Βρετανία να διατηρεί τον έλεγχο δύο Βάσεων που θεωρούνται βρετανικό έδαφος, στο [[Περιοχές Κυρίαρχων Βάσεων Ακρωτηρίου και Δεκέλειας|Ακρωτήρι και τη Δεκέλεια]].
 
Αγωνιστές της ΕΟΚΑ κατηγόρησαν τις βρετανικές αρχές για βασανιστήρια, κάτι το οποίο αυτές αρνήθηκαν. Διεθνής Επιτροπή του [[Ερυθρός Σταυρός|Ερυθρού Σταυρού]] επισκέφτηκε κέντρα κράτησης και δεν βρήκε αποδείξεις για κακομεταχείριση κρατουμένων σε αυτά{{sfn|French|2015|p=220}}{{sfn|Richter|2011|p=657-658}}. Ο Χάρντινγκ ισχυρίστηκε πως επρόκειτο για προπαγάνδα της ΕΟΚΑ{{sfn|Richter|2011|p=659}}. Το 2012, 33 αγωνιστές της ΕΟΚΑ μήνυσαν την βρετανική κυβερνηση για βασανιστήρια και η υπόθεση έκλεισε το 2019 με εξωδικαστικό συμβιβασμό<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-46978271|title=UK government pays damages to 33 Cypriot pensioners|work=[[BBC News]]|date=23 January 2019}}</ref>.
==Πολεμικές επιχειρήσεις και διπλωματικές εξελίξεις==
 
Η δράση της ΕΟΚΑ, ξεκίνησε τα μεσάνυχτα της 31ης Μαρτίου προς 1η Απριλίου 1955, με μια σειρά από εκρήξεις βομβών (στον προπαγανδιστικό των Βρετανικών θέσεων ραδιοφωνικό σταθμό στη Λευκωσία, σε βρετανικό στρατιωτικό καταυλισμό στην Αμμόχωστο, στον κεντρικό αστυνομικό σταθμό της Λεμεσού κλπ). Παράλληλα, ρίχτηκαν χιλιάδες προκηρύξεις με το πρώτο επαναστατικό μήνυμα της ΕΟΚΑ. Οι Βρετανοί, αιφνιδιάστηκαν, όπως και η Αστυνομία<ref>http://www.mixanitouxronou.gr/i-vomves-pou-xipnisan-tous-vretanous-stin-kipro-den-itan-protapriliatiko-psema-pos-xekinise-o-agonas-tis-eoka-gia-enosi-me-tin-ellada-ke-pos-antedrase-o-anglos-diikitis-meta-tis-17-ekrixis/</ref>.
 
Η κυπριακή Αστυνομία, το 1955, είχε συνολική δύναμη 3.838 άνδρες. Το 62% (!) της δύναμής της ήταν Τουρκοκύπριοι! Το ποσοστό αυτό ανέβηκε στο 69% το 1956. Μόλις 16% των Κυπρίων αστυνομικών ήταν ελληνικής καταγωγής και το υπόλοιπο 15% ήταν Βρετανοί οι οποίοι στελέχωναν τις ανώτατες διοικητικές θέσεις του Σώματος.
 
Η δράση της ΕΟΚΑ προκάλεσε αίσθηση και ανάμεσα στους Ελληνοκύπριους και είχε σαν αποτέλεσμα πολλοί νέοι να ενταχθούν στις τάξεις της. Στις 25/5/1955, τοποθετήθηκε ωρολογιακή βόμβα κάτω από τη θέση που καθόταν ο Βρετανός κυβερνήτης Ρόμπερτ Αρμιτέιτζ στο κινηματοθέατρο "ΠΑΛΛΑΣ". Η έκρηξη της βόμβας έγινε στις 23.10 όμως ο Αρμιτέιτζ είχε φύγει 10' νωρίτερα.
 
Μια εξίσου τολμηρή ενέργεια ήταν η επίθεση με χειροβομβίδες εναντίον του σπιτιού του αρχηγού των χερσαίων βρετανικών δυνάμεων Μέσης Ανατολής Τσαρλς Κίτλι, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Σταδιακά, οι δυνάμεις της ΕΟΚΑ, διαχωρίστηκαν σε ομάδες ανταρτών και ομάδες δολιοφθορέων πόλεων και υπαίθρου.
 
Οι Βρετανοί άρχισαν να αυξάνουν τις δυνάμεις τους στην Κύπρο. Στις 10 και 11 Σεπτεμβρίου μεταφέρθηκαν εκεί 1.500 κομάντος από τη Μάλτα και λίγο αργότερα τρία Τάγματα από τη Γηραιά Αλβιόνα, μεταξύ των οποίων το 1ο Τάγμα Σκώτων Χαϊλάντερ.
 
Στις 29 Αυγούστου 1955, οι Ελληνοκύπριοι προχώρησαν σε γενική απεργία και μια σειρά από διαδηλώσεις. Στις 15 Δεκεμβρίου 1955, συλλαμβάνεται το ηγετικό στέλεχος της ΕΟΚΑ Ρένος Κυριακίδης, μετά από προδοσία του δασοφύλακα Κώστα Ζαβρού. Ο Ζαβρός εκτελέστηκε από μαχητές της ΕΟΚΑ. Στο σακάκι του βρέθηκε επιταγή 400 βρετανικών λιρών! Την ίδια ημέρα, η ΕΟΚΑ θρηνεί τον πρώτο της νεκρό. Είναι ο Χαράλαμπος Μούσκος, ξάδελφος του Μακάριου. Θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι ο Μούσκος τραυματίστηκε στη διάρκεια συμπλοκής με Βρετανούς. Ωστόσο, ο ταγματάρχης Μπράιαν Κουμπς, εκτέλεσε εν ψυχρώ τον Μούσκο, που βρισκόταν τραυματισμένος και πεσμένος στο έδαφος (!). Η εσπευσμένη μετάθεση του Κουμπς σε μονάδα στην Αγγλία δείχνει ότι επρόκειτο για μια εν ψυχρώ δολοφονία.
 
Εν τω μεταξύ, η Βρετανία θέλοντας να "βάλει" στο Κυπριακό και την Τουρκία, με την οποία είχε κοινά συμφέροντα στο νησί, προσκάλεσε Ελλάδα και Τουρκία σε τριμερή διάσκεψη για την Κύπρο στο Λονδίνο (29/8-7/9/1955).
 
Διαπράττοντας τεράστιο λάθος, η κυβέρνηση Παπάγου, δέχτηκε τη συμμετοχή της Τουρκίας, η οποία πλέον αναγνωρίστηκε ως συμβαλλόμενο μέρος και με δικαιώματα στην Κύπρο. Ενώ η διάσκεψη βρισκόταν σε εξέλιξη, ξέσπασαν στην Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη τα "Σεπτεμβριανά", που σήμαναν ουσιαστικά τον ξεριζωμό του ελληνισμού της Πόλης.
 
Οι Βρετανοί συνέχισαν να μεταφέρουν στρατιώτες στην Κύπρο ενώ ο κυπριακός λαός διαδήλωνε ασταμάτητα εναντίον τους. Στις 27/9/1955, σκοτώθηκε εν ψυχρώ ο 16χρονος μαθητής Ανδρέας Γεωργίου. Παράλληλα, εκατοντάδες πολίτες φυλακίστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης με βάση το νόμο περί προσωποκράτησης.
[[Αρχείο:Jharding.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Jharding.jpg|μικρογραφία|Ο κυβερνήτης Τζον Χαρτινγκ.]]
 
Στις 3/10/1955, έφτασε στην Κύπρο ο νέος κυβερνήτης του νησιού Τζον Χάρτινγκ. Οι Βρετανοί πίστευαν ότι ήταν ικανός να συντρίψει την ΕΟΚΑ. Είχε υπηρετήσει στην Κένυα και τη Μαλαισία και έφτασε ως τον βαθμό του αρχηγού του Αυτοκρατορικού Γενικού Επιτελείου Στρατού. Στην Αθήνα, μετά τον θάνατο του Παπάγου, έγινε πρωθυπουργός ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Ο Χάρτινγκ συναντήθηκε με τον Μακάριο αλλά φάνηκε αμέσως η χαώδης διαφορά μεταξύ τους. Με νέα, σκληρότερα μέτρα καταστολής, ο Βρετανός προσπάθησε να κάμψει το φρόνημα των Κυπρίων.
 
Στις 9 Μαρτίου 1956, ο Μακάριος και η συνοδεία του (ο Μητροπολίτης Κυρήνειας Κυπριανός, ο πρωθιερέας Σταύρος Παπαγαθαγγέλου και ο δημοσιογράφος και αγωνιστής Πολύκαρπος Ιωαννίδης) βρίσκονται στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας με προορισμό την Αθήνα. Ωστόσο, απαγάγονται στην κυριολεξία από τους Βρετανούς, που τους μεταφέρουν στο νησί Μαχέ των Σεϋχελλών! Εκεί, έμειναν φρουρούμενοι σε μια έπαυλη ως τα τέλη Μαρτίου 1956.
 
Ήταν μια πράξη που ξεπερνούσε κάθε όριο νομιμότητας και πολιτισμένης συμπεριφοράς. Προκλήθηκε διεθνής κατακραυγή και η ελληνική κυβέρνηση ανακάλεσε τον πρεσβευτή της από το Λονδίνο και προσέφυγε στον Ο.Η.Ε.
 
Εν τω μεταξύ, ο Χάρτινγκ ίδρυσε την "Επικουρική και Μηχανοκίνητη Αστυνομία", η οποία στελεχώθηκε αποκλειστικά από Τουρκοκύπριους, μερικοί μάλιστα από τους οποίους, ήταν άνθρωποι του υποκόσμου!
 
Άλλα "εκλεκτά" μέλη της ανήκαν στην τουρκοκυπριακή τρομοκρατική οργάνωση "Volkan" (μετέπειτα ΤΜΤ)<ref>http://www.mixanitouxronou.gr/i-vretani-sinergazonte-me-tous-tourkokiprious-ke-kanoun-ta-strava-matia-stin-enopli-drasi-tous-enantion-tis-eoka/</ref>, η οποία είχε στις τάξεις της τα πλέον εξτρεμιστικά στοιχεία των Τουρκοκύπριων που εκπαιδεύονταν από Τούρκους αξιωματικούς.
 
Στις 20/3/1956, ο θαλαμηπόλος του κυβερνήτη Χάρτινγκ, Νεόφυτος Σοφοκλέους, τοποθέτησε κάτω απ' το κρεβάτι του Βρετανού ωρολογιακή βόμβα η οποία όμως δεν εξερράγη, από λανθασμένη εκτίμηση του χρόνου έκρηξης.
 
Στις 10/5/1956, απαγχονίζονται τα στελέχη της ΕΟΚΑ Ανδρέας Δημητρίου και Μιχαλάκης Καραολής<ref>http://www.kathimerini.gr/768599/article/epikairothta/ellada/o-apagxonismos-karaolh-kai-dhmhtrioy</ref>.
[[Αρχείο:Street_riot_in_Nicosia_1956.jpg|σύνδεσμος=https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Street_riot_in_Nicosia_1956.jpg|μικρογραφία|Η ΕΟΚΑ εναντίον άγγλων στρατιωτών, 1956]]
 
Ξεσπούν διαδηλώσεις σε Κύπρο και Ελλάδα. Στην Αθήνα, τρεις νεκροί είναι ο απολογισμός της πρωτοφανούς κρατικής βίας. Ο τότε υπουργός Προεδρίας (και μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας) διανοούμενος και πολιτικός Κωνσταντίνος Τσάτσος δήλωσε: "Έδωσα εντολή να τους συντρίψουν"!
 
Στις 9 Αυγούστου 1956, απαγχονίστηκαν οι αγωνιστές Ιάκωβος Πατάτσος, Χαρίλαος Μιχαήλ και Ανδρέας Ζάκος.
 
Στις 21 Σεπτεμβρίου 1956, απαγχονίστηκαν οι Στέλιος Μαυρομμάτης, Ανδρέας Παναγίδης και Μιχαήλ Κουτσόφτας. Οι εκκλήσεις προς την (ως σήμερα) βασίλισσα Ελισάβετ, τον πρόεδρο των Η.Π.Α. κ.ά. για να μην γίνουν αυτές οι εκτελέσεις δεν είχαν αποτέλεσμα.
 
Σε αντίποινα, η ΕΟΚΑ σκοτώνει δεκάδες Βρετανούς.
 
Πλέον, η Κύπρος ήταν άκρως επικίνδυνη για κάθε Βρετανό. Κρούσματα στάσης εμφανίζονται σε διάφορες μονάδες ενώ στα τέλη του 1956, βρετανική μονάδα από το Σουέζ διατάχθηκε να μεταβεί στην Κύπρο αλλά οι άνδρες της στασίασαν και αρνήθηκαν (!). Έτσι τελικά κατάφεραν να γυρίσουν στη χώρα τους.
 
Στις 18 Φεβρουαρίου 1957, άρχισε η συζήτηση του Κυπριακού στην Πολιτική Επιτροπή της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών. Η Ελληνική Κυβέρνηση, με την ηγεσία του Υπουργού Εξωτερικών Ευάγγελου Αβέρωφ, υποστήριξε την εφαρμογή της αρχής της αυτοδιάθεσης στην Κύπρο, σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και την εξέταση των βιαιοπραγιών των Άγγλων έναντι των κατοίκων του νησιού.
:Τελικά η Γενική Συνέλευση στις 26 Φεβρουαρίου ψήφισε το ακόλουθο κείμενο:
 
«Η Γενική Συνέλευσις, αφού εξήτασε το Κυπριακόν ζήτημα και εν τη πεποιθήσει ότι η λύσις του προβλήματος τούτου απαιτεί ατμόσφαιραν ειρήνης και ελευθερίας εκφράσεως, διερμηνεύει την ζωηράν ευχήν περί εξευρέσεως ειρηνικής, δημοκρατικής και δικαίας λύσεως, συμφώνως προς τας αρχής και τους σκοπούς του Χάρτου των Ηνωρένων Εθνών και την ελπίδα, ότι θα επαναρχίσουν διαπραγματεύσεις, αι οποίαι και θα συνεχισθούν προς τον σκοπόν τούτον».
 
Στις 14 Μαρτίου 1957, μετά το επιτυχημένο για την Ελληνική πλευρά ψήφισμα του ΟΗΕ, ο Γρίβας σε ανακοίνωση του κάλεσε τους Αγγλους να απελευθερώσουν τον Μακάριο και η ΕΟΚΑ να κηρύξει εκεχειρία.
 
«Η ημετέρα Οργάνωσις, συμμορφουμένη προς το πνεύμα της αποφάσεως του ΟΗΕ, δια της οποίας εκφράζεται η επιθυμία ειρηνικής και δικαίας λύσεως του Κυπριακού, Βάσει των αρχών του Καταστατικού Χάρτου του ΟΗΕ, και διά να διευκολύνει την επανάληψιν διαπραγματεύσεων μεταξύ της Αγγλικής Κυβερνήσεως και του πραγματικού εκπροσώπου του Κυπριακού λαού Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, δηλοί ότι είναι πρόθυμος να διάταξη την αναστολήν των επιχειρήσεων, ευθύς ως ήθελεν απελευθερωθή ο Εθνάρχης Μακάριος»
 
[[File:Imprisoned Graves, Nicosia Central Prison.JPG|thumb|right|170px|Φυλακισμένα Μνήματα]]
 
Στις 31 Μαρτίου, ο Γρίβας κηρύξει αναστολή των επιχειρήσεων της ΕΟΚΑ, για να δώσει ώθηση στις διπλωματικές προσπάθειες, όπως ανάφερε.
 
Στις 17 Απριλίου Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και οι συνεξόριστοί του έφτασαν στην Αθήνα. Ο Μακάριος μπροστά σε πλήθος κόσμου εκφωνεί μια ιστορική ομιλία.
 
Στις 19 Ιουνίου 1957 ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος σε συνέντευξή του στην Αθήνα με Έλληνες και ξένους δημοσιογράφους κατήγγειλε τα βασανιστήρια των Άγγλων στην Κύπρο, ανέφερε συγκεκριμένες περιπτώσεις και ζήτησε τη διενέργεια αμερόληπτης διεθνούς έρευνας. Οι καταγγελίες του προκάλεσαν παγκόσμια συγκίνηση.
 
Την 21η Οκτωβρίου 1957 ανακοινώθηκε, στο Λονδίνο και στη Λευκωσία συγχρόνως, η παραίτηση του Κυβερνήτη της Κύπρου Χάρντιγκ και η αντικατάσταση του από τον Σερ Χιού Φούτ, Κυβερνήτη τότε της Ιαμαϊκής.
 
Στις 26 Νοεμβρίου 1957, η ΕΟΚΑ πραγματοποιεί δολιοφθορά στη Βάση Ακρωτηρίου.
 
Στις αρχές Μαρτίου 1958, ο Διγενής κυκλοφόρησε προκήρυξη προς τον Κυπριακό λαό, με την οποία ύψωνε τη σημαία της παθητικής αντίστασης έναντι των Άγγλων. Ήθελε με αυτό τον τρόπο να δείξει πως η ΕΟΚΑ είχε παλλαϊκή υποστήριξη.
 
Στις 6 Απριλίου 1958, μια ανταρτική ομάδα της ΕΟΚΑ επιτέθηκε στον αστυνομικό σταθμό Κουτραφά και ανατίναξε το κτήριο, που έπαθε σοβαρές ζημιές.
 
Στις 19 Ιουνίου 1958, ο Βρετανός Πρωθυπουργός Μακμίλλαν ανακοίνωσε στη Βουλή των Κοινοτήτων βρετανικό συνεταιριστικό σχέδιο για πολιτική διευθέτηση του Κυπριακού προβλήματος. Στο σχέδιο Μακμίλλαν οποίο διαφαίνεται καθαρά ως τελική λύση η διπλή ένωση (Σύνδεση της Κύπρου με Βρετανία, Ελλάδα και Τουρκία, συμμετοχή στη μεταβατική διακυβέρνηση αντιπροσώπων της ελληνικής και τουρκικής κυβέρνησης, διπλή ιθαγένεια των Κυπρίων - βρετανική και ελληνική για τους Ε/Κ, βρετανική και τουρκική για τους Τ/Κ)<ref name=":18">{{Cite journal|url=http://www.theseis.com/index.php?option=com_content&task=view&id=234|title=Το Κυπριακό μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο|last=Γιάννη Μηλιού και Τάσου Κυπριανίδη|first=|date=1988|journal=Θέσεις|accessdate=|doi=}}</ref>. Απορρίπτεται αμέσως από τους Ελληνοκύπριους, ωστόσο κάλεσε ο Μακάριος τον Γρίβα να συνεχίσει την εκεχειρία.
 
Στις 2 Σεπτεμβρίου 1958 στον [[Μάχη του Αχυρώνα Λιοπετρίου|Αχυρώνα του Λιοπετρίου]] έγινε μία από τις πιο επικές μάχες, που έδωσε η ΕΟΚΑ. Τέσσερα μέλη της ΕΟΚΑ, ο Ανδρέας Κάρυος, ο Ηλίας Παπακυριακού, ο Φώτης Πίττας και ο Χρίστος Σαμάρας, εγκλωβιστηκαν στον Αχυρώνα του χωριού Λιοπέτρι από εγγλέζικα στρατεύματα, και επέλεξαν να αγωνιστούν μέχρι θανάτου αντί της παράδοσης. <ref>{{Cite web|url=https://lekythos.library.ucy.ac.cy/handle/10797/4438|title=Η μάχη στον Αχυρώνα του Λιοπετρίου|last=|first=|date=|website=Λήκυθος|publisher=|accessdate=}}</ref>
 
Με την διαφαινόμενη ναυάγιση του Σχέδιου ΜακΜιλλαν, η ελληνική κυβέρνηση προώθησε την εμπλοκη του ΝΑΤΟ. Ο Γ.Γ του ΝΑΤΟ Π.Α. Σπάακ πρότενε μια λύση του ζητήματος περισσότερο ευνοϊκή για την Ελλάδα. Στις 23/9/1958 ο Σπάακ διατυπώνει στην Αθήνα τις προτάσεις για την επίλυση του Κυπριακούς Επταετή μεταβατική κυβέρνηση με ελληνική πλειοψηφία, ενιαία βουλή και δυο δευτερεύουσες συνελεύσεις για αμιγώς κοινοτικά θέματα, πενταμερή διάσκεψη (Βρετανία, Ελλάδα, Τουρκία, Ε/Κ κοινότητα, Τ/Κ κοινότητα) για τον καθορισμό του τελικού καθεστώτος του νησιού. Η ελληνική και Ε/Κ πλευρά αποδέχεται τις προτάσεις Σπάακ δηλώνοντας, πλέον, ότι ως τελική λύση υποστηρίζει την ανεξαρτησία. Τελικά η μεσολαβητική προσπάθεια Σπάακ ναυαγεί, καθώς απορρίπτεται από τη Βρετανία και την Τουρκία.<ref name=":18" />
 
Στις 27 Σεπτεμβρίου 1958 ο Μακάριος διαβιβάζει και επισήμως την πρόταση της ανεξαρτησίας στη βρετανική κυβέρνηση. Έκτοτε η ανεξαρτησία θα αποτελέσει την επίσημη πολιτική στρατηγική τόσο της «Εθναρχίας», όσο και της ελληνικής κυβέρνησης. Βέβαια επρόκειτο για ένα πολιτικό ελιγμό, για την «ανεξαρτησία» ως ενδιάμεσο σταθμό για την προσάρτηση ολόκληρης της Κύπρου σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα μιας έως δύο δεκαετιών.<ref name=":18" />Το σχέδιο όμως απορρίπτεται από την Βρεττανία.
 
Το Κυπριακό ζήτημα συζητήθηκε για μια ακόμη φορά στη 13η Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών τον Δεκέμβριο του 1958, όπου πέρασε ψήφισμα το οποίο ήτανε ήπια υπέρ των ελληνοκυπριακών θέσεων.
 
Οι επιχειρήσεις των Άγγλων εναντίον της ΕΟΚΑ συνεχίστηκαν τον Δεκέμβριο του 1958 και μετά την έκδοση του περί Κύπρου ψηφίσματος του ΟΗΕ. Στα Βορειοανατολικά της Κύπρου άρχισαν στις 10 Δεκεμβρίου στρατιωτικές επιχειρήσεις σε μεγάλη κλίμακα, που επεκτάθηκαν αργότερα στην περιοχή του Λευκόνοίκου, το οποίο αποκλείστηκε για δέκα μέρες. Στις επιχειρήσεις αυτές πήραν μέρος και πολεμικά πλοία και αεροπλάνα. Στην επαρχία Κερύνειας οι κάτοικοι υπέφεραν από τον κατ' οίκον περιορισμό, που πολλές φορές ήταν πολυήμερος, όπως στην περίπτωση του [[Αββαείο Μπελαπάις|Πέλλα-Πάις]]. Ο στρατός προέβαινε σε κακοποιήσεις και ομηρία των χωρικών, για να κάμψει το ηθικό τους. Γι' αυτό ο Γρίβας έδωσε οδηγίες να αμύνονται τα γυναικόπαιδα εναντίον του στρατού.<ref>{{harvnb|Βαρνάβα|2002}}</ref>
 
==Συμφωνίες Ζυρίχης -Λονδίνου και ανεξαρτησία==
 
Μετά την συζήτηση του Κυπριακού στον ΟΗΕ, οι Υπουργοί Εξωτερικών της Ελλάδας και της Τουρκίας Αβέρωφ και Ζορλού, αντάλλασσαν απόψεις για εξεύρεση λύσης του προβλήματος. Νέες συνομιλίες μεταξύ των Υπουργών Εξωτερικών της Ελλάδας και Τουρκίας έγιναν στο Παρίσι μεταξύ 18 και 20 Ιανουαρίου 1959. Επικράτησε τότε κλίμα αισιοδοξίας για λύση του Κυπριακού. <ref>{{harvnb|Βαρνάβα|2002|p=354}}</ref>
 
1959: 11 Φεβρουαρίου: Ζυρίχη. Οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας και Τουρκίας Κ. Καραμανλής και Α. Μεντερές υπογράφουν την ελληνοτουρκική Συμφωνία για την επίλυση του κυπριακού ζητήματος.
 
19 Φεβρουαρίου: Λονδίνο. Υπογράφεται η τελική συμφωνία για το κυπριακό, που ολοκληρώνει την Πενταμερή Διάσκεψη (Βρετανία, Ελλάδα, Τουρκία, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι). Το Κυπριακό κράτος κηρύσσεται ανεξάρτητο με τους εξής βασικούς όρους<ref>http://www.kathimerini.gr/807463/article/epikairothta/ellada/oi-symfwnies-zyrixhs-kai-londinoy</ref>:
 
Το απαραβίαστο του Συντάγματος το οποίο προβλέπει την τουρκοκυπριακή μειονότητα συνδιαχειριστή της νέας κυβέρνησης με δικαίωμα βέτο ενώ άτυπα χωρίζει φυλετικά τις δυο εθνικές κοινότητες.
 
Ίδρυση ξεχωριστών Δήμων.
 
Δικαίωμα μονομερές στρατιωτικής επέμβασης από πλευράς εγγυητριών δυνάμεων.
 
Αποστολή 950 και 650 ελλήνων και τούρκων στρατιωτών αντίστοιχα (ΕΛΔΥΚ και ΤΟΥΡΔΥΚ) ενώ η Αγγλία κρατά δυο σημαντικές σε έκταση περιοχές για στρατιωτικές Βάσεις.
 
22 Φεβρουαρίου: Απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων.
 
23 Φεβρουαρίου: Δημοσιεύονται τα τελικά κείμενα των συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου. 28 Φεβρουαρίου: Η ελληνική Βουλή απορρίπτει δύο προτάσεις δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης Καραμανλή για την πολιτική της στο κυπριακό.
 
1 Μαρτίου: Λευκωσία. Επιστροφή του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και ενθουσιώδης υποδοχή του από τον κυπριακό λαό. Μέσα σε πανηγυρική ατμόσφαιρα εκφωνείται το «Νενικήκαμεν». 9 Μαρτίου: Διατάσσεται από τον Γρίβα Διγενή και τυπικά η κατάπαυση πυρός.
 
17 Μαρτίου: Επιστροφή του Γ. Γρίβα στην Αθήνα. Του επιφυλάσσεται θριαμβευτική υποδοχή<ref>http://www.ert.gr/arxeio-afierwmata/katochyrosi-tis-anexartisias-tis-kyprou-1i-martiou-1959/</ref>. Οι επόμενες εξελίξεις στην Ελλάδα τον καθιστούν πολιτικό ουραγό ύστερα από μια περίοδο ηρωοποίησής του.
 
13 Δεκεμβρίου: Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος εκλέγεται με άνετη πλειοψηφία (66.28%) πρώτος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αντιπρόεδρος, χωρίς ανθυποψήφιο, εκλέγεται ο Φαζίλ Κουτσιούκ.
 
1960: 16 Αυγούστου: Τελετή εγκαθίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας και έπαρση της σημαίας του νέου κράτους<ref>http://www.law.gov.cy/law/lawoffice.nsf/dmlindependence_gr/dmlindependence_gr?OpenDocument</ref>.
 
===Βρετανικές αποζημιώσεις===
Τον Ιανουάριο του 2019, η βρετανική κυβέρνηση συμφώνησε να πληρώσει 1 εκατομμύριο λίρες σε συνολικά 33 Κύπριους που φέρεται να βασανίστηκαν από βρετανικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια του Απελευθερωτικού Αγώνα. Σε αυτούς περιλαμβανόταν μια γυναίκα, ηλικίας 16 ετών, η οποία κρατήθηκε και βιάστηκε επανειλημμένα από στρατιώτες και ένας άνδρας που έχασε ένα νεφρό ως αποτέλεσμα της ανάκρισης. Η καταβολή της αποζημίωσης ακολούθησε τον αποχαρακτηρισμό κυβερνητικών εγγράφων το 2012, αν και ο υπουργός Εξωτερικών Άλαν Ντάνκαν δήλωσε ότι «ο διακανονισμός δεν αποτελεί παραδοχή ευθύνης» αλλά ότι «η κυβέρνηση διευθετεί την υπόθεση για να χαράξει μια γραμμή τέλους σε αυτή τη διαφοράς και να αποφύγει την περαιτέρω κλιμάκωση του κόστους<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-46978271|title=UK government pays damages to 33 Cypriot pensioners|work=[[BBC News]]|date=23 January 2019}}</ref>».
 
==Δείτε επίσης==
*[[Φυλακισμένα Μνήματα]]
*[[Κυριάκος Παπαευαγόρας]]
*[[Γρηγόρης Αυξεντίου]]
*[[Μάρκος Δράκος]]
*[[Ευαγόρας Παλληκαρίδης]]
*[[Στυλιανός Λένας]]
*[[Ανδρέας Ζάκος]]
*[[Μιχαλάκης Καραολής]]
*[[Ανδρέας Παναγίδης]]
*[[Τάσσος Παπαδόπουλος]]
 
== Παραπομπές ==
<references />
 
==Πηγές==
* {{Cite book |title=Fighting EOKA: The British Counter-Insurgency Campaign on Cyprus, 1955–1959 |first=David |last=French |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0198729341 |date=2015 |location=Oxford|ref=harv}}
* {{cite book |λήμμα-συγγραφέα = Χάιντς Ρίχτερ|first=Heinz |last=Richter |title=Ιστορία της Κύπρου, τόμος δεύτερος (1950-1959) |publisher=Εστία |location=Αθήνα |year=2011 |isbn=978-960-05-1502-2 |ref=harv}}
 
== Περαιτέρω ανάγνωση ==
* {{Cite book|title=Fighting EOKA: The British Counter-Insurgency Campaign on Cyprus, 1955–1959|first=David|last=French|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0198729341|date=2015|location=Oxford}}<bdi><cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFrench2015">[[Ειδικό: BookSources / 978-0198729341|978-0198729341]]</cite></bdi>
* {{Cite book|title=Britain and the Revolt in Cyprus, 1954–1959|first=Robert|last=Holland|publisher=Clarendon Press|isbn=9780198205388|year=1998|location=Oxford}}<bdi><cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFHolland1998">[[Special:BookSources/9780198205388|9780198205388]]</cite></bdi>
* Durrell, Lawrence (1957), ''Bitter Lemons of Cyprus'' . Λονδίνο: Faber.{{ISBN|0571061869}}
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Απελευθερωτικός_Αγώνας_της_Κύπρου_1955-59"