Πορτογαλία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Το [[1908]] ο βασιλιάς της Πορτογαλίας ανέθεσε έκτακτες εξουσίες στον [[Φρανθίσκο Φράνκο|Φράνκο]] καταλύοντας τη συνταγματική νομιμότητα, γεγονός που προκάλεσε επαναστατικά κινήματα και οδήγησε στη δολοφονία του βασιλιά [[Κάρολος Α΄ της Πορτογαλίας|Καρόλου Α']] και του διαδόχου του Λουδοβίκου. Το [[1910]] η βασιλεία, είχε περάσει στον [[Εμμανουήλ Β΄ της Πορτογαλίας|Εμμανουήλ Β΄]], ανατράπηκε και ανακηρύχθηκε προεδρική δημοκρατία<ref>ο φιλελευθερισμός στην Πορτογαλία αν και από τους πιο παλιούς στην Ευρώπη, διακρινόταν από ελιτισμό, ολιγαρχισμό, και τάσεις περιορισμού και δεν ήταν τόσο δημοκρατικός Στάνλεϊ Πέιν, Η ιστορία του φασισμού: 1914-1945, μτφρ.Κώστας Γεώρμας, εκδ.φιλίστωρ, Αθήνα, 2000, σελ.210</ref>: πρώτος πρόεδρος της χώρας αναδείχθηκε ο Εμανουέλ ντε Αριάγκα. Όμως αυτό δεν έδωσε τέλος στις εξεγέρσεις και μετά τον [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]] η πολιτική κατάσταση ήταν ρευστή, κυριαρχούσε η βία των πολιτοφυλακών και ένας γενικά μεσοαστικός ελιτίστικος αυταρχισμός.<ref name="ReferenceA">Στάνλεϊ Πέιν, Η ιστορία του φασισμού: 1914-1945, μτφρ.Κώστας Γεώρμας, εκδ.φιλίστωρ, Αθήνα, 2000, σελ.211</ref> Επιπλέον, πολλές κυβερνήσεις αλληλοδιαδέχονταν η μια την άλλη, σημειώνοντας την υψηλότερη κυβερνητική αστάθεια στην [[Ευρώπη]] καθώς τέσσερις φορές άλλαξαν οι αρχηγοί του κράτους.<ref>Συγκεκριμένα οι [[Ζοάο ντε Κάντο Σίλβα Αντούνες]] (Δεκέμβριος 1918-Οκτώβριος 1919), [[Αντόνιο Ζοζέ ντε Αλμέιντα]] (Οκτώβριος 1919-Οκτώβριος 1923), [[Μανουέλ Τεϊξέιρα Γκομέζ]] (Οκτώβρης 1923-Δεκέμβρης 1925) και [[Μπερναντίνο Λουίς Μαντσάντο Γκουιμαράες]] (Δεκέμβρης 1925-Ιούνιος 1926-β΄θητεία) Όθων Τσουνάκος, «Πορτογαλία», στο: Συλλογικό: Παγκόσμια Ιστορία τομ.24,Β, Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1990, σελ.242</ref> Το [[1911]] επήλθε [[Χωρισμός Κράτους και Εκκλησίας|χωρισμός κράτους και εκκλησίας]] γεγονός που έφερε σε ρήξη το νεαρό δημοκρατικό καθεστώς με τη [[Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία]] της χώρας και το [[Βατικανό]]. Θα λάβει μέρος στον [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Α' Παγκόσμιο Πόλεμο]] παρά το πλευρό της [[Αντάντ]]. Στη διάρκεια του πολέμου ο πρόεδρος [[Μπερναντίνο Λουίς Ματσάντο Γκουιμαράες]] ανατρέπεται με πραξικόπημα από τον στρατηγό [[Σιντόνιο Μπερναντίνο Καρντόζο ντα Σίλβα Πάις]] τον Δεκέμβριο του [[1917]] για να δολοφονηθεί μετά ένα χρόνο ο πραξικοπηματίας. Νέες μορφές δεξιού αυταρχισμού αναδύθηκαν μεταπολεμικά: οργανώσεις της ριζοσπαστικής δεξιάς με ελιτίστικο χαρακτήρα όπως η ‘’Integralismo Lusitano’’, ή η ‘’Crusada Nun’ Alvares Pereira’’ πιο πραγματιστική στη στοχοθεσία της ήθελε ένα εθνικιστικό αυταρχικό καθεστώς. Το [[1921]] θα λάβει χώρα ένα πραξικόπημα, το οποίο θα αποτύχει, από ομάδα αξιωματικών οι οποίοι είχαν ιδρύσει το «Εθνικό Ρεπουμπλικανικό Προεδρικό Κόμμα».<ref name="ReferenceA"/> Στη χώρα, η οποία πλήττονταν από υψηλό πληθωρισμό, μεγάλο δημόσιο χρέος και χαμηλότατη οικονομική ανάπτυξη, εδραιώθηκε τελικά, τον Μάιο του 1926 η δικτατορία του [[Αντόνιο ντι Ολιβέιρα Σαλαζάρ]]: το εξαιρετικά αυταρχικό αυτό καθεστώς επιβίωσε για σαράντα οκτώ χρόνια.<ref>Όθων Τσουνάκος, «Πορτογαλία», στο: Συλλογικό: Παγκόσμια Ιστορία τομ.24,Β, Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1990, σελ.242</ref> Επέβαλε μονοκομματικό καθεστώς, απαγόρευσε τα εργατικά συνδικάτα και καθιέρωσε κορπορατιστικό κράτος.<ref>John W. Young, Η Ευρώπη του ψυχρού πολέμου, 1945-1991-πολιτική ιστορία, μτφρ.Γιώργος Δεμερτζίδης, εκδ.Πατάκης, Αθήνα, 2004, σελ.315,</ref> Επίσης υπήρξε ανεκτική απέναντι σε άλλες φυλές μέσα στις αποικίες της, είχε υπό την προστασία του τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Στον [[ΒΠΠ|Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]] η χώρα αρνήθηκε για πρώτη φορά να ταυτιστεί με την εξωτερική πολιτική της Βρετανίας και έμεινε ουδέτερη. Μετά το τέλος του πολέμου άντεξε σε εσωτερικούς κλυδωνισμούς που προκάλεσαν απεργίες και αντιμετώπισε επιτυχώς στρατιωτικό κίνημα το [[1947]]. Το καθεστώς Σαλαζάρ, υπήρξε ανθεκτικό επειδή οι αντίπαλοί του ήταν διαιρεμένοι και εξορίστηκαν ή φυλακίστηκαν. Το καθεστώς ενισχύθηκε το [[1949]] όταν έγινε μέλος του [[ΝΑΤΟ]].

Το [[1963]], στη Λισαβόνα, 1.000 φοιτητές αψήφησαν την απαγόρευση του καθεστώτος Σαλαζάρ και συγκεντρώθηκαν έξω από το κτίριο του Πανεπιστημίου, διεκδικώντας το αυτονόητο σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες δικαίωμα να συστήνουν φοιτητικούς συλλόγους. «Κάτω το 044032» έγραφε ένα από τα πανό. Ο αριθμός ανταποκρινόταν στο διάταγμα που απαγόρευε τους συλλόγους και τις φοιτητικές εκδηλώσεις, ακόμη και τον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας των Φοιτητών, ένα ακόμη αίτημα των Πορτογάλων φοιτητών. Όλα αυτά δεν φάνηκαν να συγκινούν τους δύο γηραιούς, σκληρούς και επί δεκαετίες δικτάτορες της [[Ιβηρική χερσόνησος|Ιβηρικής Χερσονήσου]], τον [[Φρανθίσκο Φράνκο]] της [[Ισπανίας]] και τον Σαλαζάρ της Πορτογαλίας, οι οποίοι συναντήθηκαν στις [[15 Μαΐου]] του [[1963]] για να συζητήσουν «διεθνή και εσωτερικά προβλήματα». Η ώρα της αποχώρησής τους απείχε ακόμη αρκετά<ref>Ιστορικό Λεύκωμα 1963, σελ. 116-117, Καθημερινή (1997)</ref>.

Από το 1961 έως το 1974 η Πορτογαλία προσπάθησε να διατηρήσει με πολέμους τις αποικίες που της είχαν απομείνει. Στη δεκαετία του 1970 ήταν οι μόνοι Ευρωπαίοι οι οποίοι προσπαθούσαν να κρατηθούν με τη βία στην Αφρική. Η διαδικασία της αποαποικιοποίησης των Πορτογαλικών αποικιών ήταν αποτέλεσμα του υψηλού οικονομικού και έμψυχου κόστους -το 25% της Πορτογαλικής νεολαίας υπηρετούσε στις ένοπλες δυνάμεις- αλλά και της πτώσης της δικτατορίας το [[1974]] <ref>Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Εισαγωγή στην ιστορία του μεταπολεμικού κόσμου, εκδ. Πατάκης, Αθήνα, 2004,σελ.375-377</ref> Τον Απρίλιο του 1974 έγινε η «[[Επανάσταση των Γαρυφάλλων]]» όπως ονομάστηκε το αναίμακτο πραξικόπημα από αριστερούς στρατιωτικούς, οι οποίοι και οδήγησαν τη χώρα στη δημοκρατία. Παράλληλα η χώρα απέδωσε την ανεξαρτησία στις αποικίες της και επέστρεψαν στην Πορτογαλία πάνω από ένα εκατομμύριο Πορτογάλοι μετανάστες -κυρίως από την [[Ανγκόλα]] και τη [[Μοζαμβίκη]]. Η τελευταία αποικία που παρέδωσαν ήταν το [[Μακάου]], που αποδόθηκε στην [[Κίνα]] το [[1999]]. Το 2002 οι Πορτογάλοι αναγνώρισαν και επίσημα την ανεξαρτησία του [[Ανατολικό Τιμόρ|Ανατολικού Τιμόρ]].

Η κυβέρνηση της ιβηρικής χώρας αναγνώρισε επισήμως την ανεξαρτησία του [[Κοσσυφοπέδιο|Κοσσυφοπεδίου]] στις [[7 Οκτωβρίου]] του [[2008]].<ref>[http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=945447&lngDtrID=245 in.gr] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081008201434/http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=945447&lngDtrID=245 |date=2008-10-08 }}, ''Την ανεξαρτησία του Κοσόβου αναγνώρισε η Πορτογαλία'', 7 Οκτωβρίου 2008.</ref>