Γροιλανδία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ. επιμέλεια
Γραμμή 14:
|κυρίαρχο_κράτος= {{flagicon|Δανία}} [[Δανία|Βασίλειο της Δανίας]]
|πολίτευμα= [[Αυτονομία|Αυτόνομη]]<br />[[Κοινοβουλευτική Δημοκρατία]]
|τίτλοι_ηγετών = [[Βασίλισσα]]<br />[[Ύπατος Αρμοστής της Δανίας στην ΓροιλανδίαΓροιλανδίας|Ύπατος Αρμοστής]]<br />[[Πρωθυπουργός της Γροιλανδίας|Πρωθυπουργός]]
|ονόματα_ηγετών = [[Μαργαρίτα Β΄ της Δανίας|Μαργαρίτα Β΄]] <br />[[Μικαέλα Ένγκελλ]]<br />[[Μούτσι Μπούροπ Έγκεντε]]
|έκταση= 2.166.086
Γραμμή 21:
|ακτογραμμή = 44.087
|θέση_πληθυσμού = 211
|πυκνότητα_πληθυσμού = 0,03
|θέση_πυκνότητας_πληθυσμού = 241
|εκτίμηση_πληθυσμού= 56.421<ref name="stat">[https://stat.gl/dialog/main.asp?lang=da&version=202101&sc=BE&subthemecode=O1&colcode=O Στατιστική Υπηρεσία Γροιλανδίας]</ref>
|χρονιά_εκτίμησης_πληθυσμού= 2021
Γραμμή 51:
== Γεωγραφία και κλίμα ==
[[Αρχείο:Greenland big.png|μικρογραφία|αριστερά|Χάρτης της Γροιλανδίας]]
Η Γροιλανδία βρίσκεται κατά το μεγαλύτερο μέρος στα βόρεια του [[Αρκτικός κύκλος|Αρκτικού κύκλου]] και χωρίζεται από το Καναδικό Αρκτικό Αρχιπέλαγος στα δυτικά από το [[Στενό του Ντέιβις]] και τον Κόλπο του Μπάφιν, και από την [[Ισλανδία]] στα ανατολικά από τον [[Πορθμός της Δανίας|Πορθμό της Δανίας]]. Τα 9/10 του εδάφους της είναι σκεπασμένα από ένα παχύ στρώμα πάγου, που έχει πάχος από 300 μ. στην περιφέρεια ως 3.000 μ. στο εσωτερικό. Αποτελεί ένα συνεχόμενο οροπέδιο με πολλές κορυφές, από τις οποίες μερικές ξεπερνούν τα 2.000 μ. Η ψηλότερη κορυφή των βουνών [[Γουότκιν]], στο νοτιοανατολικό τμήμα, φτάνει τα 3.720 μ. και των βουνών [[Φόρελ]], στο ανατολικό τμήμα, τα 3.385 μ. Μόνο η νοτιοδυτική και νοτιοανατολική παραλιακή ζώνη δεν σκεπάζονται από πάγους. Είναι η μόνη ελεύθερη και κατοικημένη έκταση, γυμνή όμως, με πολλά βράχια, [[φιόρδ|φιορδ]] και νησάκια. ΦιορδΦιόρδ σχηματίζονται σε όλες τις ακτές της. Πολλά από αυτά προχωρούν σε μεγάλο βάθος μέσα στην ξηρά. Συχνά όγκοι πάγου πέφτουν στα νερά των φιορδφιόρδ και παρασύρονται από τα θαλάσσια ρεύματα, ενώ πολυάριθμοι ποταμοί χύνονται στις ακτές ή σχηματίζουν λίμνες, συχνά μεγάλες, στο εσωτερικό.
 
Το κλίμα της είναι πολικό, με διαφορές από περιοχή σε περιοχή. Δέχεται επιδράσεις από τα θαλάσσια ρεύματα και συχνά πλήττεται από φοβερές θύελλες. Το καλοκαίρι είναι σύντομο και ο χειμώνας διαρκεί εννέα μήνες. Τους καλοκαιρινούς μήνες, συχνά η θερμοκρασία ξεπερνάει τους 10°C, αλλά με το που πέφτει η νύχτα, έχει γύρω στους 5-6°C.<ref>{{Cite web|url=https://visitgreenland.com/about-greenland/greenland-climate-weather/|title=Greenland Climate and Weather - [Visit Greenland!]|website=Visit Greenland|language=en-US|accessdate=2020-07-02}}</ref> Αρκετές φορές κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού έχει χιονοπτώσεις και πολύ συχνά ομίχλη, κυρίως τις πρωινές ώρες. Η πολική νύχτα στη Βόρεια Γροιλανδία διαρκεί πέντε μήνες.Η χαμηλότερη θερμοκρασία που παρατηρήθηκε ποτέ στη Γροιλανδία είναι -66.1°C.<ref>{{Cite web|url=https://electroverse.net/greenland-just-set-a-new-all-time-record-low-temperature/|title=Greenland just set a new all-time Record-Low Temperature|last=Allon|first=Cap|date=2020-01-03|website=Electroverse|language=en-US|accessdate=2020-07-02}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://wmo.asu.edu/content/wmo-region-6-lowest-temperature|title=Lowest Temperature Greenland|website=Wmo|accessdate=2020-07-02}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.iceagenow.info/coldest-temperature-ever-recorded-in-greenland/|title=Coldest temperature ever recorded in Greenland|last=Robert|date=2020-01-04|website=Ice Age Now|language=en-US|accessdate=2020-07-02}}</ref> 96 πολικοί επιστήμονες της ερευνητικής κοινοπραξίας IMBIE (Ice Sheet Mass Balance Inter-comparison Exercise) από 50 επιστημονικούς φορείς, με επικεφαλής τον καθηγητή Άντριου Σέπερντ του βρετανικού Πανεπιστημίου του Λιντς, αποκαλύπτουν σε μια νέα, μεγάλη διεθνή επιστημονική έρευνα ότι η Γροιλανδία έχει χάσει 3,8 τρισεκατομμύρια τόνους πάγου από το 1992, αρκετούς για να ανέβουν τα επίπεδα της θάλασσας παγκοσμίως κατά σχεδόν 11 χιλιοστά (συγκεκριμένα 1,06 εκατοστά). Ο ρυθμός απώλειας των πάγων αυξήθηκε από 33 δισεκατομμύρια τόνους ετησίως κατά μέσο όρο στη δεκαετία του 1990, σε 254 δισεκατομμύρια τόνους ετησίως την τελευταία δεκαετία.<ref>{{Cite web|url=https://www.newsit.gr/kosmos/groilandia-xathikan-38-tris-tonoi-pagou-mesa-se-26-xronia/2933889/|title=Γροιλανδία: Χάθηκαν 3,8 τρισ. τόνοι πάγου μέσα σε 26 χρόνια!|date=11 Δεκεμβρίου 2019 |website=newsit.gr}}</ref>
Γραμμή 66:
 
=== Ο εποικισμός των Νορβηγών ===
Από το 986 μ.Χ., οι δυτικές ακτές της Γροιλανδίας αποικήθηκαν από κατοίκους της [[Ισλανδία]]ς και της [[Νορβηγία]]ς, με την ίδρυση δύο οικισμών σε φιορδφιόρδ στη νοτιοδυτικότερη άκρη του νησιού. Η συμβίωση με τον πολιτισμό Ντόρσετ και στη συνέχεια με τους κατοίκους της Θούλης από τον Βορρά ήταν αρμονική. Οι Νορβηγοί άποικοι έγιναν υπόλογοι στην εξουσία της Νορβηγίας κατά τον 13ο αιώνα, ενώ το βασίλειο της Νορβηγίας ενώθηκε με τη Δανία το 1380 ως βασιλική σύνοδος και το 1397, με την επίσημη ένωση κάτω από τη Συνθήκη της [[Ένωση του Κάλμαρ|Ένωσης του Κάλμαρ]].
 
Οι οικισμοί, όπως το Μπραταλίντ, άκμασαν για αιώνες, αλλά εξαφανίστηκαν γύρω στον 15ο αιώνα, ίσως λόγω της έναρξης μίας μικρής παγετωνικής περιόδου. Με βάση στοιχεία από παγετωνικές μελέτες, την περίοδο μεταξύ 800 και 1300 οι περιοχές των φιορδφιόρδ της νότιας Γροιλανδίας είχαν ένα ήπιο κλίμα, με δασική βλάστηση και πόες, ενώ υπήρχε οργανωμένη κτηνοτροφία.
 
=== Η συντριβή στη Θούλη ===
Γραμμή 127:
{{commons|Atlas of Greenland|Atlas of Greenland<br/>(Άτλας της Γροιλανδίας)}}
* [http://dk.nanoq.gl/changelang.asp?lang=en Greenland Homerule]{{Dead link|date=Οκτώβριος 2019 }} - Επίσημος δικτυακός τόπος
* [https://web.archive.org/web/20060901024728/http://www.statgreen.gl/ Στατιστικά για τηντη Γροιλανδία].
* {{dmoz}}