Αιμοποίηση: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 1:
[[Αρχείο:Hematopoiesis simple.svg|μικρογραφία|350x350εσ|Σχηματική αναπαράσταση της αιμοποίησης.]]
[[Αρχείο:1901 Composition of Blood.jpg|μικρογραφία|280x280εσ|Η σύνθεση του αίματος. Αποτελείται από τον αιματοκρίτη (ερυθρά αιμοσφαίρια), σταχτί στιβάδα (λευκά αιμοσφαίρια και αιμοπετάλια) και πλάσμα.]]
Η '''αιμοποίηση''' είναι ο σχηματισμός κυτταρικών συστατικών του [[Αίμα|αίματος]] από τα αιμοποιητικά [[Βλαστοκύτταρο|βλαστοκύτταρα]].<ref>{{Cite journal|title=Niche heterogeneity in the bone marrow|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/nyas.13016|journal=Annals of the New York Academy of Sciences|date=2016|issn=1749-6632|pmc=PMC4938003|pmid=27015419|pages=82–96|volume=1370|issue=1|doi=10.1111/nyas.13016|language=en|first=Alexander|last=Birbrair|first2=Paul S.|last2=Frenette}}</ref> Τα ώριμα κύτταρα που παράγονται είναι τα [[Ερυθροκύτταρο|ερυθροκύτταρα]], τα [[Λευκοκύτταρο|λευκοκύτταρα]] και τα [[Αιμοπετάλιο|αιμοπετάλια]] (θρομβοκύτταρα). Η διαδικασία της αιμοποίησης λαμβάνει χώρα κυρίως στον [[Μυελός των οστών|μυελό των οστών]], ο οποίος παράγει όλα τα ερυθρά αιμοσφαίρια, το 60-70% των λευκών αιμοσφαιρίων (δηλαδή τα κοκκιοκύτταρα) και όλα τα αιμοπετάλια. Το [[λεμφικό σύστημα]], ιδιαίτερα ο [[θύμος αδένας]], ο [[σπλήνας]] και οι [[Λεμφαδένας|λεμφαδένες]], παράγουν το υπόλοιπο 20-30% των λευκών αιμοσφαιρίων. Ειδικότερα, το δικτυοενδοθηλιακό σύστημα του σπλήνα, του ήπατος, των λεμφαδένων και άλλων οργάνων παράγουν τα μονοκύτταρα (4-8% των λευκών αιμοσφαιρίων).<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/science/blood-cell-formation|title=blood cell formation {{!}} Description, Process, & Types of Blood Cells {{!}} Britannica|website=www.britannica.com|language=en|accessdate=2021-11-27}}</ref> Σε ένα υγιές ενήλικο άτομο, παράγονται περίπου 10<sup>11</sup>-10<sup>12</sup> νέα [[Αιμοσφαίριο|αιμοσφαίρια]] καθημερινά προκειμένου να διατηρηθούν τα επίπεδα σταθερής κατάστασης της περιφερικής κυκλοφορίας.<ref>{{Cite book|title=Hematopoiesis|first=J.|last=Hoggatt|first2=L. M.|last2=Pelus|publisher=Academic Press|isbn=978-0-08-096156-9|date=2013-01-01|editor-last=Maloy|editor-first=Stanley|location=San Diego|pages=418–421|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780123749840006860}}</ref><ref>Parslow TG, Stites DP, Terr AI, Imboden JB (1997). ''Medical Immunology'' (1 ed.). ISBN [[Ειδικό:BookSources/978-0-8385-6278-9|<bdi>978-0-8385-6278-9</bdi>]].</ref>
Η αιμοποίηση συμβαίνει κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη και κατά την ενήλικη ζωή για την παραγωγή και την αναπλήρωση του αίματος. Η μελέτη της αιμοποίησης μπορεί να βοηθήσει τους επιστήμονες και τους κλινικούς γιατρούς να κατανοήσουν καλύτερα τις διαδικασίες πίσω από τις διαταραχές του αίματος και τους καρκίνους. Επιπλέον, τα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπο σύστημα για την κατανόηση των ιστικών βλαστοκυττάρων και του ρόλου τους στη γήρανση και στην ογκογένεση.<ref>{{Cite journal|title=Hematopoiesis|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3666375/|journal=Development (Cambridge, England)|date=2013-06-15|issn=0950-1991|pmc=3666375|pmid=23715539|pages=2463–2467|volume=140|issue=12|doi=10.1242/dev.083147|first=Madhumita|last=Jagannathan-Bogdan|first2=Leonard I.|last2=Zon}}</ref>
Η αιματοποίηση είναι μια εξαιρετικά ρυθμιζόμενη διαδικασία και η απορρύθμισή της μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκειες (π.χ. [[αναιμία]], λευκοπενία, θρομβοπενία) ή σε υπερπαραγωγή (π.χ. αιματολογικές κακοήθειες).<ref>{{Cite web|url=https://app.pulsenotes.com/medicine/haematology/notes/haematopoiesis|title=Haematopoiesis|website=Pulsenotes|accessdate=2021-11-27}}</ref>
== Πρώιμη αιμοποίηση ==
[[Αρχείο:Hematopoesis EN.svg|αριστερά|μικρογραφία|300x300εσ|Τοποθεσίες αιμοποίησης προ- και μεταγεννητικά.]]
Κατά την εμβρυϊκή ζωή, η παραγωγή των αιμοσφαιρίων ξεκινά στον λεκιθικό ασκό περίπου στις 14-19 ημέρες. Η κυρίαρχη θέση αιμοποίησης κατά το δεύτερο τρίμηνο είναι το [[ήπαρ]]. Μετά τους επτά μήνες, αναλαμβάνει ο μυελός των οστών και συνεχίζει να είναι η κυρίαρχη θέση αιμοποίησης στους ενήλικες.
Η πρώιμη αιμοποίηση έχει περιορισμένη λευκοποιητική δραστηριότητα. Αυτό σημαίνει ότι τα μητρικά αντισώματα αποτελούν το βασικό ανοσοποιητικό σύστημα του εμβρύου.
Στα πρώτα τέσσερα χρόνια της ζωής, σχεδόν όλες οι κοιλότητες του μυελού των οστών περιέχουν αιμοποιητικό ιστό, που ονομάζεται ερυθρός μυελός των οστών. Καθώς γερνάει ο οργανισμός, η ποσότητα αυτού του αιμοποιητικού ιστού μειώνεται και αντικαθίσταται από λίπος (ωχρός μυελός των οστών). Στους ενήλικες ο ερυθρός μυελός των οστών περιορίζεται στον [[wikt:αξονικός_σκελετός|αξονικό σκελετό]] και στα μακρά οστά.
== Αιμοποίηση ενηλίκων ==
[[Αρχείο:Hematopoiesis (human) diagram en.svg|μικρογραφία|350x350εσ|Πιο αναλυτικό και ολοκληρωμένο διάγραμμα που δείχνει την ανάπτυξη διαφορετικών αιμοσφαιρίων στον άνθρωπο.]]
Η φυσιολογική αιμοποίηση των ενηλίκων λαμβάνει χώρα εντός του μυελού των οστών όπου εμφανίζει σταθερή κατάσταση ώστε η παραγωγή να αντισταθμίζεται με την απώλεια των ώριμων αιμοσφαιρίων. Η επιτυχής αιμοποίηση εξαρτάται τόσο από τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων όσο και από την κυτταρική ωρίμανση (π.χ. ανάπτυξη δομικών και λειτουργικών χαρακτηριστικών τους).
Τα πολυδύναμα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα είναι ικανά να δημιουργήσουν δύο ακόμη σειρές βλαστοκυττάτων που ονομάζονται μυελοειδή προγονικά βλαστοκύτταρα και λεμφικά προγονικά βλαστοκύτταρα. Τα λεμφικά βλαστοκύτταρα είναι σε θέση να διαφοροποιηθούν σε μια σειρά από προγονικές κυτταρικές σειρές που τελικά καταλήγουν σε Β κύτταρα, Τ κύτταρα και κύτταρα φυσικούς φονείς. Αντίστοιχα, τα μυελοειδή βλαστοκύτταρα διαφοροποιούνται σε έναν αριθμό διαφορετικών προγονικών κυττάρων που δημιουργούν τις υπόλοιπες σειρές κυττάρων του αίματος, συμπεριλαμβανομένων των [[Ερυθροκύτταρο|ερυθροκυττάρων]], των θρομβοκυττάρων ([[Αιμοπετάλιο|αιμοπεταλίων]]), των [[Ουδετερόφιλα - πολυμορφοπύρηνα|ουδετερόφιλων]], των [[Μονοπύρηνα|μονοκυττάρων]], των [[Βασεόφιλα|βασεόφιλων]], και των [[Ηωσινόφιλα|ηωσινόφιλων]].
=== Aιμοποιητικοί αυξητικοί παράγοντες ===
Η ρύθμιση της αιμοποίησης εξαρτάται από τους αιμοποιητικούς αυξητικούς παράγοντες, οι οποίοι οδηγούν στον πολλαπλασιασμό και στη διαφοροποίηση των προγονικών κυττάρων. Παραδείγματα αιμοποιητικών αυξητικών παραγόντων αποτελούν:
* [[Ερυθροποιητίνη]] (EPO)
* [[Θρομβοποιητίνη]] (TPO)
* [[Ιντερλευκίνη|Ιντερλευκίνες]] (π.χ. IL-3, IL-6, IL-7, IL-11)
* Παράγοντες διέγερσης αποικιών (π.χ. M-CSF, G-GSF)
* Αρνητικοί ρυθμιστές (π.χ. TNF-α, TGF-β)
Η ερυθροποιητίνη είναι απαραίτητη για τον πολλαπλασιασμό και την ωρίμανση των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Η απελευθέρωσή της πυροδοτείται από χαμηλή συγκέντρωση αιμοσφαιρίνης στο αίμα. Το γονίδιο για την ερυθροποιητίνη βρίσκεται στο [[χρωμόσωμα 7]] και το προϊόν του είναι μια πολυπεπτιδική ορμόνη 165 αμινοξέων. Η θρομβοποιητίνη παράγεται από το ήπαρ και είναι απαραίτητη για τον έλεγχο της παραγωγής των αιμοπεταλίων.
== Παραπομπές ==
<references />
== Πηγές ==
* «Haematopoiesis». ''Pulsenotes''. Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2021.
[[Κατηγορία:Αίμα]]
[[Κατηγορία:Αιματολογία]]
| |||