|
[[Αρχείο:Milton-Manaki-Bitolya.jpg|thumb|220px|Άγαλμα του Μίλτου Μανάκη στη [[Μπίτολα]]]]
[[Αρχείο:20070805 Bitola Manaki house.jpg|thumb|220px|Τι σπίτι του Μίλτου Μανάκη στη [[Μπίτολα]]]]
[[Αρχείο:20070805 Bitola Manaki House sign.jpg|thumb|220px|Επιγραφή έξω από το σπίτι του Μίλτου Μανάκη στη [[Μπίτολα]] η οποία γράφει: «Σε αυτό το σπίτι έζησε και εργάστηκε ο [[Σλαβομακεδόνες|ΜακεδόναςΣλαβομακεδόνας]] καλλιτέχνης, ο πρώτος κινηματογραφιστής στα Βαλκάνια '''ΜΙΛΤΟΣ ΜΑΝΑΚΗΣ''' 1880-1964 , ''Οι πολίτες των Μπίτολα (Μοναστήρι)'' 21.9.1989.»]]
Οι '''Αδελφοί Μανάκη''', ο '''Ιωάννης (Γιαννάκης)''' (1878–1954) και ο '''Μιλτιάδης (Μίλτος)''' (1882– 5 Μαρτίου 1964) ({{Lang-mk|Јанаки}} - Γιαννάκη και Милтон Манаки - Μίλτον Μανάκη, [[Βλάχικη_γλώσσα|βλάχικα]]: Ιανάκη και Μίλτο Μανάκη ή Μανάκια) είναι οι πρωτοπόροι κινηματογραφιστές στα [[Βαλκάνια]]. Γεννήθηκαν στην [[Αβδέλλα Γρεβενών]] στις 18 Μαΐου 1878 και 9 Σεπτεμβρίου 1882, αντίστοιχα. [[Βόρεια Μακεδονία|Mακεδονικές]]Ελληνικές πηγές τους θεωρούν [[ΣλαβομακεδόνεςΈλληνες]] [[Βλάχοι|Mακεδόνεςβλάχους]],<ref>Crhistos K. Christodoulou ''The Manakis Brothers: The Greek Pioneers of the Balkanic Cinema'', 1997, Organization for the Cultural Capital of Europe Thessaloniki.</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.thessalonikiartsandculture.gr/blog/maties-sto-parelthon/adelfoi-manakia/|title=Αδελφοί Μανάκια|website=Thessalonikiartsandculture.gr|language=el|accessdate=2021-12-02}}</ref><ref name=":0">{{Cite web|url=https://oivlaxoi.gr/adelfoi-manakia-oi-protoporoi-ellines-kinimatografistes-ton-valkanion-vinteo-ntokoumento|title=Αδελφοί Μανάκια: οι πρωτοπόροι Έλληνες κινηματογραφιστές των Βαλκανίων (βίντεο-ντοκουμέντο)|website=Οι Βλάχοι.gr|language=el|accessdate=2021-12-02}}</ref> για την εθνικότητα τους όμως ερίζουν ως σήμερα Σέρβοι, Σλαβομακεδόνες, Τούρκοι και Ρουμάνοι.<ref name=":0" /><ref name="manaki_com_ml_film_festival">{{cite web | url=http://www.manaki.com.mk/content/en/icff-manaki-brothers/about-manaki-brothers.html | title=About Manaki brothers | accessdate=2012-01-29 | publisher=Επίσημη ιστοσελίδα Manaki Film Festival Bitola | archiveurl=https://web.archive.org/web/20110816235945/http://www.manaki.com.mk/content/en/icff-manaki-brothers/about-manaki-brothers.html | archivedate=2011-08-16 | url-status=dead }}</ref> ενώ ελληνικές πηγές τους θεωρούν Έλληνες [[Αρμάνοι|Αρμανικής (βλάχικης) καταγωγής]].<ref>Crhistos{{Cite Kweb|url=http://aqshf.gov.al/uploads/2.___Manakia_Bros_Pioneers_of_Balkan_Cinema_Claimed_by_Six_Nations.pdf|title=Manakia Christodoulou ''The Manakis BrothersBros: The Greek Pioneers of the BalkanicBalkan Cinema'', 1997,Claimed Organizationby forSix theNations|last=Marian CulturalTUTUI, CapitalRomanian ofFilm Europe ThessalonikiArchive|website=aqshf.gov.al}}</ref> Η μητέρα τους Λουκία (Λουτσία-Ρούσια) Καραγιάννη ήταν από την [[Κλεισούρα Καστοριάς|Κλεισούρα]] (Βλαχοκλεισούρα τότε) Καστοριάς.<ref>{{Cite web|url=https://www.vlahoi.net/prosopikotites/ta-valkania-me-to-vlema-ton-manakia|title=vlahoi.net |date=2018-11-30 |accessdate=2021-03-12}}</ref><ref>{{Cite book|title=ΤΑ ΦΩΤΟΓΕΝΗ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΤΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΜΑΝΑΚΗ|first=ΧΡΙΣΤΟΣ|last=ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ|publisher=ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ|isbn=9789602602546|year=1989|location=Θεσσαλονίκη|page=45}}</ref> Στην Κλεισούρα γνώρισε και ο παππούς τους, από την πλευρά του πατέρα τους, Γιαννούλης την γιαγιά τους Δέσπα Μπουσμπούκη.<ref>{{Cite web|url=https://fouit.gr/2020/05/02/afoi-manakia-stoicheia-gia-ti-zoi-tin-oikogeneia-toys-kai-ti-schesi-toys-me-tin-kleisoyra/|title=fouit.grΑφοί Μανάκια: Στοιχεία για τη ζωή, την οικογένειά τους και τη σχέση τους με την Κλεισούρα|datelast=|ημερομηνία=2020-05-02|website=Φούιτ.gr|language=el|accessdate=12 Απριλίου 2021-12-02}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Τα Φωτογενή Βαλκάνια Των Αδελφών Μανάκη|first=Χρίστος|last=Χριστοδούλου|publisher=Παρατηρητής|isbn=9789602602546|year=1989|location=Θεσσαλονίκη|page=43}}</ref>Στo [[Μοναστήρι (Βόρεια Μακεδονία)|Μοναστήρι]] λειτουργεί και σύλλογος Βλάχων "Αδερφοί Μανάκη".<ref>{{Cite web|url=https://www.farsarotul.org/nl23_1.htm|title=NL23_1: Aromanians of Macedonia|website=www.farsarotul.org|accessdate=2021-01-12}}</ref>
==Βιογραφικά στοιχεία==
Σε αντίθεση με τον Μίλτο όπου έζησε στην [[Αβδέλλα Γρεβενών|Αβδέλλα]] ο Γιαννάκης φοίτησε στο γυμνάσιο του [[Μοναστήρι (Βόρεια Μακεδονία)|Μοναστηρίου]] για να πάρει το δίπλωμα του δασκάλου και του ζωγράφου (στην ιχνογραφία και καλλιγραφία). Το [[1898]] ο Γιαννάκης άνοιξε φωτογραφικό στούντιο στα [[Ιωάννινα]] ενώ παράλληλα εργαζόταν ως καθηγητής καλλιγραφίας και ζωγραφικής σε σχολείο. Αργότερα ο Μίλτος μαζί με την βοήθεια του αδελφού του έγινε φωτογράφος και στη συνέχεια κινηματογραφιστής. Το 1905 αγοράζουν από το [[Λονδίνο]] μια κινηματογραφική μηχανή [[Urban Bioscope]] με σειριακό αριθμό 300 και αρχίζουν να κινηματογραφούν διάφορα θέματα καθημερινής ζωής. Έτσι το 1905 οι Μανάκηδες γύρισαν την πρώτη κινηματογραφική ταινία τεκμηρίωσης στα Βαλκάνια με πρωταγωνίστρια την γιαγιά τους κυρά-Λουκία Μανάκη η οποία έγνεθε μαλλί και ύφαινε στον αργαλειό. Το 1904 οι αδελφοί Μανάκη μετακομίζουν στο [[Μοναστήρι (Βόρεια Μακεδονία)|Μοναστήρι]] το οποίο την εποχή εκείνη ήταν κέντρο πολιτικών, οικονομικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων στα Βαλκάνια. Το 1905 ανοίγουν το διάσημο "Ατελιέ καλλιτεχνικής φωτογραφίας" του Μοναστηρίου. Το 1906 μετά από πρόσκληση του Βασιλιά [[Κάρολος Α' της Ρουμανίας|Καρόλου I]], λαμβάνουν μέρος σε μια διεθνή φωτογραφική έκθεση στα [[Σινάϊα]] της [[Ρουμανία]]ς όπου κερδίζουν το Χρυσό Μετάλλιο. Το [[1911]] γίνονται οι φωτογράφοι του [[Οθωμανοί|Οθωμανού]] Σουλτάνου και το 1929 του [[Σερβία|Σέρβου]] Βασιλιά [[Πέτρος Α' της Σερβίας|Αλέξανδρου Α΄ Καραγιώργεβιτς]].
Επιδόθηκαν σε διάφορες μαγνητοσκοπήσεις υπό μορφή ντοκυμαντέρντοκιμαντέρ, σε όλη τητην [[Μακεδονία|Οθωμανική Μακεδονία]]. Τα θέματά τους περιελάμβαναν κυρίως καθημερινές ασχολίες, αλλά και αγωνιστές (από την Ελληνο-Βουλγαρο-Οθωμανική διαπάλη στη Μακεδονία, έως τους [[Βαλκανικοί Πόλεμοι|Βαλκανικούς Πολέμους]] και τον [[Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]]) και κρατούμενους. Κινηματογράφησαν επίσης γεγονότα όπως η επανάσταση των Νεότουρκων (1908), και την επίσκεψη του Σουλτάνου [[Μεχμέτ Ε΄]] στη Θεσσαλονίκη στη συνέχεια τη μετάβασή του σιδηροδρομικώς στο [[Μοναστήρι (Βόρεια Μακεδονία)|Μοναστήρι]].
Από το 1921, διατηρούσαν κινηματογράφο, στην πόλη του Μοναστηρίου, που όμως το 1939 κάηκε σε πυρκαγιά. Το 1941, ο Μιλτιάδης μετεγκαταστάθηκε στη [[Θεσσαλονίκη]].
Λίγο πριν τον θάνατό του, ο Μίλτος χάρισε όλες τις φωτογραφίες του στο Κρατικό Αρχείο τηςτου [[Μοναστήρι (Βόρεια Μακεδονία)|Βόρειας ΜακεδονίαςΜοναστηρίου]]. Το Αρχείο στο Μοναστήρι έλαβε 17,854 φωτογραφίες και 2,000 μέτρα ανεμφάνιστου κινηματογραφικού φιλμ, το οποίο εμφάνισε και το μετέφερε για να διασωθεί σε φιλμ 35mm (1955) και σήμερα βρίσκεται στην Ταινιοθήκη στα [[Σκόπια]]. ΈναΜέρος μικρότου αρχείο,έργου διαθέτειτους καιβρίσκεται τοστο ΕλληνικόΕθνικό Αρχείο στα [[ΥπουργείοΣκόπια]] Εξωτερικώνενώ (το υλικό που υπάρχει στην [[Ελλάδα)|Υπουργείο]] Εξωτερικώνβρίσκεται στην [[Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση|ΕΡΤ]].<ref>[http{{Cite web|url=https://www.matia.gr/7/78/7806/7806_3_01.html "|title=Μια βόλτα στο «σύγχρονο εικονικό μουσείο"», άρθροτης Λίζας Λινάρδου, περιοδικό- Μοτέρ,Άρθρα τεύχος- 4,Μελέτες Μάρτιος- Έγραψαν - ΑπρίλιοςΒιβλιοθήκη 2008,- έκδοση:Ρίξε Ελληνικόμια Κέντροματιά! Κινηματογράφου]www.matia.gr|website=www.matia.gr|accessdate=2021-12-02}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.visaltis.net/2010/01/blog-post_3208.html|title=Αδελφοί Μανάκια,οι πρώτοι Έλληνες κινηματογραφιστές των Βαλκανίων|last=|first=|website=visaltis.net|language=el|accessdate=2021-12-02}}</ref>
Στα [[Γρεβενά]] τίμησαν τους πρωτοπόρους των [[Βαλκάνια|Βαλκανίων]] δίνοντας το όνομά τους στον Δημοτικό κινηματογράφο των Γρεβενών.<ref name=":1" />
Κάθε χρόνο, τον Σεπτέμβρη, γίνεται διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου και φωτογραφίας στο [[Μοναστήρι (Βόρεια Μακεδονία)|Μοναστήρι]]: ''Manaki brothers film festival'' στην μνήμη των αδελφών Μανάκη. ▼
▲Κάθε χρόνο, τον Σεπτέμβρη, γίνεται διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου και φωτογραφίας στο [[Μοναστήρι (Βόρεια Μακεδονία)|Μοναστήρι]]: ''Manaki brothers film festival'' στην μνήμη των αδελφών Μανάκη. Στo [[Μοναστήρι (Βόρεια Μακεδονία)|Μοναστήρι]] λειτουργεί και σύλλογος Βλάχων "Αδερφοί Μανάκη".<ref>{{Cite web|url=https://www.farsarotul.org/nl23_1.htm|title=NL23_1: Aromanians of North Macedonia|website=www.farsarotul.org|accessdate=2021-01-12}}</ref>
== Ενδεικτική Φιλμογραφία ==
== Θ. Αγγελόπουλος "Το Βλέμμα του Οδυσσέα" ==
Ο [[Θόδωρος Αγγελόπουλος|Θεόδωρος Αγγελόπουλος]] το 1995 γύρισε την ταινία ''[[Το βλέμμα του Οδυσσέα]]'' όπου στην ιστορία ο πρωταγωνιστής ταξιδεύει στα Βαλκάνια για να βρει την χαμένη κινηματογραφική μπομπίνα των αδελφών Μανάκη (το ''χαμένο'' βλέμμα) .<ref> {{Cite web|url=http://www.theoangelopoulos.gr/onemovie.php?lng=Z3JlZWs=&moviename=dG8gYmxlbW1hIHRvdSBvZHVzc2Vh%7C%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%83%CE%B5%CE%BB%CE%AF%CE%B4%CE%B1|title=ΘΟΔΩΡΟΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ {{!}} THEO ANGELOPOULOS|website=www.theoangelopoulos.gr|accessdate=2021-01-12}}</ref>. Η ταινία ξεκινάει με πλάνο την πρώτη ταινία των αδελφών Μανάκη όπου η γιαγιά τους έγνεθε μαλλί και ύφαινε στον αργαλειό.
== Παραπομπές ==
| 