Λέστερ Στάνχοπ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο Λέστερ Στάνχοπ έφτασε στην Κεφαλονιά το Νοέμβριο του 1823 και συνάντησε τον [[Λόρδος Βύρων | Μπάιρον]] στα Μεταξάτα, από όπου εκείνος προετοίμαζε το ταξίδι του, περιμένοντας ειδήσεις από τους συνεργάτες του, που βρίσκονταν στην επαναστατημένη Ελλάδα. Την εποχή εκείνη, όπως και σε όλη τη διάρκεια της επανάστασης του 1821, ο πρώτος Ύπατος Αρμοστής του βρετανικού προτεκτοράτου του Ιονίου, ο [[Θωμάς Μαίτλαντ| Τόμας Μαίτλαντ]], τηρούσε ανθελληνική στάση και οι βρετανικές αρχές απαγόρευαν την εμπλοκή των Επτανησίων στην Επανάσταση.

Μόλις πληροφορήθηκε ο Στάνχοπ ότι ο [[Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος]], έφυγε από την Ύδρα για το Μεσολόγγι, πέρασε και αυτός στο Μεσολόγγι στις 30 Νοεμβρίου, για να τον συναντήσει. Εκεί, μετά τη συνάντησή τους, την 1η Δεκεμβρίου μίλησε σε συγκέντρωση προκρίτων, που είχαν αναγορεύσει τον Μαυροκορδάτο γενικό διοικητή της Δυτικής Ελλάδας. Στην συγκέντρωση αυτή, βέβαια μέσω διερμηνέα, τους είπε ότι θα ήταν ευχής έργο να υπάρξουν στην Ελλάδα ελευθεροτυπία και σχολεία, παρουσίασε τις δυσάρεστες επιπτώσεις της πολιτικής διχόνοιας και έθεσε ως στρατιωτική προτεραιότητα να καταλάβουν οι Έλληνες την Πάτρα και τη Ναύπακτο, αναλύοντας και το τι χρειάζονταν για την επίτευξη αυτών των στόχων <ref> Dakin, Douglas: Ο αγώνας των Ελλήνων για την Ανεξαρτησία 1821-1833, μεταφρ. Ρένας Πατρικίου, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 1983, σελ.149. </ref>. Με καθυστέρηση, στις 22 Ιανουαρίου 1824, έφτασε στο Μεσολόγγι, όπου τον περίμενε ο Στάνχοπ, ο Γουίλιαμ Πάρυ (William Parry), τον οποίο είχε στείλει η Εταιρεία του Λονδίνου με 11 ελαφρά κανόνια, πυρίτιδα, τα αναγκαία εργαλεία και τεχνίτες όπλων, καθώς και χίλιες λίρες από τη Δημαρχία του Λονδίνου. Στο Σαράι του Μεσολογγίου, που είχε προετοιμάσει κατάλληλα ο Στάνχοπ, ανέλαβε ο Πάρυ να οργανώσει μηχανουργείο, για τις ανάγκες του στρατού<ref> Τρικούπης, Σπυρίδων: Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Εκδ. Ι.Ν.Σιδέρη, Αθήναι, 1926,τομ. 3ος ,κεφ.47, σελ.72. </ref>. Δυστυχώς όμως το μηχανουργείο, πριν ακόμη λειτουργήσει αποτελεσματικά, ληστεύτηκε και καταστράφηκε από Σουλιώτες πρόσφυγες.

Με την εμπειρία που είχε αποκτήσει στην Ινδία, όπου είχε ιδρύσει ανεξάρτητες εφημερίδες, η Φιλελληνική Επιτροπή του Λονδίνου είχε επιφορτίσει τον Στάνχοπ να επιμεληθεί την ίδρυση τεσσάρων τυπογραφείων στην Ελλάδα, στέλνοντας του τα σχετικά μηχανήματα. Το πρώτο από αυτά ο Λέστερ Στάνχοπ το εγκατέστησε στο Μεσολόγγι. Επέλεξε μάλιστα ως εκδότη της εφημερίδας «Ελληνικά Χρονικά» τον [[Ιωάννης Ιάκωβος Μέγιερ| Ιάκωβο Μάγερ]], τον φιλέλληνα Ελβετό φαρμακοποιό για να διευθύνει την εφημερίδα, καθώς και αυτός συμμερίζονταν τις ίδιες φιλελεύθερες απόψεις με τον Στάνχοπ<ref> Τρίχα, Λύντια: Σπυρίδων- Ο άλλος Τρικούπης, 1788-1873, Εκδόσεις Πόλις, Αθήνα, 2019, σελ. 175, ISBN 978-960-435-629-4.</ref>. Ο Μάγερ είχε ασπαστεί την ορθοδοξία και είχε νυμφευτεί Ελληνίδα. Για την ίδια εφημερίδα προσέλαβε και τον τυπογράφο Δημήτριο Μενεσθέα, για τον οποίο ο Στάνχοπ ανέφερε «''έχω μισθώσει έναν έξυπνο άνθρωπο, που τον έχω εφοδιάσει με αρκετό υλικό''». Έτσι το Δεκέμβριο του 1823, εμφανίσθηκε επίσημα η ελληνική τυπογραφία στο Μεσολόγγι με τα «Ελληνικά Χρονικά», που εξέδωσαν συνολικά 266 φύλλα από τον Ιανουάριο του 1824 μέχρι τον Φεβρουάριο του 1826, ενώ το τελευταίο φύλλο των Ελληνικών Χρονικών, κυκλοφόρησε χειρόγραφο, λίγο πριν από το θάνατο του Μάγερ κατά την «Έξοδο»<ref> Σιδέρης, Θωμάς: Το πολιορκημένο Μεσολόγγι και οι απαρχές του Ελληνικού τύπου, στη https://www.ertnews.gr/anadromes/to-poliorkimeno-mesologgi-kai-oi-aparches-toy-ellinikoy-typoy/</ref>. Στο ίδιο τυπογραφείο εκδόθηκε επίσης και η (πολύγλωσση) ''Telegrafo Greco''<ref>Brower, David, "1821 - 1833, η Φλόγα της Ελευθερίας", Κεφάλαιο "Ο Βύρωνας στο Μεσολόγγι", σελ. 297, Πατάκης, [[Αθήνα]], [[2019]]</ref> (Ελληνικός Τηλέγραφος), με εκδότη τον [[Πιέτρο Γκάμπα]] (Pietro Gamba), που συμπλήρωσε 39 φύλλα.

Όπως ήδη αναφέρθηκε, το Φεβρουάριο του 1824, ο Στάνχοπ από το Μεσολόγγι έφτασε στην Αθήνα, όπου συνάντησε τον Οδυσσέα Ανδρούτσο. Ο Ανδρούτσος, προκειμένου να ενισχύσει τη θέση του παραμονές του δανείου και ακόμη να προβληθεί ως υπερασπιστής των λαϊκών ελευθεριών στο εξωτερικό, προσποιήθηκε πως είχε τις ίδιες φιλοπρόοδες αντιλήψεις με τον Άγγλο φιλέλληνα. Έτσι ο Στάνχοπ, που αρχικά πήγε για να δει τις αρχαιότητες, σύντομα ενθουσιάστηκε με τον Ανδρούτσο, θαυμάζοντας τις στρατιωτικές και διπλωματικές του ικανότητες<ref>Μενελαΐδου, Τατιάννα: Οδυσσέας Ανδρούτσος, Μεταπτυχιακή Εργασία στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ. , Επιβλέπων καθηγητής: Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Θεσσαλονίκη, 2013, σελ. 80-81. </ref>. Ακόμη ο Οδυσσέας οργάνωσε για χάρη του μια πειστική επίδειξη αθηναϊκής δημοκρατίας, συγκεντρώνοντας λαό για να εκλέξουν τρεις εφόρους. Τελικά ο Στάνχοπ, που δήλωνε ουδετερότητα, φάνηκε να συντάσσεται με τον Ανδρούτσο. Στις αρχές του 1824, οι επαναστάτες στη Ρούμελη ήταν διχασμένοι μεταξύ του Ανδρούτσου, που επικρατούσε στην Ανατολική Στερεά και του Μαυροκορδάτου, που με έδρα το Μεσολόγγι, επικρατούσε στη Δυτική Στερεά. Ο Οδυσσέας από τον Ιανουάριο του 1824, είχε στείλει επιστολή στον Μπάιρον, και μέχρι την άνοιξη, κατέβαλε προσπάθειες να συγκληθεί στα Σάλωνα συνδιάσκεψη των αντιμαχόμενων μερίδων, ώστε να επιτευχθεί μια ένωση των δυνάμεων Ανατολικής και Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, χωρίς βέβαια να αναφέρει ότι η ένωση αυτή επιδίωκε να πραγματοποιηθεί υπό την αρχηγία του. Έτσι, ο Στάνχοπ, συντασσόμενος με τον Ανδρούτσο, σε επιστολή προς τον Μπάιρον, μετά την έκφραση της εκτίμησής του, τόνιζε τη μεγάλη επιρροή που ασκούσε ο λόγος του λόρδου στους Έλληνες, και κατέληγε παρακαλώντας τον να προσέλθει σε αυτή τη συμφιλιωτική σύσκεψη. Με παρόμοιο σκεπτικό και ο [[Τζορτζ Φίνλεϊ | Φίνλεϊ ]], πήγε ο ίδιος στο Μεσολόγγι και προσκάλεσε τους Μπάιρον και Μαυροκορδάτο στη συνέλευση. Ο μεν Μπάιρον δέχθηκε και επέμενε να πάει, ο δε Μαυροκορδάτος έκανε το πάν για να τον αποτρέψει<ref> Dakin, Douglas: Ο αγώνας των Ελλήνων για την Ανεξαρτησία 1821-1833, μετεφρ. Ρένας Πατρικίου, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 1983, σελ.153. </ref>.

Επίσης έκανε και ένα ταξίδι στην Ύδρα για να κηρύξει την ενότητα και την ομόνοια. Τέλος επισκέφτηκε το Εκτελεστικό του Γεωργίου Κουντουριώτη στο Ναύπλιο και τους συμβούλευσε να συμφιλιωθούν με τους στρατιωτικούς αρχηγούς. <ref> Dakin, Douglas: Ο αγώνας των Ελλήνων για την Ανεξαρτησία 1821-1833, μετεφρ. Ρένας Πατρικίου, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 1983, σελ.153. </ref>. Σε επιστολή που ο Στάνχοπ στέλνει από το Ναύπλιο στις 9 Απριλίου 1824, διαβάζουμε ότι περίμενε την επομένη μέρα να παραλάβει ένα πιεστήριο, το οποίο επρόκειτο να στείλει στην Αίγινα για να χρησιμοποιηθεί από τους Αθηναίους. Επίσης ανακοινώνει την πρόθεσή του, όπως και έγινε, να στείλει το ένα από τα δύο λιθογραφικά πιεστήρια στο σώμα αντιπροσώπων και το άλλο στα Ψαρά «''που ξεχώριζαν από όλα τα νησιά διότι είχαν την καλύτερη και την πιο ελεύθερη διακυβέρνηση''». Το τελευταίο, αυτόαν και εγκαταστάθηκε στα κελιά του μοναστηριού του Αγ. Ευθύμιου, δεν πρόλαβε να λειτουργήσει καθώς τον Ιούνιο του 1824 έγινε η καταστροφή των Ψαρών. Την αποστολή κάθε πρέσας ο Στάνχοπ την συνόδευε με δική του επιστολή προς τον λαό του τόπου. Άλλωστε είχε δηλώσει ότι επιθυμούσε «''οι τυπογραφικές και λιθογραφικές πρέσες να τεθούν όχι στη διάθεση της κυβέρνησης αλλά του λαού, ώστε έξυπνοι και έντιμοι άνθρωποι να εκφράσουν και να δημοσιεύσουν τις σκέψεις τους ελεύθερα''» <ref>Ζυγούρη, Νικολέττα: Τα τυπογραφικά πιεστήρια του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, σελ. 38-39, https://www.academia.edu/43392844. </ref>.

Ο Στάνχοπ ήταν ευχαριστημένος με την έκβαση της συνέλευσης στα Σάλωνα, καθώς αισιοδοξούσε ότι οι Μοραΐτες οπλαρχηγοί θα συμμορφώνονταν, για να συμμετάσχουν στη διανομή του δανείου. Τότε έμαθε ότι έφτασε στη Ζάκυνθο το πλοίο ''Φλόριντα'' με τον Μλακιέρ και την πρώτη δόση του δανείου και ακόμη ότι είχε διοριστεί ο ίδιος επίτροπος μαζί με τον Μπάιρον, ξεκίνησε, αμέσως μετά τη λήξη της συνέλευσης, από τα Σάλωνα για τη Ζάκυνθο. Εκεί έμαθε ότι τα χρήματα του δανείου δεσμεύτηκαν από τις αγγλικές αρχές των Επτανήσων, καθώς φαίνεται ότι ο νέος ύπατος αρμοστής των Ιονίων νήσων [[Φρέντερικ Άνταμ]] είχε λάβει οδηγίες από τη Βρετανική κυβέρνηση να θέσει τέρμα στις δραστηριότητες του Στάνχοπ. Επίσης του επιδόθηκε ένα έγγραφο από τη μονάδα του, την Έφιππη Βασιλική Φρουρά, που τον πληροφορούσε πως η άδειά του είχε ανακληθεί και διατασσόταν να επιστρέψει το ταχύτερο στην Αγγλία. Τις παραπάνω ενέργειες φαίνεται ότι τις είχε ζητήσει ο [[Τζωρτζ Κάνινγκ| Κάνινγκ]], καθώς θεώρησε ότι ο Στάνχοπ είχε συνταχθεί με τους αντιπάλους του Μαυροκορδάτου <ref> Dakin, Douglas: Ο αγώνας των Ελλήνων για την Ανεξαρτησία 1821-1833, μεταφρ. Ρένας Πατρικίου, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 1983, σελ.155 και 193-194. </ref>. Καθώς ο Μπάιρον είχε δηλώσει ότι επιθυμούσε να ταφεί κοντά στους τάφους των προγόνων του, ανατέθηκε στον Στάνχοπ να συνοδέψει με το ίδιο πλοίο την ταριχευμένη σορό του Μπάιρον, μαζί με τα προσωπικά του αντικείμενα και τα χαρτιά του, στην Αγγλία με το ίδιο πλοίο. Το ''Φλόριντα'', απέπλευσε από τη Ζάκυνθο για το ταξίδι της επιστροφής στις 13/25 Μαΐου. Λίγες ημέρες μετά τον απόπλου του ''Φλόριντα'', στις 24 Μαΐου 1824, ο Πάνος Κολοκοτρώνης παρέδωσε το Παλαμήδι στην κυβέρνηση του Κουντουριώτη, αφού έλαβε 25.000 γρόσια και στις 12 Ιουνίου, η κυβέρνηση του Ναυπλίου έδωσε γενική αμνηστία και έτσι έληξε, η διαμάχη, που ονομάστηκε, ο [[Ελληνικός εμφύλιος πόλεμος (1823–1825) | Α΄ εμφύλιος πόλεμος]]. της Ελληνικής Επανάστασης., χωρίς όμως να εκλείψουν οι αιτίες της.

Στο σύντομο διάστημα της παραμονής του στην Ελλάδα, από όσα προσπάθησε να οργανώσει ο Στάνχοπ , όπως στρατιωτική μονάδα, μηχανουργείο στρατού, ταχυδρομική υπηρεσία, ίδρυση σχολείου και υγειονομική υπηρεσία, μόνο τη λειτουργία τυπογραφείων για την έκδοση εφημερίδων πέτυχε<ref> Κατηφόρη, Δέσποινα: Η επανάσταση κατά το 1824, στο Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τομ. ΙΒ΄ Η Ελληνική Επανάσταση 1821-1830, Εκδοτική Αθηνών, 1975, σελ.334-337.</ref>, γεγονός όμως που αποδείχθηκε πολύ σημαντικό. Εκτός από τιςΟι εφημερίδες του Μεσολογγίου, καιμε τηςτον ΑθήναςΜάγερ, που ήδη αναφέρθηκαν, στον Στάνχοπ οφείλεται και το τυπογραφείο της Διοίκησης στο Ναύπλιο (Γενική Εφημερίς της Ελλάδος)Αθήνας, ενώμε το τυπογραφείο στα Ψαρά δεν πρόλαβε νατον λειτουργήσειΨύλλα, λόγωδημιούργησαν τηςτη καταστροφήςφιλελεύθερη τουπαράδοση νησιούστον τον Ιούνιο τουελληνικό 1824τύπο.