Ψαρά: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

| έκταση =

| υψόμετρο = 531

| όνομαδιαίρεσης1 = [[Περιφέρειες της Ελλάδας|Περιφέρεια]]

| διαίρεση1 = [[Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου|Βορείου Αιγαίου]]

| όνομαδιαίρεσης3 =

| διαίρεση3 =

| όνομαδιαίρεσης5 =

| διαίρεση5 =

| πληθυσμός = 446

| πυκνότητα =

| εθνικότητες =

}}

Τα '''Ψαρά''' είναι νησί του Βορειοανατολικού Αιγαίου, βορειοδυτικά της νήσου [[Χίος|Χίου]], έδρα του [[Δήμος Ψαρών|Δήμου Ηρωικής Νήσου Ψαρών]], της [[περιφέρεια Βορείου Αιγαίου|περιφέρειας Βορείου Αιγαίου]]. Έχει έκταση 40 [[τετραγωνικό χιλιόμετρο|τ.χλμ.]] και το μήκος των ακτών του υπολογίζεται στα 45 χιλιόμετρα. Ο πληθυσμός του νησιού, κατά την απογραφή του 2011, ήταν 446 κάτοικοι. Τα Ψαρά είναι γνωστά κυρίως από τη μεγάλη καταστροφή που υπέστησαν το 1824, κατά τον [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα εναντίον των Τούρκων]]. Η καταστροφή των Ψαρων ενεπνευσε το πίνακα του [[Νικόλαος Γύζης|Νικόλαου Γύζη]] ''Η Δόξα των Ψαρών'', την ωδή του [[Ανδρέας Κάλβος|Κάλβου]] και το [[επίγραμμα]] του [[Διονύσιος Σολωμός|Διονυσίου Σολωμού]].<ref>{{Cite web|url=https://www.ethnos.gr/istoria/162535_epanastasi-1821-ta-ellinika-nisia-eginan-martyres-genoktonias|title=Επανάσταση 1821: Τα ελληνικά νησιά έγιναν μάρτυρες γενοκτονίας|ημερομηνία=2021-06-22|website=Έθνος|language=el|accessdate=2021-06-22}}</ref>

[[Αρχείο:PSARA-1.JPG|μικρογραφία|Ο Ναός του [[Άγιος Νικόλαος Ψαρών|Αγίου Νικολάου Ψαρών]]]]

 

Το νησί ήταν γνωστό στην αρχαιότητα με το όνομα «Ψύρα» ή «Ψυρίη» ή «Ψυρία». Η αρχαιότερη γνωστή μαρτυρία είναι η [[Οδύσσεια]] του [[Όμηρος|Ομήρου]] όπου αναφέρεται ως Ψυρίη, στη διήγηση του [[Νέστωρ|Νέστορα]], στο επεισόδιο του «Νόστου». Αναφέρεται επίσης από τον [[Στράβων|Στράβωνα]] ως «τα Ψύρα».<ref>Είτα μέλαινα άκρα, καθ' ην τα Ψύρα, νήσος από πεντήκοντα σταδίων της άκρας, υψηλή, πόλιν ομώνυμον έχουσα. Κύκλος δε της νήσου τεσσαράκοντα στάδια.</ref> Με την ίδια ονομασία αναφέρεται και σε έργο του 11ου αιώνα (του [[Ευστάθιος Θεσσαλονίκης|Ευσταθίου Θεσσαλονίκης]] που απέδωσε στα ελληνικά την «Περιήγηση της Οικουμένης» του [[Διονύσιος ο Περιηγητής|Διονυσίου του Περιηγητή]])<ref>Παρεκβολαί Ευσταθίου Θεσσαλονικέως εις τον Διονύσιον τον Περιηγητήν</ref> και εκεί σημειώνει «Ψυρία δε νησίδιον, Χίου φασίν απέχον σταδίου ογδοήκοντα λιμένα έχον νηών είκοσι, λέγεται δε και ουδετέρως τα Ψύρα».

 

[[Αρχείο:ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΑΡΧΟΝΤΙΚΙ ΚΑΙ ΝΗΣΑΚΙ ΔΑΣΚΑΛΙΟ.jpg|μικρογραφία|Ο αρχαιολογικός χώρος Αρχοντίκι]]

 

Οι κάτοικοι στηρίχτηκαν στην αλιεία και στο θαλάσσιο εμπόριο και απέκτησαν έναν σημαντικό για την εποχή στόλο. Όταν η [[Αικατερίνη Β΄ της Ρωσίας]] υποκίνησε σε επανάσταση ελληνικές περιοχές για να επιτεθεί στην Τουρκία με το άλλοθι της απελευθέρωσης των Χριστιανών υπηκόων της [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικής αυτοκρατορίας]], οι κάτοικοι των Ψαρών ήταν διστακτικοί. Λίγα χρόνια μετά, όταν καταστράφηκε ο τουρκικός στόλος στο [[Τσεσμέ]], δημιούργησαν ενθουσιασμένοι έναν στόλο από 65 πλοιάρια. <ref>όπως αναφέρει στο δίτομο έργο του ο στρατιωτικός και πυρπολητής [[Κωνσταντής Νικόδημος]]</ref> Στάθηκαν άτυχοι όμως, γιατί μόλις τέσσερα χρόνια αργότερα, με την υπογραφή της [[Συνθήκη Κιουτσούκ-Καϊναρτζή|Συνθήκης του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή]], βρέθηκαν στο έλεος της [[Τουρκία]]ς. Οι νότιοι άνεμοι εμπόδισαν τον τουρκικό στόλο να υλοποιήσει άμεσα την εντολή για ολοσχερή καταστροφή του νησιού και οι Ψαριανοί με ελιγμούς κατάφεραν να μεταστρέψουν την [[Υψηλή Πύλη|Πύλη]] - μεταξύ αυτών των ελιγμών ήταν και η αποστασιοποίησή τους από το κίνημα του [[Λάμπρος Κατσώνης|Λάμπρου Κατσώνη]] κατά το [[1794]].

 

{{Κύριο|Καταστροφή των Ψαρών}}

[[Αρχείο:Gysis Nikolaos After the destruction of Psara.jpg|μικρογραφία|«Μετά την καταστροφή των Ψαρών». Έργο του [[Νικόλαος Γύζης|Νικόλαου Γύζη]]]]

Μέχρι το 1821 οι Ψαριανοί έζησαν ήρεμα και ασχολήθηκαν με την αλιεία και το εμπόριο. Εξέλεγαν κάθε χρόνο την τοπική εξουσία τους μεταξύ των πλουσιοτέρων συμπολιτών τους και επί τούτω συνέρχονταν ετησίως στον ναό του Αγίου Νικολάου. Οι 4 [[δημογέροντας|δημογέροντες]] που αναλάμβαναν την εκτελεστική εξουσία ήταν και υπεύθυνοι απέναντι στον Τούρκο ναύαρχο (τον καπετάν-πασά) και παράλληλα διοικούσαν ουσιαστικά το νησί, αφού δεν υπήρχε Τούρκος διοικητής. Επίσης, ακόμα και τα ποινικά δικαστήρια (π.χ. για εγκλήματα) εκδικάζονταν από τους ίδιους τους Ψαριανούς. Το 1815 προσετέθη στη διοίκηση του νησιού και διοικητής. Πριν από την Επανάσταση του [[1821]] το νησί είχε καταφέρει να πλουτίσει και να ευημερεί, ήταν δε τρίτο σε ναυτική δύναμη (με πάνω από 45 πλοία)<ref>Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Παύλου Δρανδάκη και αντίστοιχο λήμμα της Βικιπαίδειας [[Ελληνικό Ναυτικό στην Επανάσταση του 1821]]</ref> μετά την [[Ύδρα]] και τις [[Σπέτσες]].

 

== Ψαριανοί αγωνιστές του 1821 ==

[[Αρχείο:1821 Flag of Psara.svg|μικρογραφία|Η σημαία των Ψαρών κατά την Ελληνική Επανάσταση 1821]]

* [[Κωνσταντίνος Κανάρης]] ([[1793]]-[[1877]]): Στον αγώνα ο Κανάρης μπήκε πολύ νέος και από την πρώτη στιγμή διακρίθηκε για την ανδρεία και την αυταπάρνησή του. Πολλά είναι τα ηρωικά κατορθώματά του και ανυπολόγιστες οι καταστροφές που προξένησε στον τουρκικό στόλο με τα πυρπολικά. Ένα από τα κατορθώματά του ήταν η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας στη Χίο, τον Ιούνιο του 1822. Ο Κανάρης ευτύχησε να δει την Ελλάδα ελεύθερη. Η πατρίδα, για τις μεγάλες υπηρεσίες που πρόσφερε στον αγώνα, τον τίμησε με τα ανώτατα αξιώματα. Έγινε ναύαρχος, γερουσιαστής, υπουργός των ναυτικών και πρωθυπουργός σε πολύ κρίσιμες για την πατρίδα μας ώρες.

* [[Δημήτριος Βρατσάνος]] και ο γιος του [[Αντώνιος Βρατσάνος]]: Πρόεδρος της Βουλής των Ψαρών. Ο Δημήτριος Βρατσάνος υπήρξε από τους πρώτους Ψαριανούς που μυήθηκαν στη Φιλική Εταιρία. Κατά τα γεγονότα της καταστροφής των Ψαρών ήταν πρόεδρος της Βουλής και μαζί με τα άλλα μέλη είχε αναλάβει τη διεύθυνση των πολεμικών επιχειρήσεων.

|-

| 2011 || 446 || + 5,69%

|}

 

Το νησί συνδέεται καθημερινά με τη Χίο, ταξίδι που καλύπτεται σε περίπου 3,5 ώρες, και (δύο φορές την εβδομάδα) με τον Πειραιά (6 ώρες). Το θυμαρίσιο μέλι του νησιού θεωρείται εξαιρετικής ποιότητας.<ref>«To Bήμα», 22/8/2004</ref> Μοναδικά προϊόντα του νησιού αποτελούν το τοπικό τυρί, το «άσπρο γλυκό» και φυσικά τα φρέσκα θαλασσινά και οι αστακοί. Οι περισσότεροι κάτοικοι είναι ναυτικοί, ενώ πολλοί ασχολούνται με το ψάρεμα και την μελισσοκομία, στηρίζοντας την οικονομία του νησιού.

 

<references />

 

* Αγλαΐα Αρχοντίδου Αργύρη, «Ψαρά» στο: Ανδρέας Βλαχόπουλος (επιμ.), ''Αρχαιολογία-νησιά του Αιγαίου'', εκδ. Μέλισσα, Αθήνα 2005, σελ. 136-139

 

{{commonscat}}

* [https://web.archive.org/web/20141216221017/http://dimospsaron.gr/ Επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου Ψαρών]

 

{{Δήμος Ψαρών}}