Ψάρι: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

'''Ψάρι''' (αρχαία [[Ελληνική γλώσσα|ελληνικά]]: ''ἰχθύς'', [[Λατινική γλώσσα|λατινικά]]: ''piscis'') είναι κάθε μέλος μιας ομάδας [[Υδρόβιος οργανισμός|υδρόβιων]] [[Κρανιωτά|κρανιωτών]] [[Ζώο|ζωικών]] [[Οργανισμός (βιολογία)|οργανισμών]] που δεν έχουν άκρα με δάκτυλα. Σχηματίζουν μια αδελφή ομάδα με τα [[Χιτωνοφόρα|χιτωνόζωα]], μαζί με τα οποία σχηματίζουν την (ευρύτερη) ομάδα των ολφακτόρων (''olfactores''). Σύμφωνα με αυτόν τον [[Ορισμός|ορισμό]] ανήκουν στα ψάρια τα ζωντανά πετρόχελα (''hagfish''), τα σμύραινα (''lampreys''), οι [[χονδριχθύες]], οι [[οστεϊχθύες]], καθώς και διάφορες εξαφανισμένες συγγενικές ομάδες. Επειδή ο όρος «'''ψάρι'''» (ή «''ιχθύς''») ορίζεται αρνητικά (δηλαδή όχι απόλυτα) με τον παραπάνω ορισμό, αποτελεί παραφυλετική ομάδα και δεν θεωρείται ότι ανήκει στην τυπική ταξινομική ομαδοποίηση της [[Συστηματική|συστηματικής]] [[Βιολογία|βιολογίας]]. Ο παραδοσιακός όρος «'''ψάρι'''» (ή «''ιχθύς''») θεωρείται ότι χρησιμοποιείται σύμφωνα με τυπολογική αλλά όχι [[Φυλογένεση|φυλογενετική]] ταξινόμηση.<ref>{{cite journal|url=http://www.mendeley.com/research/temperature-and-activities-of-a-white-shark-carcharodon-carcharias/|title=Regulation of body temperature in the white shark, ''Carcharodon carcharias''|last=Goldman|first=K.J.|journal=Journal of Comparative Physiology|accessdate=12 October 2011|issue=6|doi=10.1007/s003600050092|year=1997|series=B Biochemical Systemic and Environmental Physiology|volume=167|pages=423–429|date=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120406114844/http://www.mendeley.com/research/temperature-and-activities-of-a-white-shark-carcharodon-carcharias/|archivedate=2012-04-06|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite journal|title=Temperature regulation in free-swimming bluefin tuna|last=Carey|first=F.G.|date=February 1973|journal=Comparative Biochemistry and Physiology A|issue=2|doi=10.1016/0300-9629(73)90490-8|volume=44|pages=375–392|author2=Lawson, K.D.}}</ref>

Το μέγεθος των ενηλίκων ψαριών ποικίλει από ένα εκατοστόμετρο μέχρι 15 μέτρα. Στα μικρότερα σε μήκος ψάρια στον κόσμο είναι οι κοκκωβιοί των [[Φιλιππίνες|Φιλιππίνων]] που ζουν σε λίμνες και το μήκος τους φθάνει μόλις το 1 εκατοστό. Ψαρεύονται με πολύ ψιλά δίχτυα και χρησιμοποιούνται σε γλυκίσματα. Αντίθετα το μεγαλύτερο ψάρι στον κόσμο θεωρείται ο [[φαλαινοκαρχαρίας]] ή ρινόδους, των τροπικών περιοχών, που πολλές φορές φθάνει και τα 15 μέτρα, ακολουθόμενοςακολουθούμενος από τον [[καρχαρίας προσκυνητής|καρχαρία προσκυνητή]] με μήκος περίπου 10 μέτρων, ενώ του γλυκού νερού ο [[οξύρρυγχος]] στην Ευρώπη, ένα είδος το οποίο στη [[Ρωσία]] φθάνει τα 5 μέτρα, και ο [[αραπαΐμα]] στη Ν. Αμερική, κυρίως στη [[Βραζιλία]], που φθάνει επίσης τα 5 μέτρα.

Γενικά τα ψάρια αναπτύσσονται σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Στην αρχή αναπτύσσονται γρήγορα και αργότερα όταν ενηλικιωθούν συνεχίζουν ν΄να αναπτύσσονται πολύ αργά. Στις επιμέρους αναφορές των ψαριών αναφέρεται πάντα το μέσο ενήλικο μήκος τους που έχει καταγραφεί και που μετράται από την άκρη του ρύγχους μέχρι τηντη νοητή γραμμή που ενώνει τις άκρες του ουραίου πτερυγίου τους.

Τρία είναι τα βασικά σχήματα που απαντώνται στα ψάρια και που οφείλονται κυρίως στο περιβάλλον και στον τρόπο που ζουν. Τα ψάρια για παράδειγμα που αναπτύσσουν ταχύτητα έχουν σχήμα ατράκτου όπως π.χ. οι [[ξιφίας|ξιφίες]], οι [[πέστροφα|πέστροφες]], και γενικά τα αφρόψαρα. Αντίθετα τα βυθόβια, δηλαδή εκείνα που αναζητούν την τροφή τους στο βυθό και αναπαύονται σ΄ αυτόν είναι πλατειά όπως π.χ. τα [[σαλάχι]]α, οι [[γλώσσα (ψάρι)|γλώσσες]], οι πλευρονήκτες κ.ά. Άλλα επίσης έχουν μεγάλο ύψος σε βάρος του πάχους τους όπως είναι οι θαλάσσιες πατελούδες ή χαιτοδοντίδες. Κάποια άλλα έχουν ανάπτυξη φιδοειδή όπως π.χ. τα [[σπαθόψαρο|σπαθόψαρα]] ή τα [[χέλι]]α, προκειμένου να γλυστρούνγλιστρούν ανάμεσα από τα υδρόβια φυτά, ή στους βράχους όπως οι [[σμέρνα|σμέρνες]]. Σε μικρότερη κλίμακα παρουσιάζονται κάποια σφαιρικά όπως το ψάρι ακανθόχοιρος, ενώ τα [[οστράκια]] παρουσιάζουν από μπροστά μορφή τριγωνική.<br />

Γενικά ως προς το χρώμα τα ψάρια είναι τα περισσότερο εντυπωσιακά ζώα στον κόσμο. Ιδιαίτερα το ασημί χρώμα των λεπιών που κυριαρχεί στα περισσότερα είδη οφείλεται σ΄ ένα στρώμα [[γουανίνη]]ς ή γκουανίνης, που αποτελεί υποπροϊόν της πέψης των τροφών τους. Σε πολλές των περιπτώσεων η ουσία αυτή φέρεται σε κρυσταλλική μορφή σαν πλάκες που αναλύουν το φως έτσι ώστε να δημιουργούν ιριδισμούς με πολλά χρώματα. Οι δε πράσινες, οι κόκκινέςκόκκινες κι οι θαλασσιές αποχρώσεις με τους διάφορους επιμέρους χρωματισμούς οφείλονται σε αναρίθμητα αστεροειδή κύτταρα που ονομάζονται «χρωματοφόρα» τα οποία και βρίσκονται διασκορπισμένα σ΄ όλο το δέρμα του ψαριού. Τα χρωματοφόρα αυτά περιέχουν μεγάλη ποικιλία [[χρωστική ουσία|χρωστικών ουσιών]] όπως καριτινοειδή, φλαβίνες, μελανίνη, γουανίνη κ.λπ. Πολλά ψάρια αλλάζουν το χρώμα τους ανάλογα με τη διάθεσή τους ή τον χώρο που βρίσκονται. Σημειώνεται ότι το φαινόμενο αυτό της παραλλαγής των ψαριών είναι σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα απ΄ ότι παρατηρείται στον χαμαιλέοντα.

Τα τυπικά ψάρια όπως είναι ο [[καρχαρίας]], ο [[ξιφίας]], ο [[σολομός]], ο [[βακαλάος]] κ.ά παρουσιάζουν μια έντονη υδροδυναμική μορφή προκειμένου να κινούνται γρήγορα με τηντη μικρότερη δυνατή αντίσταση. Σ΄ αυτό βοηθάει μια γλοιώδης ουσία που καλύπτει το σώμα των ψαριών και τα κάνει περισσότερο να γλιστρούν μέσα στο νερό, καθώς και τα όργανα ισορροπίας και κατεύθυνσης που είναι τα πτερύγιά τους.

Την κινητήρια αυτή δύναμη παίρνουν τα ψάρια από τους μύες του σώματός τους που εκτείνονται από τα βραγχιακά επικαλύμματα μέχρι την ουρά τους. ΤηνΤη δε αρχική προωθητική δύναμη εκκίνησης την επιτυγχάνουν με εκτόξευση νερού από τα βράγχια και στη συνέχεια ακολουθούν οι λικνισμοί της ουράς και του σώματός τους.

Τα ψάρια γενικά είναι υδρόβια, είτε σε αλμυρό είτε σε γλυκό νερό. Η λεγόμενη προσαρμογή – υποταγή των ψαριών στο περιβάλλον τους είναι μεγαλύτερη απ΄ όλα τ΄ άλλα είδη των ζώων λόγω ακριβώς της [[ποικιλοθερμία]]ς τους. ΠαρόληΠαρ'όλη την αφθονία των αλμυρών νερών που καλύπτουν περίπου το 71% της επιφάνειας της Γης και εκείνων των γλυκών υδάτων τα διάφορα είδη ψαριών κατά κάποιον τρόπο προσαρμόζονται και ζουν σ΄ ορισμένους χώρους που εξ αυτού και λαμβάνουν διάφορα ονόματα π.χ. πελαγίσια, αφρόψαρα, πετρόψαρα, αβισσαία, τροπικά κλπ.

Το ιδιαίτερο αυτό γεγονός οφείλεται κυρίως στο ότι τα ψάρια των περιοχών αυτών δεν έχουν ν΄να ανταγωνιστούν με άλλα είδη στη περιοχή τους, όταν η θάλασσα κάθε Άνοιξη «ανθίζει» από πλαγκτόν που αποτελεί και τη βασική τροφή τους, και έτσι πολλαπλασιάζονται πολύ γρήγορα.

Αλλά και στο γλυκό νερό, πολλά είδη ψαριών ζουν σε ψυχρά και γρήγορα ρεύματα , ενώ άλλα σε βραδυκίνητα ποτάμια ή και σε στάσιμα νερά (λίμνες). Μάλιστα πολλά είδη του γλυκού νερού μεγαλώνουν όταν η θερμοκρασία φάνειφτάνει τους 37 βαθμούς Κελσίου, ενώ κάποια άλλα τυφλά ζουν στο βυθό ή όπως οι κοκκωβιοί του Ειρηνικού που κινούνται σκαρφαλωμένοι στους βράχους σαν τα σαλιγκάρια. Άλλα πάλι είδη χώνονται μέσα στην άμμο, άλλα με το κεφάλι και άλλα με την ουρά, για να φυλάξουν τη λεία τους ή για ν΄ αποφύγουν τους εχθρούς τους. Ειδικότερα το ψάρι "ούμβρα" κινείται μέσα στη λάσπη εξίσου γρηγοραγρήγορα όπως τα άλλα σε κθαρα νερά. Ψάρια με πλατύ σώμα κινούμενα μπρος πίσω χώνονται στην άμμο περιμένοντας εκεί τη λεία τους.

Άξια επίσης διαίτερηςιδιαίτερης προσοχής είναι και τα ψάρια εκείνα που ζουν ως [[παράσιτο (βιολογία)|παράσιτα]]. Όπως το ''κολλησόψαρο'' ή ''κολαούζος'',΄(ναυκράτης), που φέρει μυζιτικούς δίσκους στο κεφάλι του με τους οποίους κολλάει κάτω από το στόμα του καρχαρία ή στη θαλάσσια χελώνα, ή ακόμη το ''γατόψαρο'', (''αμίουρος''), στη Ν. Αμερική που ζει μέσα στα βράγχια μεγαλύτερων ψαριών, ή άλλα που κινούνται ανάμεσα στα επικίνδυνα πλοκάμια της ''μουδιάστρας'' (μέδουσας), καθώς και άλλα που επιβιώνουν μέσα σε όστρακα ζωντανών [[κοχύλι|κοχυλιών]], με έντονη [[συμβίωση (βιολογία)|συμβιωτική σχέση]].

Γενικά τα ψάρια χαρακτηρίζονται παμφάγα με τάσεις άλλων σε σαρκοφαγία και άλλων σε χορτοφαγία. Τα περισσότερα όμως είναι σαρκοφάγα που τρέφονται με μικρότερα και άλλα υδρόβια ζώα τα οποία τρώνε ακόμη πιο μικρά και ούτω καθεξής μέχρι που φθάνουν στους [[κύτταρο|μονοκύτταρους οργανισμούς]] που αποτελούν το [[πλαγκτόν]] , τη πρώτη βαθμίδα της [[τροφική αλυσίδα|τροφικής αλυσίδας]].<br />

Όταν μάλιστα οι γενικές συνθήκες ζωής είναι πολύ ικανοποιητικές μπορεί να υφίστανται τόνοι πλαγκτού σε κάθε τ.χλμ ., ποσότητα που χρωματίζει τη θάλασσα σε πολύ μεγάλη έκταση. Οι κατώτεροι αυτοί οργανισμοί, αόρατοι με γυμνό μάτι, αποτελούν τη βασική [[τροφή]] όλων των ψαριών, μερικά είδη των οποίων και τρέφονται αποκλειστικά με αυτά.

Παλαιότερα οι βιολόγοι κατηγοριοποιούσαν τους περισσότερους θαλάσσιους οργανισμούς και τους οργανισμούς με στενή σχέση με το νερό ως ψάρια. Ένα τέτοιο παράδειγμα ήταν ο ιπποπόταμος ο οποίος χαρακτηριζόταν ως ψάρι, αυτή η σύγχυση οδήγησε στηνστη δημιουργία του όρου finfish (ψάρια με πτερύγια) που περιλάμβανε τα ζώα που τώρα κατηγοριοποιούμε ως ψάρια, ξεχωρίζοντας τα από τους οργανισμούς που ζουν η εξαρτώνται από το νερό οι οποίοι προστέθηκαν αργότερα στις δικές τους ξεχωριστές κατηγορίες.{{πηγή}}