|
Εξαιτίας του μεγάλου αριθμού νέων μεταναστών που δέχεται κάθε χρόνο, ο Καναδάς αυτοχαρακτηρίζεται ως «πολυπολιτιστική κοινωνία». Τα [[Αγγλική γλώσσα|αγγλικά]] και τα [[Γαλλική γλώσσα|γαλλικά]] είναι οι δύο επισήμως αναγνωρισμένες γλώσσες της χώρας. Τα [[Γαλλική γλώσσα|γαλλικά]] είναι η επίσημη γλώσσα της επαρχίας του [[Κεμπέκ]], ενώ τα [[Αγγλική γλώσσα|αγγλικά]] είναι η επίσημη γλώσσα σχεδόν όλου του υπόλοιπου Καναδά. Η επαρχία της [[Νέα Βρουνσβίκη|Νέας Βρουνσβίκης]] είναι επισήμως δίγλωσση ([[Αγγλική γλώσσα|αγγλικά]] και [[Γαλλική γλώσσα|γαλλικά]]). Στα [[Βορειοδυτικά Εδάφη]] και στο [[Νούναβουτ]] επίσημες γλώσσες είναι τα [[Αγγλική γλώσσα|αγγλικά]] και ορισμένες αυτόχθονες γλώσσες, όπως τα [[ινούκτικουτ]] που μιλούν οι αυτόχθονες [[Ινουίτ]].
==
== Ιστορία ==
=== Το όνομα της χώρας ===
Η ονομασία της χώρας προέρχεται , κατά πάσα πιθανότητα, από την λέξη των αυτοχθόνων [[Ινδιάνοι|Ινδιάνων]] Χιούρον-Ιροκουά «kanata», που σημαίνει «χωριό» ή «καταυλισμός». Το [[1535]] , ο [[Γαλλία|γάλλος]] εξερευνητής [[Ζακ Καρτιέ]] εξέλαβε λανθασμένα την λέξη «kanata» ως τοπωνύμιο της περιοχής γύρω από την σημερινή [[Πόλη του Κεμπέκ]] και στους πρώτους χάρτες του σημείωσε με την ονομασία «Rivière du Canada» τον ποταμό [[Άγιος Λαυρέντιος|Άγιο Λαυρέντιο]].
Κατά μία άλλη εκδοχή, λιγότερο πιθανή, η ονομασία ''Καναδάς'' προέρχεται από τα [[Ισπανική γλώσσα|ισπανικά]], μιας και οι ισπανοί χαρτογράφοι σημείωναν την περιοχή που δεν είχαν εξερευνήσει βορείως του [[Κόλπος του Μεξικού|Κόλπου του Μεξικού]] με τις λέξεις «acà nada» («εδώ τίποτα»).
=== Οι αυτόχθονες ===
Πριν από την έλευση των [[Ευρώπη|ευρωπαίων]] αποίκων, ο σημερινός Καναδάς κατοικούνταν από αυτόχθονες φυλές ([[Ινδιάνοι|Ινδιάνους]] και [[Ινουίτ]]) και, προφανώς, την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν σύνορα στην [[Βόρεια Αμερική|Βόρεια Αμερική]]. Αρχαιολογικές έρευνες στον Καναδά έχουν φέρει στο φώς ανθρώπινα δημιουργήματα ηλικίας μεγαλύτερης των 10.000 χρόνων. Σήμερα πιστεύεται ότι οι πρώτοι κάτοικοι της [[Αμερική|Αμερικής]] — συνεπώς και του Καναδά — προέρχονται από την [[Ασία]] και ότι πέρασαν στην [[Αμερική]] από τον [[Βερίγγειος πορθμός|Βερίγγειο πορθμό]] που χωρίζει την [[Αλάσκα]] από την [[Σιβηρία]]. Εξαιτίας της έλλειψης γραφής, η ιστορία των πρώτων κατοίκων του Καναδά πριν από την έλευση των [[Ευρώπη|Ευρωπαίων]] ανήκει μάλλον στην προϊστορία και τους προφορικούς θρύλους.
Οι φυλές που συνάντησαν οι [[Ευρώπη|Ευρωπαίοι]] όταν άρχισαν την συστηματική εποίκηση του Καναδά κατά τον 16ο αι. χωρίζονται χονδρικά σε έξι κύριες ομάδες:
* οι [[Ινδιάνοι]] των Ατλαντικών παραλίων ([[Μικμάκ]], κ.ά.)·
* οι [[Ινδιάνοι]] του κεντρικού Καναδά ([[Ιροκουά]], [[Χιούρον]], κ.ά), που κατοικούσαν γύρω από τις [[Μεγάλες Λίμνες]] και κατά μήκος του ποταμού του [[Άγιος Λαυρέντιος (ποταμός)|Αγίου Λαυρεντίου]]·
* οι [[Ινδιάνοι]] των δασών ([[Κρι]], [[Οτζίμπουα]], κ.ά), που κατοικούσαν γρύω από τον κόλπο [[Χάντσον]] στα βόρεια του σημερινού [[Κεμπέκ]], του [[Οντάριο]] και της [[Μανιτόμπα|Μανιτόμπας]]·
* οι [[Ινδιάνοι]] των πεδιάδων ([[Σιου]], κ.ά), που κατοικούσαν στις κεντρικές και βορειδυτικές πεδιάδες του Καναδά·
* οι [[Ινδιάνοι]] που κατοικούσαν στα δυτικά παράλια της χώρας ([[Χάιντα]]), κ.ά)· και τέλος
* οι [[Ινουίτ]] (ή [[Εσκιμώοι]]), που κατοικούσαν στον [[Αρκτικός κύκλος|Αρκτικό κύκλο]] από την [[Γροιλανδία]] έως την [[Σιβηρία]].
Πολλές από τις αυτόχθονες φυλές ασχολούνταν με την [[γεωργία]] και το [[ψάρεμα]], όπως οι [[Μικμάκ]], οι [[Χιούρον]] και οι [[Ινουίτ]]. Άλλοι πάλι, όπως οι [[Σιου]] ήταν νομάδες και ζούσαν με το κυνήγι του [[βίσονας|βίσονα]]. Δεν έλειπαν, βεβαίως και οι συγκρούσεις μεταξύ των διαφόρων φυλών. Οι διαμάχες αυτές πολλές φορές είχαν εξαιρετικά βίαιο χαρακτήρα, αλλά σχεδόν ποτέ κατακτητικό.
Οι διάφορες [[Ινδιάνοι|ινδιάνικες φυλές]] προτιμούσαν τις ξαφνικές επιδρομές, π.χ. για να απαγάγουν γυναίκες από άλλες φυλές, παρά τις μάχες για την κατάκτηση ξένων εδαφών. Μετά την άφιξη των [[Ευρώπη|Ευρωπαίων]], η βίαιη εκδίωξη των αυτοχθόνων από τα εδάφη τους για να τα πάρουν οι νέοι έποικοι είχε ως αποτέλεσμα να ενταθούν οι διαμάχες μεταξύ των αυτοχθόνων και οι συγκρούσεις τους να γίνονται πλέον με κατακτητικούς σκοπους. Για παράδειγμα, οι [[Χιούρον]] συντάχθηκαν με τους [[Γαλλία|γάλλους]] εποίκους, ενώ οι φιλοπόλεμοι [[Ιροκουά]] (ή [[Μοχώκ]]) συντάχθηκαν με το μέρος των [[Αγγλία|Άγγλων]]. Οι [[Μοχώκ]] τελικά κατέστρεψαν και διεσκόρπισαν όλες τις κοινότητες των [[Χιούρον]] περί το [[1650]].
Σήμερα, ο Καναδάς αναγνωρίζει ως αυτόχθονες περίπου 600 «Πρώτα Έθνη» ή [[Ινδιάνοι|Ινδιάνους]], τους [[Ινουίτ]] (άλλοτε αποκαλούνταν «[[Εσκιμώοι]]») και τους [[Μετί]] (φυλή μιγάδων που προέκυψε από την επιμειξία [[Ινδιάνοι|Ινδιάνων]] και λευκών — κυρίως [[Γαλλία|γάλλων]] — αποίκων). Ο σημερινός πληθυσμός των αυτοχθόνων του Καναδά φτάνει το ένα εκατομμύριο περίπου. Οι αυτόθχονες ζητούν να δημιουργήσουν δική τους κυβέρνηση που θα έχει δικαιοδοσία στα θέματα που τους απασχολούν: διεκδίκηση εδαφών, κοινωνικά προβλήματα, κ.λπ.
=== Οι ευρωπαίοι άποικοι ===
Οι πρώτοι [[Ευρώπη|Ευρωπαίοι]] που πάτησαν το πόδι τους σε καναδικό έδαφος ήταν θαλασσοπόροι [[Βίκιγκ]], οι οποίοι έφτιαξαν καταυλισμούς περί το [[1000]] μ.Χ. στον Όρμο των Λιβαδιών (L'Anse aux Meadows) της [[Νέα Γη|Νέας Γης]].
Οι πρώτες [[Ηνωμένο Βασίλειο|βρετανικές]] αξιώσεις σε καναδικά εδάφη χρονολογούνται από το [[1497]], όταν ο [[Ιταλία|ιταλός]] θαλασσοπόρος [[Τζιοβάννι Καμπότο]], γνωστός και με το όνομα [[Τζων Κάμποτ]], εξερέυνησε για λογαριασμό του [[Ηνωμένο Βασίλειο|βρετανικού]] στέμματος τις ακτές της «[[Νέα Γη|Νέας Γης]]», αν και δεν είναι εξακριβωμένο αν πρόκειται για την σημερινή [[Νέα Γη]], την [[Νέα Σκωτία]] ή τις ακτές της [[Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής|Πολιτείας του Μέιν]].
Αρχίζοντας από το καλοκαίρι του [[1534]], ο [[Γαλλία|γάλλος]] εξερευνητής [[Ζακ Καρτιέ]] πραγματοποίησε τρεις αποστολές για να εξερευνήσει τις εκβολές του [[Άγιος Λαυρέντιος|Αγίου Λαυρεντίου]]. Το [[1583]], ο [[Χάμφρεϋ Γκίλμπερτ]] κήρυξε την [[Νέα Γη]] «υπερπόντια αποικία» του [[Ηνωμένο Βασίλειο|βρετανικού]] στέμματος.
Η πρώτη απόπειρα εποικισμού του Καναδά έγινε το [[1604]] με πρωτοβουλία του [[Γαλλία|γάλλου]] θαλασσοπόρου [[Σαμουέλ ντε Σαμπλαίν]] (Samuel de Champlain) στην Νήσο του Τιμίου Σταυρού (Isle de Ste-Croix, σήμερα Dochet Island), ένα μικρό νησί στην προέκταση των συνόρων μεταξύ [[Νέα Βρουνσβίκη|Νέας Βρουνβίκης]] και [[Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής|Πολιτείας του Μέιν]]. Όμως ο χειμώνας ήταν αναπάντεχα βαρύς, και σχεδόν οι μισοί από τους άπειρους νέους εποίκους πέθαναν από τις κακουχίες. Τον επόμενο χρόνο, οι εναπομείναντες πρώτοι έποικοι καθώς νέοι έποικοι από την [[Γαλλία]] πήγαν να εγκατασταθούν στην σημερινή [[Νέα Σκωτία]], όπου ίδρυσαν το λιμάνι Πορ Ρουαγιάλ (Port-Royal). Το [[1608]] οι [[Γαλλία|Γάλλοι]] ίδρυσαν την [[Πόλη του Κεμπέκ]] και έτσι άρχισε να σχηματίζεται η αποικία της [[Νέα Γαλλία|Νέας Γαλλίας]], που αποτελούνταν από τον «Καναδά», δηλ. τις παρόχθιες περιοχές του ποταμού [[Άγιος Λαυρέντιος (ποταμός)|Αγίου Λαυρεντίου]] και την [[Ακαδία]], δηλ. την σημερινή [[Νέα Σκωτία]] (αργότερα στην [[Νέα Γαλλία]] προστέθηκαν οι παρόχθιες περιοχές του [[Μισσισσιππής|Μισσισσιππή]] και η [[Λουιζιάννα]]). Ας σημειωθεί πως οι σημερινοί [[Ακαδία|Ακαδιανοί]] ή [[Ακαδία|Ακάδες]] είναι απόγονοι των πρώτων [[Γαλλία|γάλλων]] εποίκων.
Τον ίδιο καιρό που οι [[Γαλλία|Γάλλοι]] άρχιζαν την εποίκιση στην [[Νέα Γαλλία]], οι [[Ηνωμένο Βασίλειο|Βρετανοί]] άρχισαν να ιδρύουν αποικίες στα παράλια του [[Ατλαντικός ωκεανός|Ατλαντικού]] νοτίως της [[Νέα Σκωτία|Νέας Σκωτίας]] και τριγύρω από τον [[Κόλπο του Χάντσον]]. Το [[1668]], ιδρύθηκε η βρετανική «Εταιρεία του Κόλπου Χάντσον» (Hudson's Bay Company), στην οποία παραχωρήθηκε το μονοπώλιο της εμπορίας γουναρικών από τις περιοχές γύρω από τον ομώνυμο κόλπο. [[Image:The Death of General Wolfe(1770) by Benjamin West.jpg|thumb|left|280px|''Ο θάνατος του στρατηγού Γουλφ'', πίνακας του Benjamin West, που παριστάνει το θάνατο του βρετανού στρατηγού Γουλφ μετά την νίκη του στην μάχη των Πεδίων του Αβραάμ.]]
Η επέκταση των εποικισμών, αλλά και ο ανταγωνισμός των ευρωπαϊκών μητροπολιτικών κρατών, οδήγησε τελικά σε συγκρούσεις μεταξύ των [[Ηνωμένο Βασίλειο|βρετανών]] και των [[Γαλλία|γάλλων]] εποίκων. Οι συγκρούσεις άρχισαν το [[1689]] και το [[1713]], με την [[συνθήκη της Ουτρέχτης]], η [[Γαλλία]] παραχώρησε την [[Νέα Γη]], τον Κόλπο του Χάντσον και την μισή [[Ακαδία]]. Το [[1755]], οι [[Ηνωμένο Βασίλειο|Βρετανοί]] εκδίωξαν διά της βίας τους γαλλόφωνους ([[Ακαδία|ακαδιανούς]]) εποίκους, επειδή οι τελευταίοι έποικοι αρνήθηκαν να ορκιστούν υποταγή στο [[Ηνωμένο Βασίλειο|βρετανικό]] στέμμα.
Το καλοκαίρι του [[1759]], οι [[Ηνωμένο Βασίλειο|Βρετανοί]] άρχισαν την πολιορκία της [[Πόλη του Κεμπέκ|Πόλης του Κεμπέκ]], ενώ η μητροπολιτική [[Γαλλία]] παρακολουθούσε μάλλον αδιάφορα τις εξελίξεις. Στις [[13 Σεπτεμβρίου]] του ίδιου έτους, ο γαλλικός στρατός ηττήθηκε από τους Βρετανούς στα Πεδία του Αβραάμ, ένα υψίπεδο λίγο έξω από την [[Πόλη του Κεμπέκ]], και έτσι όλος ο γαλλικός Καναδάς έπεσε στα χέρια των [[Ηνωμένο Βασίλειο|Βρετανών]].
Η υποταγή της [[Νέα Γαλλία|Νέας Γαλλίας]] στην [[Ηνωμένο Βασίλειο|Βρετανία]] επισημοποιήθηκε το [[1763]] με την συνθήκη των [[Παρίσι|Παρισίων]]. Εντούτοις, το [[1774]], το Βρετανικό Κοινοβούλιο, με ειδική νομοθετική πράξη (''The Quebec Act''), αναγνώρισε ορισμένα θρησκευτικά και άλλα δικαιώματα στους καθολικούς [[Γαλλία|γάλλους]] εποίκους (ενώ ταυτοχρόνως απαγόρευσε την εκλογή τοπικών κυβερνήσεων στις αποικίες της [[Ηνωμένο Βασίλειο|Βρετανίας]] στην [[Βόρεια Αμερική]], πράξη που είχε ως αποτέλεσμα την κήρυξη της [[Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής|Αμερικανικής Επανάστασης]] λίγα καιρό αργότερα).[[Image:Signing of Treaty of Ghent (1812).jpg|thumb|right|260px|Η υπογραφή της [[Συνθήκη της Γάνδης|Συνθήκης της Γάνδης]] στις [[24 Δεκεμβρίου]] [[1844]].]]
Στα χρόνια της [[Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής|Αμερικανικής Επανάστασης]], αλλά και μέχρι μερικά χρόνια αργότερα, περίπου 50.000 φιλοβασιλικοί [[Ηνωμένο Βασίλειο|βρετανοί]] έποικοι πέρασαν από τις δεκατρείς επαναστατημένες αποικίες στα εδάφη του Καναδά. Για να τακτοποιήσει τους νέους εποίκους, η [[Ηνωμένο Βασίλειο|Βρετανία]] ίδρυσε το [[1784]] την αποικία (μετέπειτα επαρχία) της [[Νέα Βρουνσβίκη|Νέας Βρουνσβίκης]] αποσπώντας εδάφη από την [[Νέα Σκωτία]], ενώ το [[1791]] διαίρεσε το [[Κεμπέκ]] σε Ανώτερο (σημερινό [[Οντάριο]])και Κατώτερο Καναδά (σημερινό [[Κεμπέκ]]).
Το [[1812]], οι [[Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής|ΗΠΑ]] προσπάθησαν με πόλεμο να προσαρτήσουν στα εδάφη τους τις βρετανικές αποικίες του Καναδά. Ο πόλεμος έληξε χωρίς νικητές και ηττημένους με την [[Συνθήκη της Γάνδης]] τον [[Δεκέμβριος|Δεκέμβριο]] του [[1814]]. Ωστόσο, κατά την διάρκεια του πολέμου, οι [[Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής|Αμερικανοί]] πυρπόλησαν το Γυορκ (σημερινό [[Τορόντο]], [[Απρίλιος]] [[1813]]) και οι [[Ηνωμένο Βασίλειο|Βρετανοί]]/Καναδοί πυρπόλησαν την Ουάσιγκτον ([[Αύγουστος]] [[1814]]).
Η διαφθορά στους κόλπους της αποικιακής κυβέρνησης του Καναδά, είχε ως αποτέλεσμα να ξεσπάσουν δύο επαναστάσεις το [[1837]]: μία στο [[Τορόντο]] με αρχηγό τον Γουίλλιαμ Λάιον Μακένζι (William Lyon Mackenzie), και μία στον γαλλόφωνο Κατώτερο Καναδά με αρχηγό τον Λουί Ζοζέφ Παπινώ (Louis-Joseph Papineau), ηγέτη του Πατριωτικού Κόμματος (κατά μίμηση των αμερικανών «Πατριωτών» που οδήγησαν τις [[Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής|ΗΠΑ]] στην ανεξαρτησία). Το [[1840]], προκειμένου να αφομοιωθούν οι Γαλλοκαναδοί από τον αγγλόφωνο Καναδά, η [[Ηνωμένο Βασίλειο|Βρετανία]] συνένωσε τον Ανώτερο και Κατώτερο Καναδά σε μία επαρχία με την ονομασία Ηνωμένη Επαρχία του Καναδά. Το [[1848]], η [[Ηνωμένο Βασίλειο|Βρετανία]] ίδρυσε την αποικία της [[Βρετανική Κολομβία|Βρετανικής Κολομβίας]] και τον επόμενο χρόνο ίδρυσε την αποικία της Νήσου [[Βανκούβερ]].
=== Η Καναδική Συνομοσπονδία ===
[[Image:PrimeMinistersofCanadaPD.jpg|thumb|left|300px|Οι πρωθυπουργοί του Καναδά της περιόδου 1867–1907.]]
Στα μέσα του 19ου αι., η [[Ηνωμένο Βασίλειο|Βρετανία]] θέλησε να απαλλαγεί από το κόστος της φύλαξης των αποικιών της στην [[Βόρεια Αμερική]], χωρίς ωστόσο να χάσει τα κυριαρχικά δικαιώματα. Ο μόνος τρόπος για να γίνει κάτι τέτοιο ήταν να δημιουργηθεί μία αυτόνομη συνομοσπονδία των βρετανικών αποικιών υπό την κηδεμονία του [[Ηνωμένο Βασίλειο|βρετανικού στέμματος]]. Έτσι, την [[1 Ιουλίου|1η Ιουλίου]] του [[1867]], η Ηνωμένη Επαρχία του Καναδά ([[Οντάριο]] και [[Κεμπέκ]]), η [[Νέα Σκωτία]] και η [[Νέα Βρουνσβίκη]] συνενώθηκαν σε μία συνομοσπονδία υπό την ονομασία «Κτήση του Καναδά» (Dominion of Canada) και πρώτο πρωθυπουργό τον [[Τζων Μακντόναλντ]] (John Macdonald, [[1822]]–[[1892]]).
Στην συνομοσπονδία προστέθηκαν αργότερα οι υπόλοιπες επαρχίες και ομοσπονδιακά εδάφη που συνθέτουν τον σημερινό Καναδά. Το [[1870]], από εδάφη που κατείχε η Εταιρεία του Κόλπου Χάντσον δημιουργήθηκε η επαρχία της [[Μανιτόμπα|Μανιτόμπας]], μετά την εξέγερση των μιγάδων [[Μετί]] εναντίον των λευκών εποίκων και της κεντρικής καναδικής κυβέρνησης. Το [[1871]], η [[Βρετανική Κολομβία]] προσχώρησε στην καναδική συνομοσπονδία, αφού προηγουμένως η καναδική κυβέρνηση ανέλαβε να πληρώσει τα χρέη της δυτικής αποικίας. Παρομοίως, με οικονομικά ανταλλάγματα, δύο χρόνια αργότερα προσχώρησε στον Καναδά και η [[Νήσος του Πρίγκηπα Εδουάρδου]]. Οι επαρχίες [[Αλμπέρτα]] και [[Σασκάτσουαν]] δημιουργήθηκαν το [[1905]] από περιοχές που έως τότε ανήκαν στα [[Βορειοδυτικά Εδάφη]] του Καναδά. Η τελευταία επαρχία που προσαρτήθηκε στον Καναδά ήταν η [[Νέα Γη]], η οποία παρέμεινε βρετανική αποικία έως το [[1949]].
<center>
| 