Κυλλήνη (όρος): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Προσθήκη ενοτήτων Χλωρίδα, Πανίδα, Τύποι οικοτόπων, δύο παραπομπών, τριών εξωτερικών συνδέσμων και διόρθωση ορθογραφικών.
Ετικέτες: Αναιρέθηκε μεγάλη προσθήκη Οπτική επεξεργασία
Γραμμή 20:
 
==Μορφολογία==
Η [[Κοιλάδα της Φλαμπουρίτσας]], ενταγμένη στο δίκτυο [[Natura 2000]], χωρίζει το βουνό σε δύο διακριτούς όγκους, τη λεγόμενη Μεγάλη ΖήριαΖήρεια (όπου και η υψηλότερη κορυφή 2.374 μ.) και τη Μικρή ΖήριαΖήρεια (2.117 μ).
Η έντονη βιοποικιλότητα της κοιλάδας την καθιστά πυρήνα της ευρύτερης περιοχής. Εκεί πηγάζει ο ποταμός Σύθας που χύνεται στη θάλασσα του Ξυλοκάστρου. Παντού υπάρχουν ρυάκια και νερά που αναβλύζουν κάτω από αιωνόβια δέντρα και χάνονται σε υπόγειες απορροές. Στη Κοιλάδα της Φλαμπουρίτσας βρίσκει καταφύγιο ένας σημαντικός αριθμός ευαίσθητων ειδών όπως ο χρυσαετός, ενώ οι αλεπούδες, οι νυφίτσες, τα κουνάβια, οι ασβοί, οι σκαντζόχοιροι, οι λαγοί, οι πέρδικες και οι τυφλοπόντικοι είναι μερικοί από τους συνήθεις κατοίκους της. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από ορεινά μεσογειακά χέρσα εδάφη με ακανθώδεις θάμνους, απόκρημνα βράχια, σπήλαια, δάση πλατάνου και κωνοφόρων και εξαιρετικά πλούσια και σπάνια χλωρίδα με 100 είδη φυτών.
 
Η περιοχή χαρακτηρίζεται από ορεινά μεσογειακά χέρσα εδάφη με ακανθώδεις θάμνους, απόκρημνα βράχια, σπήλαια, δάση πλατάνου και κωνοφόρων και εξαιρετικά πλούσια και σπάνια χλωρίδα με πάνω από 1.000 είδη φυτών.
Βόρεια της Μεγάλης Ζήριας βρίσκεται μεγάλο οροπέδιο στα 1.500-1.600 μ., γνωστό και ως Κάμπος της Ζήριας. Στις υπώρειες της Κυλλήνης βρίσκονται και δύο λίμνες, η τεχνητή [[λίμνη Δόξα]] και η λίμνη [[Στυμφαλία]] η οποία αποτελεί σημαντικό υγρότοπο. Στο οροπέδιο απαντώνται εποχικές λίμνες, με γνωστότερη τη Λίμνη του Δάσιου, σε υψόμετρο 1.500 μ. Η Κυλλήνη καλύπτεται από δάση μαυρόπευκου και ελάτης που ανέρχονται μέχρι τα 1.800 μ, αλλά οι κορυφές της είναι ως επί το πλείστον γυμνές.
 
Βόρεια της Μεγάλης ΖήριαςΖήρειας βρίσκεται μεγάλο οροπέδιο στα 1.500-1.600 μ., γνωστό και ως Κάμπος της ΖήριαςΖήρειας. Στις υπώρειες της Κυλλήνης βρίσκονται και δύο λίμνες, η τεχνητή [[λίμνη Δόξα]] και η λίμνη [[Στυμφαλία]] η οποία αποτελεί σημαντικό υγρότοπο. Στο οροπέδιο απαντώνται εποχικές λίμνες, με γνωστότερη τη Λίμνη του Δάσιου, σε υψόμετρο 1.500 μ. Η Κυλλήνη καλύπτεται από δάση μαυρόπευκου και ελάτης που ανέρχονται μέχρι τα 1.800 μ, αλλά οι κορυφές της είναι ως επί το πλείστον γυμνές.
 
Τα πετρώματα του βουνού είναι ασβεστολιθικά με δεκάδες σπηλιές, καταβόθρες και δολίνες, ενώ ο φλύσχης εμφανίζεται σε χαμηλότερα υψόμετρα. Χαρακτηριστικά είναι τα πολλά οροπέδια της περιοχής, όπως ο μεγάλος Μακρύλακκος ανάμεσα στα δύο τμήματα του βουνού, η Σκαφιδιά στα νοτιοδυτικά, το Λιβάδι στα βόρεια, το Ξερολίβαδο στα βορειοανατολικά και τα Ισώματα στα ανατολικά.
 
Οι υψηλότερες κορυφές της Μεγάλης Ζήρειας είναι η Ψηλή Κορυφή ή Σημείο (2.374 μ.), ο Προφήτης Ηλίας (2.257 μ.), ο Κοκκινόβραχος (2.168 μ.), η Παράγκα (2.032 μ.), ο Αργαλειός (1.889 μ.) και πολλές ακόμα ανωνυμες κορυφές.
 
Οι υψηλότερες κορυφές της Μικρής Ζήρεια είναι ο Ντουσιάς (2.086 μ.), το Χιόνι (2.082 μ.), η Τσούμα (2.021 μ.) και το Τούμπι (1.826 μ.).
 
== Χλωρίδα ==
Η χλωρίδα της Ζήρειας περιλαμβάνει πάνω από 1.000 είδη φυτών, εκ των οποίων τα 3 είναι τοπικά ενδημικά, 29 ενδημικά της Πελοποννήσου και 90 ενδημικά της Ελλάδας.<ref>{{Cite web|url=https://www.naturagraeca.com/ws/122,184,39,1,1,%CE%96%CE%AE%CF%81%CE%B5%CE%B9%CE%B1|title=Ορεινοί όγκοι / Ζήρεια, NaturaGraeca|website=www.naturagraeca.com|accessdate=2022-06-21}}</ref>
 
Αν και η πιέση από ανθρωπογενείς παράγοντες ανά τους αιώνες υπήρξε έντονη, εν τούτοις η Ζήρεια διατηρεί ακόμα μεγάλα δάση. Στα χαμηλά υψόμετρα υπάρχουν δάση μικρών βελανιδιών που συμπληρώνονται από πουρνάρια, αγριελιές, κουμαριές, φυλίκια, χαρουπιές και σκίνα. Μετά τα 800 μέτρα ξεκινάνε τα μεγάλα δάση της κεφαλληνιακής ελάτης, ενώ σε κάποια σημεία, ιδιαίτερα στην χαράδρα της Φλαμπουρίτσας, αναπτύσσονται δάση μαύρης πεύκης. Λίγο ψηλότερα ξεκινάνε τα γυμνά από δέντρα οροπέδια και μόνο κάποια μοναχικά βουνοκυπάρισσα διακόπτουν την πρασινάδα των θάμνων.
 
Εκτεταμένη παρουσία στη περιοχή έχει η Κεφαλληνιακή ελάτη (Abies cephalonica), είδος που εντοπίζεται αποκλειστικά στην Ελλάδα και που αναπτύσσεται σε υψόμετρο συνήθως πάνω από τα 600 μέτρα. Στο όρος Κυλλήνη εντοπίζεται και Μαύρη πεύκη (''Pinus nigra''), η οποία κατανέμεται στο Μεσογειακό χώρο σε υψόμετρα περίπου μέχρι 2000 μέτρα. Άλλα δέντρα που εντοπίζονται στη περιοχή και που φτάνουν σε αρκετά χαμηλότερα ύψη, είναι η Άρκευθος η οξύκεδρος (Juniperus oxycedrus) και το πουρνάρι (Quercus coccifera).<ref>{{Cite web|url=https://greekforests.gr/katalogos-dason?view=forest&id=43|title=Κατάλογος δασών|website=greekforests.gr|language=el-gr|accessdate=2022-06-21}}</ref>
 
Η γεωγραφική θέση, ο έντονος διαμελισμός και οι ιδιαίτερες κλιματικές συνθήκες έχουν δημιουργήσει, σε όλο το βουνό, τις κατάλληλες συνθήκες για την παρουσία μιας πλούσιας χλωρίδας από πολλά σπάνια είδη. Τα σημαντικότερα από αυτά είναι ο ενδημικός του βουνού φλώμος Verbascum cylleneum, ο πανέμορφος ενδημικός Adonis cyllenea, η εντυπωσιακή Biebersteinia orphanidis, η Rhaponticoides amplifolia, το Galium cyllenium, το Hieracium graecum subsp cylleneum, το Taraxacum cylleneum, ο Astragalus thracicus subsp cylleneus, το βαλσαμόχορτο Hypericum boehlingraabei, η Sagina stridii, το Cirsium hypopsilum, η Phelipanche schultzioides, το κολχικό Colchicum pulchellum, ο Astragalus drupaceus, ο Solenanthus stamineus, η Lathraea squamaria, η Veronica contandriopouli και η βαλεριάνα Valeriana olenaea. Άλλα ενδιαφέροντα είδη είναι η Asperula arcadiensis, το τσάι Sideritis clandestina subsp peloponnesiaca, η Beta nana, το Teucrium aroanium, ο Aster alpinus subsp cylleneus, η Stipa lessingiana subsp cyllenaea, τα αγριοτριαντάφυλλα Dianthus androsaceus, Dianthus mercurii, Dianthus integer subsp minutiflorus και Dianthus diffusus, ο Ranunculus subhomophyllus, η Aurinia moreana, το Biarum rhopalospadix, η καμπανούλα Campanula radicosa, ο Convolvulus libanoticus, η φριτιλάρια Fritillaria mutabilis, η Globularia stygia, η Gypsophila nana, ο Rhamnus sibthorpiana, το Sempervivum marmoreum subsp marmoreum, οι κρόκοι Crocus biflorus melantherus και Crocus olivieri subsp olivieri, ο κρίνος Lilium chalcedonicum, η Silene auriculata, η Achillea umbellata, και οι βιόλες Viola graeca, Viola chelmea και Viola mercurii. Στο βουνό συναντάει κανείς και διάφορες ορχιδέες, όπως οι Epipactis halacsyi, Epipactis palustris, Cephalanthera rubra, Cephalanthera damasonium, Dactylorhiza iberica, Dactylorhiza saccifera, Neottia nidus-avis, Platanthera chlorantha και Orchis mascula.
 
== Πανίδα ==
Η ορνιθοπανίδα της Ζήρειας περιλαμβάνει περισσότερα από 100 είδη. Τα αρπακτικά αντιπροσωπεύονται  από είδη, όπως ο χρυσαετός, ο φιδαετός, η γερακίνα, ο σφηκιάρης, το ξεφτέρι, το διπλοσάινο, ο πετρίτης και το βραχοκιρκίνεζο. Από τα νυχτόβια αρπακτικά εδώ ζούνε μπούφοι, χουχουριστές, κουκουβάγιες και τυτούδες. Μέσα στα δάση συναντάει κανείς τρία είδη από δρυοκολάπτες, τον πράσινο, τον μεσαίο και τον λευκονώτη. Στα ψηλά ζούνε πετροπέρδικες, χιονάδες, φοινίκουροι, σταχτοπετρόκληδες, πυρροκότσυφες, φανέτα, βουνοτσίχλονα, βλαχοτσίχλονα και σταρήθρες. Άλλα είδη που παρατηρεί κανείς είναι οι φάσσες, τα τρυγόνια, οι κούκκοι, τα γιδοβύζια, οι βουνοσταχτάρες, οι δεντροσταρήθρες, τα βραχοχελίδονα, οι νεροκελάδες, οι δεντροκελάδες, οι τρυποφράχτες, οι θαμνοψάλτες, οι καστανολαίμηδες, οι γαλαζοκότσυφες, οι τσίχλες, οι γερακότσιχλες, οι μαυροσκούφηδες, οι κοκκινοτσιροβάκοι, οι πυρροβασιλίσκοι, οι χρυσοβασιλίσκοι, οι ελατοπαπαδίτσες, οι γαλαζοπαπαδίτσες, οι κλειδωνάδες, οι αιγίθαλοι, οι βραχοτσοπανάκοι, οι αετομάχοι, οι κοκκινοκεφαλάδες, οι κίσσες, οι φλώροι, οι καρδερίνες, οι σταυρομύτες, οι κοκκοθραύστες, τα σιρλοτσίχλονα και οι τσιφτάδες.
 
Από τα αμφίβια στα υγρά λιβάδια των ψηλότερων σημείων ζούνε λίγοι αλπικοί τρίτωνες, ενώ πιο χαμηλά απαντώνται  σαλαμάνδρες, φρύνοι, πρασινόφρυνοι, δεντροβάτραχοι, βαλκανοβάτραχοι και γραικοβάτραχοι.
 
Η ερπετοπανίδα περιλαμβάνει 20 είδη από τα οποία ξεχωρίζουν η μοραϊτόσαυρα, η ελληνική σαύρα και η πελοποννησιακή γουστέρα. Άλλα είδη είναι η μεσογειακή χελώνα, η κρασπεδοχελώνα, ο αβλέφαρος, ο τυφλίτης, η τρανόσαυρα, το σιλιβούτι, η βαλκανόσαυρα του Ιονίου, η τοιχογουστέρα, ο οφιόμορος, ο λαφιάτης, η δεντρογαλιά, ο σαπίτης, το νερόφιδο, η σαΐτα, το αγιόφιδο, ο λαφιάτης του Ασκληπιού, το σπιτόφιδο και η οχιά.
 
Η πανίδα των θηλαστικών περιλαμβάνει αλεπούδες, ασβούς, κουνάβια, νυφίτσες, λαγούς, σκαντζόχοιρους, αγριογούρουνα, τσακάλια αλλά και κάποια ενδιαφέροντα τρωκτικά όπως ο σπάνιος νανοκρικέτος (Cricetulus migratorius) και ο δεντρομυωξός. Στα ρέματα ζούνε ακόμα λίγες βίδρες, ενώ υπάρχει μια πρόσφατη παρατήρηση αγριόγατας κάτι που δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί.
 
== Τύποι οικοτόπων ==
Στην περιοχή της Κυλλήνης έχουν καταγραφεί και αναγνωριστεί πάνω από 10 τύποι οικοτόπων της Κοινοτικής Οδηγίας 92/43, ενώ δύο τύποι συνιστούν οικοτόπους προτεραιότητας της Οδηγίας. Μερικοί από αυτούς είναι ιδιαίτερα αξιόλογοι για τον ελλαδικό και ευρωπαϊκό χώρο όπως:
 
'''Ορομεσογειακή ή αλπική ζώνη''': το υψόμετρο της Κυλλήνης επιτρέπει την ανάπτυξη της ζώνης αυτής, η οποία αρχίζει πάνω από τα 2000 m. Στις κορυφές της Μεγάλης και Μικρής Ζήρειας σχηματίζεται η αλπική αυτή ζώνη, η οποία είναι γυμνή από δέντρα που καλύπτεται από λιβάδια, με αγκαθωτούς θάμνους και αγρωστώδη φυτά, πολλά από τα οποία είναι μοναδικά και σπάνια ενδημικά.
 
'''Δάση ορεινών κωνοφόρων''': σχηματίζουν στο όρος Κυλλήνη μια εκτεταμένη ζώνη που αρχίζει από τα 1000 m. και φθάνει ως και τα 2000 m. Τα δάση αυτά αποτελούνται από τα είδη μαύρη Πεύκη και Κεφαλληνιακή Ελάτη. Σε υψόμετρο 1350-1650 τη. αναπτύσσονται κυρίως δάση μαύρης Πεύκης και βουνοκυπάρισσα με θαμνώδεις και δενδρώδεις υποορόφους. Από την Αγία Βαρβάρα προς τη Φλαμπουρίτσα στις βόρειες πλαγιές και σε υψόμετρο από 900-1200 τη. υπάρχουν άτομα του σπάνιου δέντρου ίταμος, ενώ στις ανατολικές, στις βόρειες και στις δυτικές πλαγιές σε υψόμετρο 700-1200μ. συναντάμε τα είδη αριά, αγριοκουμαριά και αγριόκεντρο.
 
'''Δάση φυλλοβόλων δρυών''': τα δάση των φυλλοβόλων δρυών στην Κυλλήνη σχηματίζουν μια ιδιαίτερη ζώνη μεταξύ των μεσογειακών θάμνων και των ορεινών κωνοφόρων σε υψόμετρο 600-1000ιυ. Αποτελούν συνθέσεις από χνουδο βελανιδιές, πουρνάρια, βουνοφτελιές, και γκιρτιές. Στο θαμνώδη υποόροφο συμμετέχουν είδη όπως η θαμνομουρτζιά, το σπάρτο, το δασοαγιόκλιμα και άλλα είδη θάμνων.
 
'''Βλάστηση αείφυλλων σκληρόφυλλων''': η βλάστηση αυτή αραιή, χαμηλή, δενδρώδης και θαμνώδης παρατηρείται στον ορεινό όγκο της Κυλλήνης σε υψόμετρο 850-1 000γπ. σε θέσεις κυρίως ανατολικού προσανατολισμού, σε εδάφη μέτριας και υψηλής κλίσης. Αποτελείται από φυλλίκια, χρυσόξυλα, αγριοτσικουδιές, μελιούς, κουτσουπιές, αγριόκεντρα, λαδανιές, αφάνες και ασφάκες. Στις πλαγιές βόρειας έκθεσης και σε υψόμετρο που δεν ξεπερνά τα 650γπ. παρατηρείται μια ζώνη συνύπαρξης αμιγών συνθέσεων αείφυλλων σκληρόφυλλων σχηματισμών με φυλλοβόλους δρυς, αποτελούμενη από πουρνάρια, θαμνομουρτζιές και διάφορα αναρριχώμενα είδη.
 
'''Δάση χαλεπίου πεύκης''': σε υψόμετρο μεταξύ 100-550γπ. του όρους Κυλλήνη σχηματίζονται πευκώνες, αποτελούμενοι από χαλέπιο και αγριελιές. Οι κλειστές συστάδες χαλεπίου πεύκης υφίστανται σε βιότοπους υψομέτρου 100-400ηι. ενώ μέχρι τα 550πι. συναντούμε διάσπαρτα άτομα. Αυτή η ζώνη βλάστησης δέχεται τις μεγαλύτερες πιέσεις από τις ανθρώπινες δράσεις κυρίως λόγω ανάπτυξης των καλλιεργειών.
 
'''Μεσογειακοί θαμνώνες - φρυγανότοποι''': οι ομάδες των χαμηλών θάμνων (φρύγανα) καταλαμβάνουν τα κατώτερα και μεσαία τμήματα στους πρόποδες του όρους Κυλλήνη από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 800-900γπ. Στους φρυγονότοπους απαντώνται ασπρολαδανιές, ασπάλαθοι, αστοιβές και άλλα φυτικά είδη. Ανάμεσα στους θάμνους και τα φρύγανα, αναπτύσσονται αναρίθμητα 8 μικρά φυτά όπως διάφορες ανεμώνες, κυκλάμινα, γεράνια, κόκκινοι κρίνοι, κρόκοι κ.α.
 
'''Αζωνική βλάστηση ρεματιών:''' η περιχή της Κυλλήνης διασχίζεται από πολλούς χείμαρρους και ρέματα εποχιακής ροής. Στις όχθες τους συναντάμε κυρίως πλατάνια, αρμυρίκια ποταμών, ασημοιτιές και βατομουριές.
 
'''Χασμοφυτική (βραχόφιλη) βλάστηση''': στις απότομες πλαγιές και τους γκρεμούς της Μεγάλης και της Μικρής Ζήρειας παρατηρείται η βραχόφιλη βλάστηση η οποία αποτελείται από φυτικά είδη προσαρμοσμένα να φυτρώνουν στις σχισμές των βράχων. Συναντούμε είδη όπως ασπερούλες, μινουάρτιες, χαμοληές, σιληνές, καμπανούλες και άλλα φυτά πολλά από τα οποία είναι ενδημικά του όρους και σπάνια.
 
==Τουρισμός==
Αποτελεί δημοφιλές χειμερινό θέρετρο καθώς διαθέτει όμορφες πεζοπορικές διαδρομές και δίκτυο δασικών δρόμων, και επιπλέον βρίσκεται κοντά στο μεγάλο αστικό κέντρο της Αθήνας. Οι κυριότερες αναβάσεις για την ψηλότερη κορυφή γίνονται από τα [[Άνω Τρίκαλα Κορινθίας]] ή το οροπέδιο (Κάμπος της ΖήριαςΖήρειας), όπου φτάνει και ασφαλτόδρομος και βρίσκονται δύο ορειβατικά καταφύγια, καθώς και από την Γκούρα Φενεού.

Για τη Μικρή ΖήριαΖήρεια, η συνηθέστερη ανάβαση γίνεται από το Κεφαλάρι, όπου και ορεινός ξενώνας της ΕΟΦ (Ένωση Ορειβατών Φυσιολατρών).
 
==Μυθολογία - Ιστορία==
Γραμμή 39 ⟶ 86 :
* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος= Ζήρεια|αριθμός = 74537}}
* [http://www.orosziria.gr Πύλη της Ζήρειας]
* [https://www.topoguide.gr/mountains/peloponnese/advs_ziria/ziria_map.php Χάρτης topoguide]
 
* [https://anavasi.gr/ziria-chartis-gr Χάρτης Ανάβαση]
 
* [https://www.google.com/maps/d/viewer?mid=18ZgNamgITSr0O95u_iHcvpP3vTk Χάρτης Κεφαλαρίου]<br />
{{Ελλάδας γεωγραφία-επέκταση}}