Νικολά Εντμ Ρεστίφ ντε Λα Μπρετόν: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Νικολά Εντμ Ρεστίφ''' ({{lang-fr|Nicolas Edme Restif}}), γνωστός και ως '''Ρεστίφ ντε λα Μπρετόν''' ή και '''Ρετίφ ντε λα Μπρετόν''' (Restif de La Bretonne), ήταν Γάλλος συγγραφέας που γεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 1734 στο Σασύ, κοντά στην [[Οσέρ]] της [[Βουργουνδία|Βουργουνδίας]] και πέθανε στις 3 Φεβρουαρίου 1806 στο [[Παρίσι]].

Γόνος πλούσιας αγροτικής οικογένειας, εργάστηκε σαν τυπογράφος στην [[Οσέρ]] και στη [[Ντιζόν]] και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι το 1761: αυτή την εποχή άρχισε να γράφει. Μέσα από τη δουλειά του στο τυπογραφείο γνωρίστηκε και ανέπτυξε ισχυρές φιλίες με συγγραφείς όπως ο [[Πιερ-Ωγκυστέν Καρόν ντε Μπωμαρσαί|Μπωμαρσαί]], ο [[Λουί-Σεμπαστιάν Μερσιέ|Λουί-Σεμπαστιάν Μερσιέ,]] ο Γκριμόν ντε λα Ρενυέρ ή, ο [[Ζακ Καζότ]].

Πολυγραφότατος, δημοσίευσε μια σειρά βιβλίων που σχετίζονται με διάφορα είδη, από πορνογραφικό μυθιστόρημα (''Aντι-Ζυστίν ή οι Απολαύσεις του έρωτα'') έως μαρτυρίες για το Παρίσι και τη [[Γαλλική Επανάσταση|Γαλλική επανάσταση]] (''Νύχτες του Παρισιού ή ο νυχτερινός θεατής,'' 1788-1794, 8 τόμοι), όπως επίσης και βιογραφίες όπως ''Η ζωή του πατέρα μου'' (1779) και το [[Ουτοπία|ουτοπικό]] μυθιστόρημα ''[[Η ανακάλυψη του Νότου (μυθιστόρημα)|Η ανακάλυψη του Νότου]]'' (1781). Έχει επίσης γράψει θεατρικά έργα που δεν παίχτηκαν ποτέ.

Ο Ρεστίφ γεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 1734 στο Σασύ, σε ένα σπίτι που βρίσκεται σήμερα στη διεύθυνση Grande Rue 115 και ήταν ο μεγαλύτερος γιος του Εντμ Ρεστίφ και της Μπαρμπ Φερλέ.<ref>Edme Restif, né le 25 août 1690 à Nitry, veuf de Marie Dondaine (avec laquelle il s’était marié le 27 avril 1713 et qui était morte le 11 juin 1730), épouse Barbe Ferlet, née le 22 janvier 1703 à Accolay, le 25 janvier 1734 à Sacy.</ref> Το ζευγάρι είχε οκτώ παιδιά. Πλούσιος αγρότης ο πατέρας του, αγόρασε το σπίτι και το κτήμα τηςΛα La BretonneΜπρετόν, ανατολικά του Σασύ. Η οικογένεια εγκαταστάθηκε εκεί το 1742.<ref>Chronologie de Pierre Testud, in Nicolas-Edme Restif de La Bretonne, ''Le Pied de Fanchette. Le Paysan perverti. Les contemporaines du commun'', Paris, robert Laffont, 2002, <abbr>p.</abbr> xxxi-xxxiv.</ref>

Το 1746 άρχισε να φοιτά σε σχολείο γιανσενιστών, υπό την εποπτεία του ετεροθαλούς αδελφού του Τομά, που ήταν κληρικός. Διέκοψε όμως τη φοίτησή του καθώς τα δύο αδέλφια αναγκάστηκαν να φύγουν λόγω των διώξεων κατά των [[Γιανσενισμός|γιανσενιστών]] και βρέθηκαν στην [[Οσέρ]]. Στη συνέχεια τον έστειλαν σε έναν άλλο αδελφό του, ιερέα στο Κουρζί. Εκεί, το 1748, ερωτεύτηκε μυστικάκρυφά την κόρη του συμβολαιογράφου και σκεφτόταν για καιρό να την παντρευτεί, όμως αυτή πέθανε. Το 1749 άρχισε να γράφει τα σημειωματάρια, ή ''Μνημόνια'', όπου έγραψε τα πρώτα ποιητικά του έργα του και δύο πράξεις μιας λατινικής κωμωδίας σε πεζό λόγο κατά μίμηση του [[Τερέντιος|Τερέντιου]].<ref>Chronologie de Pierre Testud, <abbr>op. cit.</abbr>, <abbr>p.</abbr> xxxiv-xxxv.</ref>

Εργάστηκε για λίγο σαν βοσκός στο χωριό του και έπειτα οι γονείς του τον έστειλαν, τον επόμενο χρόνο, ως μαθητευόμενο τυπογράφο στην [[Οσέρ]] στον εκτυπωτή FrançoisΦρανσουά FournierΦουρνιέ, όπου ερωτεύτηκε τη γυναίκα του αφεντικού του, MargueriteΜαργκερίτ ColletΚολέ, γεννημένη το 1724, που απαθανάτισε στο έργο του ως «Paragon Collette» . Το 1755 πήγε στο Παρίσι, όπου άρχισε να εργάζεται σαν τυπογράφος, εργάστηκε στο βασιλικό τυπογραφείο αλλά και σε ιδιωτικά τυπογραφεία.

Κατά τη διάρκεια της [[Γαλλική Επανάσταση|επανάστασης,]] συνελήφθη στις 14 Ιουλίου και 29 Οκτωβρίου 1789 αλλά απελευθερώθηκε μετά από τέσσερις ή πέντε μέρες κράτησης. Στις αρχές του 1790 έστησε ένα μικρό τυπογραφείο στο σπίτι του στον τέταρτο όροφο στη διεύθυνση Rue de la Bûcherie 11 και εργάστηκε πάλι σαν τυπογράφος. Στην επανάσταση ο Ρεστίφ, που υπέγραφε στο εξής ως RétifΡετίφ LabretoneΛαμπρετόν, καθώς το πρόθεμα "''ντε"'' είχε γίνει επικίνδυνο εκείνη την εποχή, ακολούθησε την αλλαγή του καθεστώτος χωρίς να συμμετέχει ενεργά. Εντάχθηκε στην [[Εθνική Φρουρά (Γαλλία)|Εθνική Φρουρά]] και συμμετείχε στις συνεδριάσεις του τμήματος, αλλά δεν είχε ενεργό ρόλο. Άλλωστε, μέχρι το 1791 τουλάχιστον, διακήρυττε την πίστη του στη μοναρχία, αργότερα όμως άλλαξε και προέβη "«σε μια άγρια καταγγελία του [[Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ της Γαλλίας|Λουδοβίκου ΙΣΤ΄]] και όλων των βασιλιάδων"».<ref>Nicolas Edme Restif de La Bretonne, Charles Brabant, Marcel Dorigny, , Éditions de Paris, 1989, 188 <abbr>p.</abbr>, « préface ».</ref>

Το 1767 ο Ρεστίφ δημοσίευσε το πρώτο σημαντικό του έργο, την ''Ενάρετη οικογένεια,'' και εγκατέλειψε το επάγγελμά του. Αυτό ήταν το πρώτο έργο και ακολούθησαν μεταξύ άλλων: ο ''Διεφθαρμένος χωρικός'' ''ή οι κίνδυνοι της πόλης (''1775), που τον έκανε γνωστό, ''η Ζωή του πατέρα μου'' (1778), στο οποίο σκιαγραφεί μια ρόδινη εικόνα της αγροτικής κοινωνίας πριν από την Επανάσταση με κυρίαρχη την αναφορά στον πατέρα του, ''οι Σύγχρονες ή Περιπέτειες των ωραιότερων γυναικών της εποχής μας'' (1780) που τον έκανε διάσημο. Το 1781 έγραψε το [[Ουτοπία|ουτοπικό]] μυθιστόρημα ''[[Η ανακάλυψη του Νότου (μυθιστόρημα)|Η ανακάλυψη του Νότου]],'' που περιγράφει μια κοινωνία όπου επικρατούν κοινοκτημοσύνη και [[ισότητα]] για όλους. ''ηΗ Διεφθαρμένη χωρική'' (1784) , που ακολούθησε την επιτυχία του ''Διεφθαρμένου χωρικού'' και που και τα δύο έχουν σαν θέμα την ηθική εξαχρείωση των ενάρετων επαρχιωτών όταν έρχοντανπήγαιναν στο Παρίσι, ''οι Γαλλίδες ή 34 επιλεγμένα παραδείγματα σύγχρονων ηθών, ικανά να κατευθύνουν κόρες, συζύγους, γυναίκες και μητέρες'' (1786), και ''Αντι-Ζυστίν ή οι Απολαύσεις του έρωτα,'' ένα μυθιστόρημα χαριτωμένο, αθυρόστομο και αναίσχυντο, χαρακτηριστικό ελευθέριο έργο, από αυτά που σκανδάλιζαν τοτον [[Γαλλική λογοτεχνία του 18ου αιώνα|λογοτεχνικό 18ο αιώνα]], που ο Ρεστίφ έγραψε σαν "«απάντηση"» στη ''Ζυστίν'' του [[Μαρκήσιος ντε Σαντ|μαρκήσιου ντε Σαντ]] (1793). Τα βιβλία του συνοδεύονταν από εικονογραφήσεις<ref>Nicolas-Edme Rétif de La Bretonne et Pierre Testud (éd.), , <abbr>vol.</abbr> 2, Gallimard, <abbr>coll.</abbr> « Bibliothèque de la Pléiade », 1989, <abbr>p.</abbr> 1648, note 3.</ref>, κυρίως για την καταπολέμηση της πλαστογραφίας.

Θαυμαστής των ιδεών του [[Ζαν-Ζακ Ρουσσώ|Ρουσσώ]], ο Ρεστίφ ήθελε, ακολουθώντας το παράδειγμά του, να εισάγει στα έργα του το θέμα της κοινωνικής μεταρρύθμισης, και επέδειξε, σε ό,τι έγραφε για την κυβέρνηση, την εκπαίδευση, τις γυναίκες, το θέατρο, κλπ., πρωτοτυπία και παραδοξότητα αλλά και τόλμη, ιδιαιτερότητα και ακρίβεια. Στο έργο του αποτύπωσε με ιδιαίτερη ζωντάνια τις πιο σκοτεινές πλευρές της γαλλικής ζωής κατά τον 18ο αιώνα.<ref>Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Britannica, τ.52, σελ 29</ref>

Ο [[μαρκήσιος ντε Σαντ]] και ο Ρεστίφ, των οποίων οι απόψεις ήταν αντίθετες, έτρεφαν αμοιβαία αντιπάθεια. Ο Ρεστίφ αντιμετώπιζε τον Σαντ σαν «τέρας», ένας όρος που του άρεσε ιδιαίτερα και συχνά βρίσκεται στα γραπτά του. Αντίθετα, εκτιμήθηκεΕκτιμήθηκε ιδιαίτερα από πολλούς συγγραφείς, ανάμεσα στους οποίους και ο [[Φρίντριχ Σίλερ|Σίλερ]], ο οποίος επεσήμανε στον [[Γιόχαν Βόλφγκανγκ Γκαίτε|Γκαίτε]] τη δημοσίευση του ''κυρίου Νικολά'' το 1798. ΕπικρίθηκεΕίχε ευρέωςόμως απόκαι τους απανταχού ακραιφνείς υποστηρικτές της γλώσσαςεπικριτές, όπως ο Λα Αρπ ,(που του έδωσε το ψευδώνυμο «ο Βολταίρος των υπηρετριών» ή «ο Ρουσσώ του βούρκου». Όμως, ο Lavater τον ονόμαζε «ο Γάλλος [[Σάμουελ Ρίτσαρντσον|Ρίτσαρντσον]]», ο [[Ζεράρ ντε Νερβάλ]] του αφιέρωσε μια βιογραφία στο έργο του ''les Illuminés'', και θαυμάστηκε ιδιαίτερα από τους [[Υπερρεαλισμός|σουρεαλιστές]], οι οποίοι τον επανανακάλυψαν.

Τα ερωτικά του βιβλία ήταν συχνά εικονογραφημένα με γυναίκες με μικρά πόδια και στρογγυλό στόμιαστόμα. Σε όσους τον επέκριναν για την επιλογή των θεμάτων του απαντούσε ότι έγραφε βιβλία ηθικής ιατρικής, ότι οι αρχές του ήταν ειλικρινείς και ότι δεν θα μπορούσε να απεικονίσει αγνά ήθη όταν στον αιώνα κυριαρχούσαν τα διεφθαρμένα. Αν και το στυλ του είναι συνήθως τετριμμένο και συχνά ανακριβές, ο Ρεστίφ, ωστόσο, άγγιζε τους αναγνώστες του με τις παραστατικές σκηνές του, με συγκινητικούς τόνους, με τη ζωντάνια των διαλόγων του και με την απεικόνιση πραγματικών σκηνών της παρισινής ζωής. Η συγγραφική του γονιμότητα ήταν ανεξάντλητη και η επιτυχία του πολύ μεγάλη. Σε μια εποχή που τόσα πολλά ελευθέρια έργα διαβάζονταν στα μπουντουάρ των κυριών και στα σαλόνια, μέρος του κοινού παθιάστηκε με τα μυθιστορήματά του, που έφεραν τη σφραγίδα της αλήθειας και της ειλικρίνειας.

Αυτός ο γραφομανής, συγγραφέας μυθιστορημάτων αλλά και θεατρικών έργων, μιας μεγάλης [[Αυτοβιογραφία|αυτοβιογραφίας]] κατά τα πρότυπα του Ρουσσώ και πολλών μεταρρυθμιστικών προγραμμάτων (για την πορνεία, το θέατρο, την κατάσταση των γυναικών, των ηθών, του νόμου), αποτελεί το αντικείμενο ενός ανανεωμένου ενδιαφέροντος από την πλευρά της ακαδημαϊκής κριτικής που βλέπει σ'αυτόν έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του [[Διαφωτισμός|Διαφωτισμού]] του τέλους του 18ου αιώνα.