Λητώ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

 

Η Λητώ ήταν η κύρια θεότητα στην Ανατολική [[Λυκία]], ενώ την καταγωγή της διεκδικούσαν και οι κάτοικοι της [[Κως|Κω]]. Το ιερό της, το Λητώον, ένωνε τις πόλεις-κράτη της [[Λυκία]]ς μεταξύ τους. Λατρευόταν με τα επίθετα ''Κοιογένεια''<ref name=pindar><span lang="grc" dir="ltr">κυμάτεσσιν παντοδαπω̂ν τ' ἀνέμων ῥιπαι̂σιν: ἀλλ' ἁ Κοιογενὴς ὁπότ' ὠδίνεσσι θύοισ' ἀγχιτόκοις ἐπέβα νιν, δὴ τότε τέσσαρες ὀρθαὶ πρέμνων ἀπώρουσαν χθονίων, ἂν δ' ἐπικράνοις σχέθον πέτραν ἀδαμαντοπέδιλοι κίονες: ἔνθα τεκοι̂σ' εὐδαίμον' ἐπόψατο γένναν. Πίνδαρος, απόσπασμα 58</span></ref>, ''Φυστίη'' και ''Εκδυσία''<ref name="epithets" />.

 

== Γέννηση της Άρτεμης και του Απόλλωνα ==

 

 

==Η τιμωρία της Νιόβης==

Κάποτε η βασίλισσα [[Νιόβη]], που είχε εφτά γιους κι εφτά κόρες, περηφανεύτηκε για την ευγονία και την ομορφιά των παιδιών της, λέγοντας πως «ένα μόνο ζεύγος διδύμων έναντι των τόσων δικών της έχει να επιδείξει η Λητώ, η εκλεκτή του [[Δίας (μυθολογία)|Δία]]» (εννοώντας την Άρτεμη και τον Απόλλωνα).

 

 

 

==Λατρεία==

Ιερά της Λητούς αναφέρονται από αρχαίες πηγές σε πληθώρα περιοχών του ελλαδικού χώρου. Πολύ συχνά λατρευόταν παράλληλα με τα δυο παιδιά της. Ο [[Παυσανίας]] και ο [[Στράβων]] αναφέρουν την ύπαρξη ιερών και αγαλμάτων αφιερωμένα στη Λητώ, τον Απόλλωνα και την Άρτεμη στο χωριό Ζωστήρ της Αττικής<ref><span dir="ltr" lang="grc">ἐν Ζωστῆρι <δὲ> ἐπὶ θαλάσσης καὶ βωμὸς Ἀθηνᾶς καὶ Ἀπόλλωνος καὶ Ἀρτέμιδος καὶ Λητοῦς. τεκεῖν μὲν οὖν Λητὼ τοὺς παῖδας ἐνταῦθα οὔ φασι, λύσασθαι δὲ τὸν ζωστῆρα ὡς τεξομένην, καὶ τῷ χωρίῳ διὰ τοῦτο γενέσθαι τὸ ὄνομα.</span> {{ws|[[s:Αττικά|Παυσανία ''Ελλάδος περιήγησις'', Βιβλίο 1, κεφ. 31.1]]}}</ref>, στα [[Μέγαρα]]<ref><span dir="ltr" lang="grc">ἐκ δὲ τῆς ἀγορᾶς κατιοῦσι τῆς ὁδοῦ τῆς Εὐθείας καλουμένης Ἀπόλλωνος ἱερόν ἐστιν ἐν δεξιᾷ Προστατηρίου· τοῦτο ὀλίγον ἐκτραπέντα ἔστιν ἐκ τῆς ὁδοῦ ἀνευρεῖν. Ἀπόλλων δὲ ἐν αὐτῷ κεῖται θέας ἄξιος καὶ Ἄρτεμις καὶ Λητὼ καὶ ἄλλα ἀγάλματά ἐστι Πραξιτέλους ποιήσαντος [Λητὼ καὶ οἱ παῖδες].</span> {{ws|[[s:Αττικά|Παυσανία ''Ελλάδος περιήγησις'', Βιβλίο 1, κεφ. 44.2]]}}</ref>, στο [[Άργος]], στη [[Αρχαία Σπάρτη|Σπάρτη]]<ref><span dir="ltr" lang="grc">τὰ μὲν Τισαμενοῦ τοιαῦτα ἐπυνθανόμην ὄντα: Σπαρτιάταις δὲ ἐπὶ τῆς ἀγορᾶς Πυθαέως τέ ἐστιν [καὶ] Ἀπόλλωνος καὶ Ἀρτέμιδος καὶ Λητοῦς ἀγάλματα.</span> {{ws|[[s:Λακωνικά|Παυσανία ''Ελλάδος περιήγησις'', Βιβλίο 3, κεφ. 9.1]]}}</ref>, στην [[Τανάγρα]]<ref><span dir="ltr" lang="grc">[...]ἐν Τανάγρᾳ δὲ παρὰ τὸ ἱερὸν τοῦ Διονύσου Θέμιδός ἐστιν, ὁ δὲ Ἀφροδίτης, καὶ ὁ τρίτος τῶν ναῶν Ἀπόλλωνος, ὁμοῦ δὲ αὐτῷ [καὶ] Ἄρτεμίς τε καὶ Λητώ.</span> {{ws|[[s:Βοιωτικά|Παυσανία ''Ελλάδος περιήγησις'', Βιβλίο 9, κεφ. 22.1]]}}</ref>, στους [[Δελφοί|Δελφούς]] (και ο [[Πίνδαρος]] αναφέρεται σε μια ωδή του), στο [[Αρτεμίσιο (αποσαφήνιση)|Αρτεμίσιο]] της [[Ρόδος|Ρόδου]]<ref><span dir="ltr" lang="grc">[...]εἰ̂τα τὸ Αρτεμίσιον ἄκρα καὶ ἱερόν, εἰ̂τα τὸ Λητῳ̂ον ἄλσος[...]</span> [http://old.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0197&layout=&loc=14.2.2 Στράβωνος ''Γεωγραφία'', Βιβλίο 14, Κεφ. 2.2] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091002070055/http://old.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus:text:1999.01.0197 |date=2009-10-02 }}</ref>, στη [[Μαντίνεια Αρκαδίας|Μαντίνεια]]<ref><span dir="ltr" lang="grc">ἔστι δὲ Μαντινεῦσι ναὸς διπλοῦς μάλιστά που κατὰ μέσον τοίχῳ διειργόμενος: τοῦ ναοῦ δὲ τῇ μὲν ἄγαλμά ἐστιν Ἀσκληπιοῦ, τέχνη [δὲ] Ἀλκαμένους, τὸ δὲ ἕτερον Λητοῦς ἐστιν ἱερὸν καὶ τῶν παίδων.</span> {{ws|[[s:Αρκαδικά|Παυσανία ''Ελλάδος περιήγησις'', Βιβλίο 8, κεφ. 9.1]]}}</ref>, στη [[Φαιστός|Φαιστό]] της [[Κρήτη]]ς (γιορτάζονταν προς τιμήν της τα [[Εκδύσια]]<ref name="epithets">[http://books.google.com/books?id=9_Eolzuv0eQC&printsec=frontcover&dq=Antoninus+Liberalis&source=bl&ots=HEeNjkF2sk&sig=jyXGDHRyTjyzaTRoJCtU93dGYiM&hl=en&ei=AfdaS4ydB46B_QaRg-yXBQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=8&ved=0CCQQ6AEwBw#v=onepage&q=leto&f=false Antoninus Liberalis, Metamorphoses]</ref>), στην [[Ορτυγία]]<ref><span dir="ltr" lang="grc">ἐν δὲ τῃ̂ αὐτῃ̂ παραλίᾳ μικρὸν ὑπὲρ τη̂ς θαλάττης ἐστὶ καὶ ἡ Ορτυγία[...]διαρρει̂ δὲ ὁ Κέγχριος ποταμός, οὑ̂ φασι νίψασθαι τὴν Λητὼ μετὰ τὰς ὠδι̂νας. ὄντων δ' ἐν τῳ̂ τόπῳ πλειόνων ναω̂ν, τω̂ν μὲν ἀρχαίων τω̂ν δ' ὕστερον γενομένων, ἐν μὲν τοι̂ς ἀρχαίοις ἀρχαι̂ά ἐστι ξόανα, ἐν δὲ τοι̂ς ὕστερον Σκόπα ἔργα: ἡ μὲν Λητὼ σκη̂πτρον ἔχουσα, ἡ δ' Ορτυγία παρέστηκεν ἑκατέρᾳ τῃ̂ χειρὶ παιδίον ἔχουσα. πανήγυρις δ' ἐνταυ̂θα συντελει̂ται κατ' ἔτος, ἔθει δέ τινι οἱ νέοι φιλοκαλου̂σι μάλιστα περὶ τὰς ἐνταυ̂θα εὐωχίας λαμπρυνόμενοι.[...]</span> [http://old.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus:text:1999.01.0197:book=14:chapter=1:section=1 Στράβωνος ''Γεωγραφία'', Βιβλίο 14, Κεφ. 1.20]{{Dead link|date=Οκτώβριος 2019 }}</ref> και στη [[Λατώρεια]] της [[Λυδία]]ς<ref>''Ο Αλκίφρων του Μαιάνδρου αναφέρει ότι υπάρχει ένα ορεινό χωριό κοντά στην Έφεσο, παλιότερα γνωστό ως χωριό της Λητούς, αλλά τώρα ονομάζεται Λατόρεια από μια Αμαζόνα.'' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Athenaeus/1C*.html#ref87 Αθήναιου ''Δειπνοσοφισταί'', Βιβλίο 1, 31d]</ref>, όπου γινόταν και γιορτή αφιερωμένη σε αυτήν.

 

 

Παρόμοιος ήταν ο ναός στη [[Λυκία]], το [[Λητώον]], κοντά στον ποταμό [[Ξάνθος|Ξάνθο]], «60 στάδια από την πόλη»<ref><span dir="ltr" lang="grc">εἰ̂θ' ὁ Ξάνθος ποταμός, ὃν Σίρβιν ἐκάλουν τὸ πρότερον: ἀναπλεύσαντι δ' ὑπηρετικοι̂ς δέκα σταδίους τὸ Λητῳ̂ον ἔστιν: ὑπὲρ δὲ του̂ ἱερου̂ προελθόντι ἑξήκοντα ἡ πόλις ἡ τω̂ν Ξανθίων ἐστὶ μεγίστη τω̂ν ἐν Λυκίᾳ.</span> [http://old.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0197;layout=;query=book%3D14%3Achapter%3D3%3Asection%3D1;loc=14.3.1 Στράβωνος ''Γεωγραφία'', Βιβλίο 14, Κεφ. 3.6] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091002070055/http://old.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus:text:1999.01.0197 |date=2009-10-02 }}</ref>. Επιγραφές υποδεικνύουν ότι το Κοινό των Λυκίων είχε την έδρα του εκεί. Σύγχρονες ανασκαφές, από το 1962 και μετά, έχουν πραγματοποιηθεί στην περιοχή, φέρνοντας στο φως, μεταξύ άλλων, μια τρίγλωσση επιγραφή στα [[αραμαϊκά]], τα [[ελληνική γλώσσα|ελληνικά]] και τα [[Λυκία|λυκιακά]].