Αντέκταση: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Ετικέτα: επεξεργασία κώδικα 2017 |
|||
Γραμμή 4:
== Αρχαία Ελληνική ==
Ο φωνητικός νόμος τής αντέκτασης βασίζεται στην αναπλήρωση της ποσότητας μιας συλλαβής που αρχικώς περιείχε συμφωνικό σύμπλεγμα, το οποίο κατά κανόνα περιείχε ημίφωνο (π.χ. ''F, ρ, ν'' ή'' σ'') και κάποιο άλλο σύμφωνο. Η λειτουργία του ήταν ιδιαίτερα εκτεταμένη, αλλά δεν αφορούσε ομοίως όλες τις διαλέκτους τής Αρχαίας Ελληνικής (δεν επηρέασε τις βόρειες αιολικές διαλέκτους ή τη Μυκηναϊκή), εξηγεί ωστόσο σε μεγάλο βαθμό τη διαμόρφωση της συλλαβικής δομής που γνωρίζουμε από την κλασική γλώσσα<ref>Γ. Μπαμπινιώτης 1985:118-120.</ref>.
Ως μία από τις θεμελιώδεις αιτίες ισχύος τού νόμου έχει προσδιοριστεί η ίδια η φύση τού μουσικού τονισμού τής Αρχαίας Ελληνικής. Συγκεκριμένα, έχει διατυπωθεί η άποψη ότι ο ρυθμός που υπαγορευόταν από τον μουσικό τονισμό προϋπέθετε την εναλλαγή ελαφρών και βαριών συλλαβών, δηλαδή κλειστών συλλαβών (με ένα σύμφωνο και βραχύ ή μακρό φωνήεν) και ανοιχτών συλλαβών (μόνο με μακρό φωνήεν ή δίφθογγο). Η αντέκταση συνέβαλε στον σχηματισμό τέτοιων μετρικών ακολουθιών<ref>G. Horrocks 2006:75.</ref>.
Στην ιστορική διαδρομή τής Αρχαίας Ελληνικής διακρίνουμε δύο φάσεις λειτουργίας τού εν λόγω νόμου: α) παλαιές (άσιγμες) αντεκτάσεις, β) νεότερες (ένσιγμες) αντεκτάσεις. Αυτές επηρέασαν τις τάξεις των αντεκτάσεων, οι οποίες είναι οι εξής (σε όλες τις ακολουθίες εννοείται ότι προηγείται βραχύ φωνήεν)<ref>Γ. Χατζιδάκις 1924: 326 κ.εξ.</ref>:
α) [[ημίφωνο]] (έρρινο ή υγρό) + συριστικό (και αντιστρόφως)
β) συριστικό + [[δίγαμμα]] (F) + φωνήεν
γ) συνδυασμός ημιφώνων (''λ'' + ''ν'', έρρινο + ''ρj'', υγρό ή έρρινο + F).
(υπό επεξεργασία + βιβλιογραφία)▼
=== Παλαιές αντεκτάσεις ===
Το βασικό χαρακτηριστικό των παλαιών αντεκτάσεων είναι ότι παράγουν μακρό φωνήεν χωρίς να διατηρούν το συριστικό ''σ''. Το μακρό φωνήεν μπορεί να είναι απλό ή ψευδοδίφθογγος (νόθη [[δίφθογγος]], δηλαδή μακρό κλειστό φωνήεν), ενώ σε ορισμένες διαλέκτους έχουμε [[αφομοίωση]] μέσω διπλασιασμού τού συμφώνου, η οποία καθιστά τη συλλαβή θέσει μακρά.
'''Τάξη α:''' έρρινο + συριστικό / συριστικό + έρρινο
* ''*emen-sa'' > ''ἔμεινα'' (Ιωνική-Αττική), ''ἔμεννα'' (Αιολική Θεσσαλίας)
* ''*φαFεσ-νός'' > ''φαεινός''
* ''*es-mi'' > ''εἰμί'' (Ιωνική-Αττική), ''ἔμμι'' (Αιολική Λέσβου)
* ''*λυθέντ-ς'' > ''λυθένς'' (ομηρικό) > ''λυθείς, -έντος'' (Ιωνική-Αττική μετοχή)
* ''*om-sos'' > ''ὦμος'' (Ιωνική-Αττική), ''ὄμμος'' (Αιολική)
=== Νεότερες αντεκτάσεις ===
▲(υπό επεξεργασία + βιβλιογραφία)
== Παραπομπές ==
| |||