Πριμαντόνα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Αλλαγή «ιταλικά» σε «Ιταλικά» με κεφαλαιό γράμμα, επειδή οι γλώσσες ως ουσιαστικά παίρνουν κεφαλαίο, ενώ ως επίθετα μικρό πρώτο γράμμα (π.χ. στα Αγγλικά, αλλά στην αγγλική γλώσσα) |
μ Μικρές τροποποιήσεις βάσει των σχολίων του αξιολογητή καλού λήμματος. Ομογενοποίηση του κύρους των πηγών, αφαίρεση «Δείτε επίσης» αφού όσα χρειάζονται για την περαιτέρω κατανόηση του θέματος ενέχονται στο άρθρο, αφαίρεση αχρείαστης διπλότυπης παραπομπής από την εισαγωγή του άρθρου. Καμμία αλλαγή στο περιεχόμενο, συνεπώς αποφυγή βλάβης του κριτηρίου σταθερότητας. |
||
Γραμμή 1:
{{καλό λήμμα}}[[Αρχείο:Ulisse Caputo - La prima donna.jpg|μικρογραφία|''La prima donna'' («Η πριμαντόνα»), πίνακας με λάδι του [[Ουλίσε Καπούτο]], αρχές 20ου αιώνα]]
Στην [[όπερα]], ως '''πριμαντόνα''' ή '''ντίβα''' χαρακτηρίζεται η πρωταγωνίστρια [[Μονωδία|μονωδός]] του οπερατικού θιάσου, εκείνη που αναλαμβάνει τους πρώτους ρόλους. Αμφότεροι οι όροι προέρχονται από τα [[Ιταλική γλώσσα|Ιταλικά]] και χρησιμοποιούνται αμετάφραστοι ''—''στην κυριολεξία ''prima donna'' είναι η «πρώτη κυρία» και ''diva'' σημαίνει «θεά». Συχνά, ως ''πριμαντόνα'' χαρακτηρίζεται κάποιο πρόσωπο του καλλιτεχνικού, συνήθως, χώρου που επιδεικνύει έντονο ταπεραμέντο και [[Ναρκισσισμός|ναρκισσιστική]], αντιεπαγγελματική συμπεριφορά.
== Η πριμαντόνα στην οπερατική τέχνη ==
Στην [[Ιταλία]] του [[19ος αιώνας|19ου αιώνα]], ο χαρακτηρισμός ''πριμαντόνα'' συνιστούσε τεχνικό όρο που χρησιμοποιούταν για την περιγραφή της [[Μονωδία|μονωδού]] που αναλάμβανε κατά κόρον τους πρωταγωνιστικούς ρόλους των οπερατικών έργων στα οποία συμμετείχε. Ως βασική υψίφωνος του θιάσου, η πριμαντόνα τραγουδούσε εκτενέστερο μέρος της οπερατικής σύνθεσης εν συγκρίσει με τις υπόλοιπες μονωδούς.<ref>{{Cite book|title=The concise Oxford dictionary of opera|first=Ewan|last=West|publisher=Oxford University Press|isbn=0-19-280028-0|year=1996|location=Oxford|page=412|url=https://archive.org/details/conciseoxforddic00warr|γλώσσα=αγγλικά}}</ref> Για τον αντίστοιχο άρρενα πρωταγωνιστή, που στα πρώτα χρόνια της όπερας ήταν [[καστράτος]] και, αργότερα, [[τενόρος]], ο όρος που χρησιμοποιούταν ήταν ο ''primo uomo'' («πρώτος άνδρας»).<ref>{{Cite book|title=Feasting and Fasting in Opera: From Renaissance Banquets to the Callas Diet|first=Pierpaolo|last=Polzonetti|publisher=University of Chicago Press|isbn=978-0-226-80500-9|year=2021|date=|location=|page=60|url=https://books.google.
Σύντομα, ο χαρακτηρισμός ''πριμαντόνα'' μετατράπηκε από το οπερατικό κοινό σε τίτλο θαυμασμού που αποδιδόταν στις πλέον χαρισματικές ερμηνεύτριες και καθιερώθηκε ως τέτοιος στην καθομιλουμένη. Υψίφωνοι όπως η [[Μαρία Κάλλας]] και η [[Μονσεράτ Καμπαγιέ]],<ref>Cowgill, Rachel· Poriss, Hilary (2012). ''[https://books.google.gr/books/about/The_Arts_of_the_Prima_Donna_in_the_Long.html?id=vmyJniA_1f4C&printsec=frontcover&source=kp_read_button&hl=en&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false The Arts of the Prima Donna in the Long Nineteenth Century]'' (στα Αγγλικά). Oxford University Press. σελ. 263. [[Διεθνής πρότυπος αριθμός βιβλίου|ISBN]] [[Ειδικό:ΠηγέςΒιβλίων/978-0-19-971083-6|978-0-19-971083-6]].</ref> αλλά και σπουδαίες [[Μεσόφωνος|μεσόφωνοι]], όπως η [[Τσετσίλια Μπάρτολι]]<ref>{{Cite book|title=Großes Sängerlexikon|first=Karl-Josef|last=Kutsch|first2=Leo|last2=Riemens|publisher=Walter de Gruyter|isbn=978-3-598-44088-5|year=2012|date=|location=|page=4101|url=https://books.google.gr/books?id=dsfq_5dFeL0C&pg=PA4101&dq=prima+donna+cecilia+bartoli&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiC99yl56X6AhUFPOwKHcyVDSE4HhDoAXoECAsQAg#v=onepage&q&f=false|γλώσσα=de}}</ref> και η [[Αγνή Μπάλτσα]],<ref>{{Cite
=== Prima donna assoluta – η απόλυτη πριμαντόνα ===
[[Αρχείο:Een portret van de zangeres, Bestanddeelnr 926-8776.jpg|μικρογραφία|Η ''απόλυτη πριμαντόνα'' του 20ου αιώνα, Μαρία Κάλλας, στο αεροδρόμιο [[Διεθνές Αεροδρόμιο Σχίπχολ|Σίπχολ]] του [[Άμστερνταμ]], τον Δεκέμβριο του 1973 ]]
Ο όρος ''prima donna assoluta'' («απόλυτη πρώτη κυρία») χρησιμοποιούταν σπανιότερα για την περιγραφή μιας πριμαντόνας εξαιρετικών φωνητικών και [[Υποκριτική|υποκριτικών]] ικανοτήτων, όπως η [[Τζουντίτα Πάστα]] και η [[Μαρία Μαλιμπράν]], που ερμήνευσαν για πρώτη φορά τους σπουδαίους πρωταγωνιστικούς ρόλους του [[μπελ κάντο]], κατά το πρώτο μισό του 19ου αιώνα.<ref>Scott, Michael (1992). ''[https://www.worldcat.org/title/maria-meneghini-callas/oclc/25914621 Maria Meneghini Callas]'' (στα Αγγλικά). Boston: Northeastern University Press. σελ. 205. [[Διεθνής πρότυπος αριθμός βιβλίου|ISBN]] [[Ειδικό:ΠηγέςΒιβλίων/1-55553-146-6|1-55553-146-6]]. 25914621.</ref> Ο χαρακτηρισμός ''απόλυτη πριμαντόνα'' συγγενεύει εννοιολογικά με τον όρο ''[[σφογκάτο|σοπράνο σφογκάτο]]'' (soprano sfogato, «ασταμάτητη σοπράνο») με τον οποίον επίσης περιεγράφηκαν υψίφωνοι όπως η Πάστα και η Μαλιμπράν.<ref>{{Cite book|title=Prima Donna: The Psychology of Maria Callas|first=Paul|last=Wink|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-085773-8|year=2020|date=|location=|page=162|url=https://books.google.gr/books?id=WvwTEAAAQBAJ&pg=PA162&dq=pasta+malibran+soprano+sfogato&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwj9lpHXiOHzAhW5_7sIHTz6B6QQ6AF6BAgEEAI#v=onepage&q=pasta%20malibran%20soprano%20sfogato&f=false|γλώσσα=en
Τον 20ο αιώνα, κοινό και κριτικοί απέδωσαν στην υψίφωνο Μαρία Κάλλας αμφότερους τους τίτλους ''απόλυτη πριμαντόνα'' και ''σοπράνο σφογκάτο''·<ref name=":1">[http://www.mariacallasmuseum.org/_assoluta/bjr143booklet.pdf Maria Callas; Soprano Assoluta] (στα αγγλικά), δοκίμιο του Bruce J. Saxon για το [http://www.mariacallasmuseum.org Maria Callas Museum], 1977</ref> ούσα εμπνευσμένη από την καριέρα των Πάστα και Μαλιμπράν, η Κάλλας αναβίωσε αρκετά από τα οπερατικά έργα στα οποία είχαν πρωταγωνιστήσει οι διάσημες υψίφωνοι.<ref>{{Cite book|title=Callas: portrait of a prima donna|first=George|last=Jellinek|publisher=New York : Dover|isbn=978-0-486-25047-2|year=1986|date=|location=|page=321|url=http://archive.org/details/callasportraitof0000jell|γλώσσα=en}}</ref><ref>Ardoin, John· Fitzgerald, Gerald (1974). ''[https://books.google.gr/books?redir_esc=y&id=BFQZAQAAIAAJ&focus Callas: The Art and the Life]'' (στα Αγγλικά). Holt, Rinehart and Winston. σελ. 10. [[Διεθνής πρότυπος αριθμός βιβλίου|ISBN]] [[Ειδικό:ΠηγέςΒιβλίων/978-0-03-011486-1|978-0-03-011486-1]].
== Η πριμαντόνα ως τύπος προσωπικότητας ==
Θα μπορούσε να λεχθεί ότι οι πριμαντόνες του 19ου αιώνα ήταν το ανάλογο των σημερινών αστέρων του [[Κινηματογράφος|κινηματογράφου]]·<ref>{{Cite book|title=The Arts of the Prima Donna in the Long Nineteenth Century|first=Rachel|last=Cowgill|first2=Hilary|last2=Poriss|publisher=OUP|isbn=978-0-19-536588-7|year=2012|date=|location=USA|page=339|url=https://books.google.gr/books/about/The_Arts_of_the_Prima_Donna_in_the_Long.html?id=vmyJniA_1f4C&redir_esc=y|γλώσσα=αγγλικά}}</ref> συχνά, επεδείκνυαν αυταρχική και ναρκισσιστική συμπεριφορά, εκμεταλλευόμενες ή παρασυρόμενες από τον θαυμασμό του οπερατικού κοινού,<ref>{{Cite book|title=Prima Donna: A History|first=Rupert|last=Christiansen|publisher=Bodley Head|isbn=978-0-370-30550-9|year=1984|date=|location=|page=13|url=https://books.google.gr/books/about/Prima_Donna.html?id=APIXAQAAIAAJ&redir_esc=y|γλώσσα=en}}</ref> που τότε ήταν ευρύτερο από σήμερα, με την όπερα να συνιστά βασική μορφή διασκέδασης της [[Αστική τάξη|αστικής τάξης]] στη [[Κεντρική Ευρώπη|κεντρο]][[Δυτική Ευρώπη|δυτική]] [[Ευρώπη]].<ref>{{Cite book|title=Opera: Desire, Disease, Death|first=Linda|last=Hutcheon|first2=Michael|last2=Hutcheon|publisher=University of Nebraska Press|isbn=978-0-8032-7318-4|year=1996|date=|location=|page=4|url=https://books.google.gr/books?id=VQkYbW97QL0C&pg=PA4&dq=opera+and+the+bourgeoisie&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjOxtik7eDzAhW8SPEDHfExAL4Q6AF6BAgGEAI#v=onepage&q=opera%20and%20the%20bourgeoisie&f=false|γλώσσα=αγγλικά}}</ref> Συνεπώς, πολλές από τις πρώτες πριμαντόνες εγγράφηκαν στη συλλογική μνήμη ως κακεντρεχείς προσωπικότητες που επεδείκνυαν αντιεπαγγελματική συμπεριφορά. Ως αποτέλεσμα, σήμερα η λέξη ''πριμαντόνα'' χρησιμοποιείται και με αρνητική σημασία για τον χαρακτηρισμό ατόμων που η φήμη τους ανέδειξε τη ματαιοδοξία, την εγωπάθεια και τον αντι-επαγγελματισμό τους.<ref name=":0"
== Παραπομπές ==
{{DEFAULTSORT:Πριμαντονα}}
| |||