Κρητιδική περίοδος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
→‎Κλίμα: "Οι" σε "Η"
Διάσωση 3 πηγών και υποβολή 0 για αρχειοθέτηση.) #IABot (v2.0.9.2
Γραμμή 1:
{{Κρητιδική περίοδος}}
Η '''Κρητιδική περίοδος''' είναι η πιο πρόσφατη περίοδος από τις τρεις περιόδους (τριασική, ιουρασική, κρητιδική) του [[Μεσοζωικός αιώνας|μεσοζωικού αιώνα]]. Η ονομασία προέρχεται από την λέξη creta<ref name=":0">{{Cite web |url=https://www.britannica.com/science/Cretaceous-Period |title=cretaceus period |last=Koch |first=Karl Fred |date= 2018-01-17 |publisher=brittanica |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180615010432/https://www.britannica.com/science/Cretaceous-Period |archivedate=2018-06-15 1999|accessdate=2018-0705-2615 |url-status=unfit }}</ref>, που στα λατινικά σημαίνει κιμωλία, ένα πέτρωμα μαλακό, ασβεστολιθικό και σχεδόν λευκό, που αποτέθηκε κατά το τέλος της περιόδου σε εκτεταμένες ζώνες της βορειοανατολικής [[Ευρώπη|Ευρώπης]]. (για παράδειγμα, στην περιοχή του Ντόβερ μεταξύ Γαλλίας και [[Αγγλία|Αγγλίας]], με τους γνωστούς λευκούς βράχους). Το όνομα δόθηκε από τον J.B.J. Omalius d’Halloy το έτος 1822, ο οποίος επρόκειτο να δημιουργήσει τον γεωλογικό χάρτη της Γαλλίας εκείνη την εποχή<ref name=":0" />. Η Κρητιδική περίοδος τελείωσε με μία από τις μεγαλύτερες [[Γεγονός μαζικού αφανισμού|μαζικές εξαφανίσεις]] οργανισμών στην ιστορία της Γης, όπως ήταν η εξαφάνιση των δεινοσαύρων, των ιπτάμενων και θαλάσσιων ερπετών και πολλών θαλάσσιων ασπονδύλων.
 
== Πετρώματα και ιζήματα κρητιδικής περιόδου ==
Τα περισσότερα ασβεστολιθικά πετρώματα κιμωλίας έχουν εναποτεθεί κυρίως κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Είναι πετρώματα που μας παρέχουν σαφείς και προσβάσιμες λεπτομέρειες της εποχής εκείνης, επειδή δεν έχουν διαβρωθεί ή παραμορφωθεί και βρίσκονται σχετικά κοντά στην επιφάνεια του εδάφους, όπως αναφέρθηκε για τους λευκούς βράχους στο Ντόβερ<ref name=":0" />.Η κιμωλία συνίσταται αποκλειστικά από μικροσκοπικούς οργανισμούς, όχι μεγαλύτερους από το κεφάλι μιας καρφίτσας.<ref>{{Cite book|title=Γεωλογια :Αρχές και εφαρμογές |first=Θεόδωρος |last=Δούτσος |isbn=960-790121-5 |year=2000 |location=Αθήνα |page=102}}</ref>
 
Κατά την μεσαία Κρητιδική περίοδο έγινε εναπόθεση ανθρακούχων ή μαύρων σχιστόλιθων, πετρωμάτων που προκύπτουν όταν υπάρχει σοβαρή ανεπάρκεια οξυγόνου στα ύδατα του πυθμένα των ωκεανών και προέρχονται από τη μεταμόρφωση ανθρακούχων ιζημάτων. Αυτοί οι σχιστόλιθοι αποτελούν σημαντικό πέτρωμα προέλευσης του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, όπως για παράδειγμα στην υπόγεια επιφάνεια της Βόρειας Θάλασσας. Μεγάλες ποσότητες οργανικής ύλης συγκεντρώθηκαν τότε στον πυθμένα της περιορισμένης σε διαστάσεις Τηθύος και δημιούργησαν αυτά τα κοιτάσματα<ref>{{Cite web |url=https://www.britannica.com/science/black-shale |title=Black shale ROCK |date= 2016-06-15 |publisher=britannica |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171107030527/https://www.britannica.com/science/black-shale |archivedate= 19982017-11-07 |accessdate=2018-2005-15 |url-status=unfit }}</ref>. Δημιουργήθηκαν κυρίως από την αποσύνθεση υπολειμμάτων φυκιών, βακτηρίων και άλλων μικροοργανισμών κυρίως θαλάσσιας προέλευσης. Γύρω από τον σημερινό Περσικό Κόλπο συγκεντρώθηκαν σχεδόν τα τρία τέταρτα αυτού του πετρελαίου, ενώ μεγάλο μέρος από τα υπόλοιπα κοιτάσματα πετρελαίου της μεσαίας κρητιδικής περιόδου συγκεντρώθηκαν σε μια άλλη σχετικά μικρή περιοχή της Αμερικής, μεταξύ του Κόλπου του Μεξικού και της Βενεζουέλας και στη λεκάνη της Σύρτης στη Λιβύη.
 
Μέταλλα όπως χρυσός, άργυρος, χαλκός, μόλυβδος, ψευδάργυρος, μολυβδαίνιο, βολφράμιο, κασσίτερος, σίδηρος και μαγγάνιο συγκεντρώθηκαν σε εναποθέσεις ορυκτών διαφόρων διαστάσεων σε διάφορα ορεινά συστήματα και νησιωτικά τόξα αυτής της περιόδου, κατά τη διάρκεια επεισοδίων πυριγενούς δραστηριότητας στα τέλη του Μεσοζωικού αιώνα.<ref name=":0" />
Γραμμή 22:
Διάφορα μικρά θηλαστικά που υπήρχαν τις δύο προηγούμενες περιόδους του Μεσοζωικού αιώνα εξαφανίστηκαν. Κατά την Τριασική περίοδο εξελίχθηκαν δύο κυρίως ομάδες θηλαστικών. Αυτά ήταν τα πλακουντοφόρα και τα Μαρσιποφόρα. Στα πλακουντοφόρα, που όλα σχεδόν ήταν μικρότερα από το κουνέλι, περιλαμβάνονταν οι περισσότερες σύγχρονες ομάδες θηλαστικών (τρωκτικά, γάτες, φάλαινες, αγελάδες και πρωτεύοντα).Τα μαρσιποφόρα εξελίχθηκαν κατά τη διάρκεια της Κρητιδικής περιόδου στα σημερινά καγκουρώ και κοάλα της Αυστραλίας και το οπόσουμ της Αμερικής.<ref name=":0" /> (Το οπόσουμ ή πόσουμ είναι μικρό μαρσιποφόρο θηλαστικό που ανήκει στην τάξη Διδελφόμορφα -Didelphimorphia).
 
Εκτός από τα θηλαστικά, στα απολιθώματα ανευρίσκονται πολλές ομάδες εντόμων. Έντονα διαφοροποιημένα εμφανίστηκαν  κατά τη διάρκεια της Κρητιδικής τα παλαιότερα γνωστά μυρμήγκια, τερμίτες και κάποια λεπιδόπτερα, όπως πεταλούδες και σκόροι. Εμφανίστηκαν επίσης αφίδες, ακρίδες και σφήκες. Τα πτηνά εξελίσσονται από την οικογένεια των θερόποδων Δεινοσαύρων. Οι θερόποδες, που το όνομά τους προέρχεται από από την ελληνική λέξη θηρίο και πους( "πόδι"), είναι μια υποομάδα δεινοσαύρων που χαρακτηρίζεται από κοίλα οστά και τρία δάκτυλα στα άκρα. Τα αμφίβια αντιπροσωπεύονται μόνο από υπάρχουσες ομάδες όπως βατράχια και σαλαμάνδρες.<ref>{{Cite web |url=http://palaeos.com/mesozoic/cretaceous/cretaceous2.html#Reefs |title=Palaeos-life through deep time |website=palaeos.com |author=Chris Clowes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171205084948/http://palaeos.com/authorsmesozoic/indexcretaceous/cretaceous2.html#Reefs |archivedate= 20022017-0412-2205 |accessdate= 2002-04-22 |url-status=unfit }}</ref> Στις θάλασσες, υπήρχαν αμμωνίτες, διάτομα, αστερίες, αχινοί  και τελεόστεοι, καρχαρίες και θαλάσσια ερπετά.<ref name=":0" />
 
Στην Κίνα (στο Liaoning lagerstätte) υπάρχει ένα θησαυροφυλάκιο συντηρημένων λειψάνων πολυάριθμων τύπων μικρών δεινοσαύρων, πτηνών και θηλαστικών που μας δίνει μια εικόνα σχετικά με το πώς ήταν η ζωή στην πρώιμη Κρητιδική περίοδο.