Πάρμα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ →‎Εξωτερικοί σύνδεσμοι: -σήμανση επέκτασης
Γραμμή 35:
Η '''Πάρμα''' ([[Ιταλικά|ιτ.]]: ''Parma'') είναι πόλη της [[Ιταλία|Ιταλίας]], πρωτεύουσα της επαρχίας [[Πάρμα (επαρχία)|Πάρμα]], στην περιφέρεια της [[Εμίλια-Ρομάνια]]. Η πόλη είναι γνωστή για τα αρχιτεκτονικά της αξιοθέατα, αλλά και για το [[Πανεπιστήμιο της Πάρμας]], ένα από τα αρχαιότερα στον κόσμο. Ο πληθυσμός της πόλης είναι περίπου 197.000 κάτοικοι (2022), από τους οποίους το 91% περίπου είναι Ιταλοί, ενώ οι υπόλοιποι προέρχονται κυρίως από Ευρωπαϊκές χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Η πόλη χωρίζεται στα δύο από έναν μικρό ποταμό, που φέρει και αυτός το όνομα Πάρμα.
 
== Ιστορία ==
[[File:Parma nel XV secolo.jpg|thumb|right|250px|Η Πάρμα τον 15ο αιώνα]]
Η περιοχή της Πάρμας κατοικήθηκε από την [[Εποχή του χαλκού]], όπως προκύπτει από ευρήματα της περιοχής. Θεωρείται πως την έχτισαν οι Ετρούσκοι. Το όνομα ''πάρμα'' είναι όμως λατινικό, και προέρχεται από την ονομασία της στρογγυλής ασπίδας (parma). Ο λόγος που ονομάστηκε έτσι δεν είναι ξεκάθαρος. Είτε αφορά το σχήμα της πόλης, είτε επειδή βοηθούσε στην άμυνα εναντίον των Γαλατών. Το 183 π.Χ. δημιουργήθηκε εκεί μια ρωμαϊκή αποικία, παράλληλα με μια δεύτερη στη Μούτινα ([[Μόντενα]]), και στη πόλη εγκαταστάθηκαν 2.000 οικογένειες. Η πόλη ήταν οδικό κέντρο καθώς εκεί συναντώνταν οι Via Aemilia και Via Claudia. Καταστράφηκε το 44 π.Χ. και ξανακτίσθηκε από τον Αύγουστο. Την περίοδο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας έλαβε τον τίτλο ''Ιουλία''.
 
===Αρχαιότητα===
Ο [[Αττίλας]] κατέλαβε την πόλη, ενώ καταστράφηκε ξανά κατά τον Γοτθικό πόλεμο, από τον Τοτίλα, όταν ήταν μέρος της Βυζαντινής Εξαρχίας της [[Ραβέννα]]. Η πόλη ονομαζόταν τότε ''Χρυσόπολις''. Το 569 πέρασε στο [[Λομβαρδοί|λομβαρδικό]] βασίλειο της Ιταλίας. Κατά τον [[Μεσαίωνας|Μεσαίωνα]] ήταν σημαντικό σημείο του δρόμου Via Francigena, που ήταν ο κύριος δρόμος που συνέδεε τη [[Ρώμη]] με τη Βόρεια [[Ευρώπη]].
 
H Πάρμα κατοικήθηκε από την [[Εποχή του Χαλκού]], στην πόλη αναδείχτηκε ο [[Πολιτισμός της Τεραμάρε]].<ref>https://emiliaromagnaturismo.it/it/arte-cultura/archeologia</ref> Το όνομα ''"Τεραμάρε"'' που μεταφράζεται ως ''"λασπώδης γης"'' πήρε το όνομα του από τους οικισμούς κοντά σε ποτάμια, οικοδομημένοι με πασσάλους σε ορθογώνια μορφή. Την περίοδο (1500 π.Χ.-800 π.Χ.) δημιουργήθηκε και η πρώτη [[Νεκρόπολη]]. Την Πάρμα ίδρυσαν οι [[Ετρούσκοι]], το όνομα της βρίσκεται στις Ετρουσκικές επιγραφές και μεταφράζεται ως ''"κυκλική ασπίδα"''. Ο [[Διόδωρος Σικελιώτης]] αναφέρει ότι οι Ρωμαίοι αντικατέστησαν τις τετράγωνες ασπίδες με τις κυκλικές όπως οι Ετρούσκοι για να αμυνθούν απέναντι στους [[Γαλάτες]], η πληροφορία δεν είναι επιβεβαιωμένη.<ref>[[Διόδωρος Σικελιώτης]], 22,2,2; 28,2,1</ref> Η Ρωμαική αποικία ιδρύθηκε με 2.000 οικογένειες μαζί με τα [[Μόντενα]] (183 π.Χ.), βρισκόταν πάνω στην [[Αιμιλία οδός|Αιμιλία οδό]] και είχε ένα Φόρουμ το οποίο βρισκόταν στην σημερινή πλατεία Γαριβάλδι. Η Πάρμα καταστράφηκε (43 π.Χ.) αλλά κατόπιν την έκτισε ξανά ο [[Οκταβιανός Αύγουστος]], στην [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία]] κέρδισε για την πίστη της τον τίτλο της ''"Ιουλίας"''. Ο [[Αττίλας]] λεηλάτησε την πόλη (452) και ο Γερμανός βασιλιάς [[Οδόακρος]] την παρέδοσε στους οπαδούς του. Όταν ξέπασαν οι Γοτθικοί πόλεμοι ο [[Τωτίλας]] την κατέστρεψε, αργότερα εισήλθε στην [[Εξαρχία της Ραβέννας]] και στο Λομβαρδικό βασίλειο της Ιταλίας (569), η Πάρμα ονομαζόταν τότε ''"Χρυσόπολις"''. Το 774 έγινε πρωτεύουσα κράτους, κάτω από την κυριαρχία της [[Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]], αλλά διοικούταν από τον επίσκοπο της. Η Πάρμα συνήθως ήταν με το μέρος της Αυτοκρατορίας στις συγκρούσεις της με το [[Βατικανό]]. Έτσι δύο από τους επισκόπους της έγιναν [[Αντίπαπας|αντίπαπες]]. Το [[1140]] έγινε σχεδόν αυτόνομη.
Το 774 έγινε πρωτεύουσα κράτους, κάτω από την κυριαρχία της [[Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]], αλλά διοικούταν από τον επίσκοπο της. Η Πάρμα συνήθως ήταν με το μέρος της Αυτοκρατορίας στις συγκρούσεις της με το [[Βατικανό]]. Έτσι δύο από τους επισκόπους της έγιναν [[Αντίπαπας|αντίπαπες]]. Το [[1140]] έγινε σχεδόν αυτόνομη.
 
===Μεσαίωνας===
 
Τον [[Μεσαίωνας|Μεσαίωνα]] η Πάρμα έγινε βασικός σταθμός αφού βρισκόταν στην ''"Βία Φραντσίτζενα"'', τον κύριο δρόμο που ένωνε την Ρώμη με την βόρεια Ευρώπη, οικοδομήθηκαν πολλά κάστρα, ξενοδοχεία και τυπογραφεία. Η πόλη της Πάρμας είχε [[Εβραίοι|Εβραική]] κοινότητα.<ref>https://www.jpost.com/Travel/Jerusalem/Italys-poetic-Parma-region</ref> Η Παλατινή Βιβλιοθήκη είναι η μεγαλύτερη Εβραική συλλογή στην Ιταλία και η δεύτερη μεγαλύτερη στον κόσμο μετά την Βιβλιοθήκη Μπόντλιαν στην [[Οξφόρδη]].<ref>https://jguideeurope.org/en/region/italy/emilia-romagna/parma/</ref>
Το 1314 πέρασε κάτω από την κυριαρχία του [[Μιλάνο|Μιλάνου]]. Το 1440 πέρασε στον έλεγχο της [[Οικογένεια Σφόρτσα|οικογένειας Σφόρτσα]], που οι απόγονοί της ίδρυσαν ένα νέο είδους φέουδο στην περιοχή. Μεταξύ του 140υ και 15ου αιώνα, έλαβε μέρος στους Ιταλικούς πολέμους. Μεταξύ 1500-1521 η πόλη ήταν υπό τον έλεγχο των Γάλλων, ενώ στη συνέχεια πέρασε υπό τον έλεγχο του Πάπα, μέχρι το 1545, όταν ο [[Πάπας Παύλος Γ΄|Πάπας Παύλος ο Γ΄]] αφαίρεσε την Πάρμα και την [[Πιατσέντζα]] από τις Παπικές Κτήσεις και έδωσε την εξουσία της πόλης στον γιό του Πιέρ Λουίτζι Φαρνέζε. Κατά τα τέλη του 17ου αιώνα, όλες οι περιοχές του Παρμένσε πέρασαν στην κυριαρχία των Φαρνέζε. Η οικογένεια κυβέρνησε τις δύο πόλεις μέχρι το 1731, όταν ο τελευταίος απόγονος της οικογένειας Φαρνέζε, Αντόνιο, απεβίωσε. Τότε το [[δουκάτο της Πάρμας|δουκάτο της Πάρμας και της Πιατσέντζας]] πέρασε στα χέρια των Βουρβόνων. Πολλά έργα τέχνης μεταφέρθηκαν τότε από την Πάρμα στη [[Νάπολη]].
 
Οι Φαρνέζε βοήθησαν και στην ανάπτυξη του πανεπιστημίου της πόλης. Πριν το 1051 προϋπήρχε σαν σχολή που προσέφερε φιλοσοφικές, ιατρικές και νομικές σπουδές. Η ίδρυση της ανάγεται στον 11ο αιώνα. Η μετατροπή της σε πανεπιστήμιο έγινε το 1502.
 
===Νεότερα χρόνια===
 
Μετά το 1748 και τη [[συνθήκη του Άαχεν]], πέρασε υπό την επιρροή των Γάλλων και γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη, με μεγάλα δημόσια έργα να γίνονται στη πόλη, αλλά και να μπαίνουν οι βάσεις για ανάπτυξη βιομηχανίας. Την περίοδο εκείνη στην πόλη δημιουργήθηκε βιβλιοθήκη, αρχαιολογικό μουσείο, πινακοθήκη και βοτανικός κήπος, ενώ και ο Ιταλός τυπογράφος [[Τζιανμπατίστα Μπορντίνι]] εγκαταστάθηκε στην πόλη.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Πάρμα"