Ήλιος της Βεργίνας

Ο Ήλιος της Βεργίνας (αλλιώς Άστρο της Βεργίνας) είναι ένα αρχαίο ελληνικό σύμβολο που απεικονίζεται σε διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα, όπως αγγεία και νομίσματα, αλλά έγινε ευρέως γνωστό λόγω της απεικόνισης του στη χρυσή λάρνακα που βρέθηκε το 1977 σε Βασιλικό τάφο ο οποίος αποδίδεται στη Μακεδονική Βασιλική Δυναστεία του Φιλίππου Β΄ και του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Ο ήλιος αυτός χρησιμοποιείται στην Ελλάδα ως σύμβολο του διαμερίσματος της Μακεδονίας, καθώς και σε επιμέρους διοικητικές διαιρέσεις του. Η Βόρεια Μακεδονία χρησιμοποίησε επίσης αυθαίρετα το σύμβολο αυτό για τη κρατική της σημαία, από το 1992 ως το 1995, προκαλώντας σφοδρή αντίδραση από την Ελλάδα και την Κύπρο. Μετά τις αντιδράσεις, η Βόρεια Μακεδονία το απέσυρε με την Ενδιάμεση Συμφωνία του 1995 και τροποποίησε τη σημαία της με βάση την αρχική σε σχηματοποιημένο ήλιο.

Περιγραφή και Επεξήγηση του Συμβόλου Επεξεργασία

Από τον Ήλιο της Βεργίνας διακρίνονται καθαρά οι δεκαέξι ακτίνες και ο ρόδακας. Φέρεται πάνω σε χρυσή Λάρνακα, που βρέθηκε στο Βασιλικό τάφο του Φιλίππου Β', από τον αρχαιολόγο Μανόλη Ανδρόνικο κατά τις ανασκαφές του 1977 στον αρχαιολογικό χώρο της Βεργίνας, στη Μακεδονία εξ ου και το όνομά του.

Δραχμή των σατραπών της Καρίας του 4ου αιώνα π.Χ., άγνωστων λοιπών στοιχείων, με την απεικόνιση του Απόλλωνα στη μια όψη, και δωδεκάκτινου άστρου στην άλλη (ο ήλιος της Βεργίνας είναι δεκαεξάκτινος)
Ήλιος της Βεργίνας σε ανάγλυφο που απεικονίζει τον θεό Ήλιο στο άρμα του, αρχές 4ου αι. π.Χ, ναός Αθηνάς, Τροία
Τετράδραχμο του Δημητρίου του Πολιορκητή, με δεκαεξάκτινο ήλιο κάτω από το χέρι του Ποσειδώνα

Η σημασία του συμβόλου δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως. Διάφορες εκδοχές των αρχαιολόγων είναι ότι ήταν ηλιακό σύμβολο, σύμβολο της Μακεδονίας, έμβλημα της Ἀργεαδικής δυναστείας του Φιλίππου, ένα θρησκευτικό σύμβολο που αναπαριστά τους 12 Θεούς του Ολύμπου ( Ελληνική εθνική θρησκεία ), ή ένα διακοσμητικό σχέδιο. Δεκαεξάκτινοι, δωδεκάκτινοι και οκτάκτινοι Ήλιοι παρουσιάζονται συχνά σε Μακεδονικά και Ελληνιστικά νομίσματα και ασπίδες της περιόδου^[1] αλλά και σε ευρήματα από τον ευρύτερο ελληνικό κόσμο (Μεγάλη Ελλάδα και Μικρά Ασία), ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ., καθώς και σε απεικονίσεις Αθηναίων οπλιτών^[2] αλλά και σε νομίσματα, από τη νησιωτική μέχρι την ηπειρωτική Ελλάδα, όπως στη Κέρκυρα, 5ος αιώνας π.Χ.,^[3] Λοκρίδα, 4ο αιώνας π.Χ.^[4]^[5] Πριν το 1977 το σύμβολο θεωρείτο απλά διακοσμητικό στοιχείο. Έπειτα από την ανακάλυψη του Ανδρόνικου το σύμβολο άρχισε να συσχετίζεται με τους Αρχαίους Μακεδόνες, παρ' όλη τη πρωτέρα διακοσμητική του χρήση στην Ελληνική τέχνη.

Σύγχρονες Χρήσεις στην Ελλάδα Επεξεργασία

Η σημαία με τον ήλιο της Βεργίνας στο κτίριο της Π.Ε. Κοζάνης, μαζί με τις σημαίες της Ε.Ε. και της Ελλάδας.

Ο δεκαεξάκτινος Ήλιος της Βεργίνας είναι έμβλημα της 1ης ΣΤΡΑΤΙΑΣ^[6] και της 34 Μ/Κ ΤΑΞ ^[7] καθώς και διακοσμητικό στοιχείο (και μέτρο ασφαλείας) στις νέες άδειες οδήγησης.^[8] Η Ελλάδα έχει απ’ το 1995 στον Παγκόσμιο Οργανισμό Διανοητικής Ιδιοκτησίας (WIPO), το αποκλειστικό δικαίωμα στη χρήση του συμβόλου και στα παρεμφερή του.^[9]

Χρήση του Ήλιου της Βεργίνας από την Βόρεια Μακεδονία Επεξεργασία

Η σημαία με τον ήλιο της Βεργίνας και η νέα Σημαία της Βόρειας Μακεδονίας μπροστά από το Αθλητικό Κέντρο «Μπόρις Τραϊκόφσκι» στα Σκόπια

Στο άρθρο 7, παράγραφος 2 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας, αναφέρεται ότι η Βόρεια Μακεδονία, με την έναρξη ισχύος της Συμφωνίας, θα παύσει να χρησιμοποιεί καθ' οιονδήποτε τρόπο το σύμβολο με τον Ήλιο της Βεργίνας σε όλες του τις μορφές. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, δεν εφαρμόζεται από την Βόρεια Μακεδονία, αφού το σύμβολο χρησιμοποιείται ευρέως τόσο από κρατικούς και άλλους θεσμούς, όσο και από ιδιώτες.

Τη Δευτέρα 27 Δεκεμβρίου 2013, καταψηφίστηκε το νομοσχέδιο για την απαγόρευση της χρήσης του συμβόλου του Ήλιου της Βεργίνας στην Βόρεια Μακεδονία για κρατικούς και για άλλους σκοπούς, που είχε καταθέσει τον περασμένο Νοέμβριο ο κ. Ίβον Βελίτσκοβσκι, βουλευτής και αρχηγός του μικρού αντιπολιτευόμενου "Φιλελεύθερου Κόμματος", αφού υπέρ ψήφισε μόνο αυτός. Μεταξύ εκείνων οι οποίοι το καταψήφισαν ήταν οι βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος VMRO-DPMNE του Νίκολα Γκρούεφσκι και του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης "Σοσιαλδημοκρατική Ένωση" του Ζόραν Ζάεφ. Οι βουλευτές του συγκυβερνώντος αλβανικού κόμματος DUI του Αλί Αχμέτι ψήφισαν "παρών". Ο αρχηγός του "Φιλελεύθερου Κόμματος" υποστήριξε ότι αν απαγορευτεί η χρήση του συμβόλου, θα ενισχυθούν οι σχέσεις καλής γειτονίας οι οποίες είναι σημαντικές για την ευρωπαϊκή και ευρωατλαντική προοπτική της χώρας.^[10]

Εικόνες Επεξεργασία

Η χρυσή λάρνακα, στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Βεργίνας.
Ο Αχιλλέας και ο Αίας σε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι. Οκτώ σύμβολα του ήλιου απεικονίζονται στους μανδύες τους. Αμφορέας του Εξηκία, 6ος αιώνας π.Χ., Μουσείο Βατικανού.
Ο ήλιος της Βεργίνας στην ασπίδα της Αθηνάς. Πίθος ο οποίος αναπαριστά την κρίση του Πάρη, από την Αθήνα.
Ο ήλιος της Βεργίνας στην ασπίδα του Ηρακλή, λήκυθος, αρχές 5ου αι. π.Χ., ελληνική αποικία της Γέλα στη Σικελία.