Όρυξ ντάμμα
Ο Όρυξ Ντάμμα ή αλλιώς Όρυγας Ντάμμα, είναι είδος όρυγα εξαφανισμένο από την φύση από το 2000. Όμως έχει επανενταχθεί σε όλη την Βόρεια Αφρική. Έχει μεγάλη ταξινομική ιστορία από την ανακάλυψή του το 1816 από τον Λόρεντς Όκεν (Lorenz Oken), ο οποίος το ονόμασε Oryx algazel.
| Όρυξ Ντάμμα | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Ενήλικο στον ζωολογικό Ταρόνγκα
| ||||||||||||||||
| Κατάσταση διατήρησης | ||||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||||||
| Oryx dammah (Όρυξ η ντάμμα) Cretzschmar, 1827 |
Μορφολογία Επεξεργασία
Ο όρυγας ντάμμα είναι μια μεγάλη αντιλόπη με ίσια και κυρτά κέρατα. Το ύψος στους ώμους είναι ένα μέτρο περίπου. Τα αρσενικά ζυγίζουν 140-210 κιλά και τα θηλυκά 91-140 κιλά. Το μήκος τους κυμαίνεται από 140 έως 240 εκ. από το ρύγχος ως την ουρά. Η ουρά είναι 45-60 εκ. μακριά και τελειώνει με μακριές τούφες. Υπάρχει σεξουαλικός διμορφισμός με τα αρσενικά να είναι μεγαλύτερα από τα θηλυκά[2].
Έχουν λευκό χρώμα σε όλο το σώμα, εκτός από το περιλαίμιο που έχει καραμελέ χρώμα. Το λευκό χρώμα προστατεύει τα ζώα από την υπερβολική ζέστη της ερήμου. Η περιοχή στην μύτη είναι σκούρα γκριζωπή ή σχεδόν μαύρη.
Και τα δύο φύλα φέρουν κέρατα, αλλά των θηλυκών είναι πιο λεπτά. Τα κέρατα είναι μακριά, λεπτά και συμμετρικά: είναι κυρτά προς τα πίσω και έχουν μήκος 1,0-1,2 μέτρα και στα δύο φύλα. Τα κέρατα είναι τόσο λεπτά που μπορούν να σπάσουν εύκολα. Το θηλυκό έχει δύο θηλές. Οι μεγάλες τους οπλές είναι καλά προσαρμοσμένες ώστε να επιτρέπει σ' αυτές τις αντιλόπες να περπατούν πάνω στην άμμο στην άνυδρη έρημο[3]. Ένας όρυγας ντάμμα μπορεί να ζήσει εώς και 20 χρόνια. Ένα θηλυκό άτομο στον Εθνικό Ζωολογικό Κήπο στις Ηνωμένες Πολιτείες, πέθανε σε ηλικία 21 ετών, μια εξαιρετική ηλικία μιας και τα θηλυκά ζούνε το πολύ 15 χρόνια.
Ηθολογία Επεξεργασία
Ο όρυγας ντάμμα είναι αντιλόπη προσαρμοσμένη στην έρημο, σε πεδιάδες και σε βραχώδεις λόφους χάρη στην ικανότητά του να διατηρεί το νερό στο σώμα του. Τα νεφρά του λειτουργούν πολύ αποτελεσματικά και ιδρώνει μόνο όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος ξεπερνά τους 46oC[4]. Επίσης μπορεί να επιβιώσει χωρίς νερό για περίπου 10 μήνες. Ζει σε κοπάδια των 20 με 40 ατόμων. Τα αρσενικά παλεύουν συχνά, αλλά σύντομα και χωρίς βία. Αρπακτικά, όπως τα λιοντάρια, οι λεοπαρδάλεις, οι ύαινες, οι γατόπαρδοι, τα τσακάλια, οι γύπες και οι λυκάονες, σκοτώνουν κυρίως τα αδύναμα ή νεαρά άτομα.
Τροφή Επεξεργασία
Τρέφεται με χόρτα και μεγάλη ποικιλία φυτών. Μπορεί να προσλαμβάνει νερό από τα διάφορα πλούσια σε νερό φυτά, όπως η άγρια λεμονιά (Citrullus colocynthis) και το φυτό Indigofera oblongifolia.
Αναπαραγωγή Επεξεργασία
Και τα αρσενικά και τα θηλυκά είναι σεξουαλικά ώριμα σε ηλικία 1,5 ως 2 ετών. Η αναπαραγωγική περίοδος είναι ανάμεσα στον Μάρτιο και τον Οκτώβριο. Η συχνότητα του ζευγαρώματος είναι πιο έντονη όταν οι περιβαλλοντικές συνθήκες είναι ευνοϊκές. Στους ζωολογικούς κήπους, τα αρσενικά είναι σεξουαλικά πιο ενεργά το φθινόπωρο. Η εγκυμοσύνη διαρκεί εννέα μήνες, και όταν γεννιέται το μοναδικό νεογνό ζυγίζει 9,1 ως 15,0 κιλά. Τα δίδυμα είναι πολύ σπάνια- μόνο το 0,7%.
Κατάσταση & προστασία Επεξεργασία
Κάποτε ο όρυγας ντάμμα ήταν ένα από τα πιο κοινά μεγάλα θηλαστικά της Σαχάρας, αλλά στα τέλη της δεκαετίας του '80 - αρχές της δεκαετίας του '90 το είδος εξαφανίστηκε από τη φύση. Το εκτεταμένο κυνήγι, η καταστροφή του φυσικού τους περιβάλλοντος και ο συναγωνισμός με τα ζώα εκτροφής για τη λιγοστή βλάστηση, οδήγησαν στην εξαφάνιση αυτού του μεγαλόπρεπου ζώου.
Στα ζωολογικά πάρκα Επεξεργασία
Ευτυχώς, ο όρυγας ντάμμα αναπαράγεται εδώ και δεκαετίες με επιτυχία στα ζωολογικά πάρκα στο Διεθνές Βιβλίο Γενεαλογίας είναι καταγεγραμμένα >1.700 ζώα, σε περισσότερα από 200 πάρκα. Ο ρόλος των ζωολογικών πάρκων είναι πολύ σημαντικός για την προστασία και επιβίωση απειλούμενων ειδών, αν και θα έπρεπε να προστατεύεται το φυσικό τους περιβάλλον, καθώς μέσω ενός συστήματος ανταλλαγών - EEP, ESB προγράμματα αναπαραγωγής, παρέχουν τις κατάλληλες συνθήκες για αναπαραγωγή και διασφαλίζουν την γενετική ποικιλία. Μέσω του προγράμματος αναπαραγωγής ΕΕP του είδους έγινε δυνατή η επανένταξη του λευκού όρυγα στη φύση.
Επανένταξη στην φύση Επεξεργασία
Το 1985, μετά από πρωτοβουλία δημόσιων και ιδιωτικών ζωολογικών πάρκων, 5 ζευγάρια λευκών όρυξ γεννημένα σε ζωολογικά πάρκα επανεντάχθηκαν στo Εθνικό Πάρκο Bou Hedma στην Τυνησία. Άλλες δύο επανεντάξεις ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια και μετά από επιτυχημένη αναπαραγωγή, ο σημερινός συνολικός πληθυσμός τους στην Τυνησία, τη Σενεγάλη και το Μαρόκο ξεπερνά τα 500 άτομα και αυξάνεται συνεχώς. Με την επανένταξη του όρυγα ντάμμα και την απομάκρυνση των οικόσιτων ζώων παραγωγής από τα εθνικά πάρκα η τοπική χλωρίδα "επέστρεψε" και μαζί της έντομα, πουλιά και μικρά θηλαστικά επανεμπλούτισαν την τοπική πανίδα. Χάρη στη συνεργασία ανάμεσα σε κυβερνήσεις, ζωολογικά πάρκα και μη κυβερνητικές οργανώσεις, ο όρυγας ντάμμα έχει σωθεί από εξαφάνιση. Απόδειξη του σημαντικού ρόλου των ζωολογικών πάρκων στην προστασία και διάσωση απειλούμενων ειδών[5].
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ IUCN SSC Antelope Specialist Group (2008). Oryx dammah. 2008 IUCN Red List of Threatened Species. IUCN 2008. Ανακτήθηκε 9 September 2009. Database entry includes justification for why this species is listed as extinct in the wild.
- ↑ «Scimitar oryx».
- ↑ «Scimitar-horned oryx (Oryx dammah)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουνίου 2017.
- ↑ «Όρυξ Ντάμμα».
- ↑ «Όρυξ Ντάμμα».