Ύσσωπος ο φαρμακευτικός

Ύσσωπος,; Ύσσωπος ο φαρμακευτικός; (Hyssopus officinalis)
	; Εικονογράφηση του 1885.
Συστηματική ταξινόμηση
Σύστημα: κατά APG ΙΙΙ
Βασίλειο:	Φυτά (Plantae);
Συνομοταξία:	Αγγειόσπερμα (Angiosperms);
Ομοταξία:	Ευδικότυλα (Eudicots);
Υφομοταξία:	Αστερίδαι (Asterids);
Τάξη:	Λαμιώδη (Lamiales);
Οικογένεια:	Χειλανθή (Lamiaceae);
Υποοικογένεια:	Νεπετοειδή (Nepetoideae);
Γένος:	Ύσσωπος (Hyssopus);
Είδος:	Υ. ο φαρμακευτικός (H. officinalis);
Διώνυμο
	Ύσσωπος ο φαρμακευτικός; (Hyssopus officinalis); Κάρολος Λινναίος (L.)
Συνώνυμα
	Hyssopus alopecuroides Fisch. πρώην Benth.; Hyssopus altissimus Mill.; Hyssopus angustifolius M.Bieb.; Hyssopus aristatus Godr.; Hyssopus beugesiacus Jord. & Fourr.; Hyssopus canescens (DC.) Nyman ονομασία άκυρη; Hyssopus caucasicus Spreng. πρώην Steud.; Hyssopus cinerascens Jord. & Fourr.; Hyssopus cinereus Pau; Hyssopus cretaceus Dubj.; Hyssopus decumbens Jord. & Fourr.; Hyssopus fischeri Steud.; Hyssopus hirsutus Hill; Hyssopus judaeorum Sennen; Hyssopus montanus Jord. & Fourr.; Hyssopus myrtifolius Desf.; Hyssopus orientalis Adam πρώην Willd.; Hyssopus passionis Sennen & Elias; Hyssopus polycladus Jord. & Fourr.; Hyssopus pubescens Jord. & Fourr.; Hyssopus recticaulis Jord. & Fourr.; Hyssopus ruber Mill.; Hyssopus schleicheri G.Don πρώην Loudon; Hyssopus torresii Sennen; Hyssopus vulgaris Bubani; Thymus hyssopus E.H.L.Krause;

Ο Ύσσωπος ο φαρμακευτικός (Hyssopus officinalis) ή κοινώς ο ύσσωπος (hyssop), είναι βοτανώδες φυτό του γένους Hyssopus, εγγενές στη Νότια Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την περιοχή γύρω από την Κασπία Θάλασσα. Λόγω των ιδιοτήτων του ως αντισηπτικό, ανακουφιστικό του βήχα και αποχρεμπτικό, συνήθως χρησιμοποιείται ως φαρμακευτικό φυτό.

Χαρακτηριστικά Επεξεργασία

Ο Ύσσωπος ένας έντονα χρωματισμένος θάμνος ή θαμνοειδές που κυμαίνεται σε ύψος από 30 έως 60 εκ. (12 έως 24 ίντσες). Το στέλεχος είναι ξυλώδες στη βάση, από την οποία αναπτύσσονται μια σειρά από ευθείς κλάδους. Τα φύλλα είναι λογχοειδή, χρώματος σκούρου πρασίνου και μήκους από 2 έως 2,5 εκ. (0,79 έως 0,98 ίντσες).^[3]

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, το φυτό παράγει βότρυες (τσαμπιά) από ροζ, μπλε ή σπανιότερα, λευκά αρωματικά άνθη. Αυτά οδηγούν στην ανύψωση μικρών επιμήκων αχαινίων (achenes).^{[Σημ. 1]}

Ιστορία Επεξεργασία

Το φυτό ονόματι Ύσσωπος, χρησιμοποιείται από την κλασική αρχαιότητα. Η ονομασία του είναι μια άμεση προσαρμογή από το αρχαίο Ελληνικό ὕσσωπος. Η Εβραϊκή λέξη אזוב (ezov, esov ή esob) και η Ελληνική λέξη ὕσσωπος πιθανόν μοιράζονται μια κοινή (άγνωστη) καταγωγή.^[4] Η ονομασία ύσσωπος (hyssop), εμφανίζεται ως μετάφραση του ezov σε ορισμένες μεταφράσεις της Αγίας Γραφής, ιδιαιτέρως στο στίχο 9 του Ψαλμού του Δαυίδ 50:

"Καθάρισέ με με ύσσωπο
και οι αμαρτίες μου θα εξαλειφθούν·
πλύνε με,
κι απ' το χιόνι
λευκότερος θα γίνω."

— (Αγία Γραφή - Ψαλμός του Βασιλιά Δαβίδ),

αλλά οι ερευνητές προτείνουν ότι οι Βιβλικές αναφορές, δεν αναφέρονται στο φυτό που είναι σήμερα γνωστό ως ύσσωπος, αλλά μάλλον σε ένα από κάποιο αριθμό διαφορετικών βοτάνων, συμπεριλαμβανομένης της Origanum syriacum (Συριακής ρίγανης, συνήθως αναφερόμενης ως "ύσσωπος Βίβλου").^[5]^[6]^[7]

Ο Ύσσωπος χρησιμοποιείτο επίσης, στην Αίγυπτο, για την κάθαρση (την εκκλησιαστική κάθαρση), όπου, σύμφωνα με τον Χαιρήμονα των Στωϊκό, οι ιερείς τον έτρωγαν με το ψωμί, προκειμένου να εξαγνίσουν αυτό το είδος της τροφής και να το καταστήσουν κατάλληλο για τη λιτή τους διατροφή.^[8]

Καλλιέργεια Επεξεργασία

Αιθέριο έλαιο Υσσώπου (Hyssopus officinalis).

Το είδος στο σύνολό, του είναι ανθεκτικό στην ανομβρία και ανεκτικό στα ασβεστώδη, αμμώδη εδάφη. Ευδοκιμεί στις ηλιόλουστες τοποθεσίες και τα θερμά κλίματα.

Καλλιεργητικές ποικιλίες περιλαμβάνουν το "Μπλε Άνθος".

Συγκομιδή Επεξεργασία

Υπό τις καλύτερες δυνατές καιρικές συνθήκες, το βότανο Ύσσωπος συλλέγεται δύο φορές το χρόνο, μία φορά στο τέλος της άνοιξης και ακόμα μια φορά στις αρχές του φθινοπώρου. Τα φυτά κατά προτίμηση συγκομίζονται όταν είναι σε ανθοφορία, ώστε να συλλέγουν οι ανθοφόρες άκρες.

Μόλις κοπούν οι μίσχοι, συλλέγονται και ξηραίνονται είτε στοιβαζόμενοι σε παλέτες, ώστε να επιτραπεί η αποστράγγισή τους ή αναρτώνται δια να ξηραθούν. Η πραγματική διαδικασία ξήρανσης πραγματοποιείται σε δροσερό, ξηρό και καλά αεριζόμενο χώρο, όπου τα υλικά ανακινούνται αρκετές φορές, ώστε να διασφαλιστεί το ομοιόμορφο στέγνωμα. Τα αποξηραμένα βότανα, φυλάσσονται από την έκθεση στον ήλιο, για την πρόληψη αποχρωματισμού και οξείδωσης. Η διαδικασία αποξήρανσης διαρκεί περίπου έξι ημέρες στο σύνολό της. Μόλις αποξηρανθούν, τα φύλλα αφαιρούνται και τα δύο συστατικά, τα φύλλα και τα άνθη, ψιλοκόβονται. Το τελικό αποξηραμένο προϊόν, ζυγίζει το ένα τρίτο του αρχικού νωπού βάρους και μπορεί να αποθηκευτεί έως και 18 μήνες.

Χρήσεις Επεξεργασία

Το φρέσκο βότανο συνήθως χρησιμοποιείται στην μαγειρική. Το αιθέριο έλαιο του υσσώπου μπορεί να ληφθεί δια του ατμού και σε μικρότερο βαθμό χρησιμοποιείται στο μαγείρεμα.

Το φυτό χρησιμοποιείται συνήθως από τους μελισσοκόμους για να παραχθεί πλούσιο και αρωματικό μέλι.

Τα φύλλα του βοτάνου υσσώπου, χρησιμοποιούνται ως αρωματικό καρύκευμα. Τα φύλλα έχουν μια ελαφρώς πικρή γεύση λόγω της τανίνης και ένα έντονο άρωμα μέντας. Λόγω της έντασης του, χρησιμοποιείται μετρίως στη μαγειρική. Το βότανο χρησιμοποιείται επίσης για τον αρωματισμό λικέρ και αποτελεί μέρος της επίσημης διαμόρφωσης του Chartreuse.^{[Σημ. 2]}

Φαρμακευτικές χρήσεις Επεξεργασία

Ως αρωματικό και φαρμακευτικό φυτό, ο Ύσσωπος είναι αντισπασμωδικό, αντιμυκητικό, αντισηπτικό, αντιβιοτικό, τονωτικό, στυπτικό, στομαχικό καθώς επίσης διαλύει τα αέρια του στομάχου. Το φυτό έχει τη δυνατότητα να μειώσει τον πυρετό. Το αφέψημά του χρησιμοποιείται για γαργάρες καθώς η αναλγητική δράση του βοτάνου καταπραΰνει από τον βήχα και τον πονόλαιμο, όπως επίσης είναι καλό για την καρδιά. Τέλος, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, καθώς είναι διουρητικό και φυσική θεραπεία για το οίδημα.

Ως φαρμακευτικό βότανο, ο Ύσσωπος έχει ανακουφιστικές, αποχρεμπτικές και αντιβηχικές ιδιότητες.^[9] Το φυτό περιλαμβάνει τα χημικά thujone και φαινόλη, στα οποία προσδίδονται αντισηπτικές ιδιότητες.^[10] Οι υψηλές συγκεντρώσεις thujone και των χημικών ουσιών που διεγείρουν το κεντρικό νευρικό σύστημα, μπορεί να προκαλέσουν επιληπτικές αντιδράσεις, όταν λαμβάνονται σε αρκετά υψηλές δόσεις. Το αιθέριο έλαιο Υσσώπου, μπορεί να προκαλέσει επιληπτικές κρίσεις, ακόμα και χαμηλές δόσεις (2-3 σταγόνες), μπορεί να προκαλέσει σπασμούς στα παιδιά.^[11]

Έχει επίσης χρησιμοποιηθεί στη συνταγογράφηση οφθαλμικών σταγόνων και στοματικού διαλύματος.

Το βότανο Ύσσωπος, έχει επίσης παρατηρηθεί να διεγείρει το γαστρεντερικό σύστημα.^[12]

Εικόνες Επεξεργασία

Μπλε άνθη Υσσώπου.
Ροζ άνθη Υσσώπου.
Λευκού άνθη Υσσώπου.
Ύσσωπος ο φαρμακευτικός (Hyssopus officinalis).

Σημειώσεις Επεξεργασία

↑ Αχαίνιο (achene), είναι ο ξηρός μονόσπορος μη διανοιγόμενος καρπός.
↑ Το Chartreuse (προφέρεται: [ʃaʁtʁøz]), είναι ένα Γαλλικό ηδύποτο το οποίο από το 1737, παρασκευάζεται από τους Καρτεσιανούς Μοναχούς, σύμφωνα με τις οδηγίες που περιέχονται σε ένα χειρόγραφο που το 1605, τους δόθηκε από τον François Annibal d'Estrées. Αποτελείται από την απόσταξη αλκοόλης ωριμασμένης μαζί με 130 βότανα, φυτά και λουλούδια. Το λικέρ ονομάστηκε από την Μονή «Grande Chartreuse» των Μοναχών, η οποία βρίσκεται στα Όρη Chartreuse, στην ευρύτερη περιοχή της Γκρενόμπλ της Γαλλίας.

Παραπομπές Επεξεργασία

↑ Prof. Dr. Otto Wilhelm Thomé, Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz 1885, Gera, Germany
↑ «The Plant List: A Working List of All Plant Species». Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2015.
↑ Pérez Maté, P. (2002). Especies aromáticas y medicinales (στα Ισπανικά). Buenos Aires: INTA. [1].
↑ Oxford English Dictionary, 2nd Edition, 1989, s.v. hyssop
↑ Fleisher, A.; Fleisher, Z. (1988). «Identification of biblical hyssop and origin of the traditional use of oregano-group herbs in the Mediterranean region». Economic Botany 42 (2): 232–241. doi:10.1007/bf02858924. http://dx.doi.org/10.1007/BF02858924.
↑ R.K. Harrison (1954). «The Biblical Problem of Hyssop». The Evangelical Quarterly 26 (4): 218–224. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-03-31. https://web.archive.org/web/20160331201420/http://biblicalstudies.org.uk/pdf/eq/hyssop_harrison.pdf. Ανακτήθηκε στις 2016-04-06.
↑ http://pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Origanum+syriacum
↑ From Chaeremon's History of Egypt, as quoted by Porphyry, De Abstinentia IV.6.9.
↑ Grieve, M. «Hyssop: A Modern Herbal». Botanical.com.
↑ van Wyk, Ben-Erik· Wink, Michael (2004). Medicinal Plants of the World (1 έκδοση). Timber Press, Incorporated. ISBN 978-0-88192-602-6. , p 177.
↑ Hyssop, WebMD
↑ Crellin, John· Philpott, Jane (1997). A Reference Guide to Medicinal Plants: Herbal Medicine Past and Present. Duke University Press. ISBN 978-0-8223-1019-8.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Ύσσωπος ο φαρμακευτικός

(Αγγλικά) "Herb to Know: Hyssop" Αρχειοθετήθηκε 2012-09-09 στο Wayback Machine.—The Herb Companion

[4] Αχαίνιο (achene), είναι ο ξηρός μονόσπορος μη διανοιγόμενος καρπός.

[10] Το Chartreuse (προφέρεται: [ʃaʁtʁøz]), είναι ένα Γαλλικό ηδύποτο το οποίο από το 1737, παρασκευάζεται από τους Καρτεσιανούς Μοναχούς, σύμφωνα με τις οδηγίες που περιέχονται σε ένα χειρόγραφο που το 1605, τους δόθηκε από τον François Annibal d'Estrées. Αποτελείται από την απόσταξη αλκοόλης ωριμασμένης μαζί με 130 βότανα, φυτά και λουλούδια. Το λικέρ ονομάστηκε από την Μονή «Grande Chartreuse» των Μοναχών, η οποία βρίσκεται στα Όρη Chartreuse, στην ευρύτερη περιοχή της Γκρενόμπλ της Γαλλίας.

[1] Prof. Dr. Otto Wilhelm Thomé, Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz 1885, Gera, Germany

[2] «The Plant List: A Working List of All Plant Species». Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2015.

[3] Pérez Maté, P. (2002). Especies aromáticas y medicinales (στα Ισπανικά). Buenos Aires: INTA. [1].

[5] Oxford English Dictionary, 2nd Edition, 1989, s.v. hyssop

[6] Fleisher, A.; Fleisher, Z. (1988). «Identification of biblical hyssop and origin of the traditional use of oregano-group herbs in the Mediterranean region». Economic Botany 42 (2): 232–241. doi:10.1007/bf02858924. http://dx.doi.org/10.1007/BF02858924.

[7] R.K. Harrison (1954). «The Biblical Problem of Hyssop». The Evangelical Quarterly 26 (4): 218–224. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-03-31. https://web.archive.org/web/20160331201420/http://biblicalstudies.org.uk/pdf/eq/hyssop_harrison.pdf. Ανακτήθηκε στις 2016-04-06.

[8] ttp://pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Origanum+syriacum

[9] From Chaeremon's History of Egypt, as quoted by Porphyry, De Abstinentia IV.6.9.

[11] Grieve, M. «Hyssop: A Modern Herbal». Botanical.com.

[12] van Wyk, Ben-Erik· Wink, Michael (2004). Medicinal Plants of the World (1 έκδοση). Timber Press, Incorporated. ISBN 978-0-88192-602-6. , p 177.

[13] Hyssop, WebMD

[14] Crellin, John· Philpott, Jane (1997). A Reference Guide to Medicinal Plants: Herbal Medicine Past and Present. Duke University Press. ISBN 978-0-8223-1019-8.

[1]

[2]

[3]

[Σημ. 1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[Σημ. 2]

[9]

[10]

[11]

[12]