Αειφόρος σχεδίαση (ονομάζεται επίσης και περιβαλλοντικός σχεδιασμός, περιβαλλοντικά βιώσιμη σχεδίαση, φιλική προς το περιβάλλον σχεδίαση, κ.λπ.) είναι η φιλοσοφία του σχεδιασμού φυσικών αντικειμένων, τον σχεδιασμό κτιρίων και δομημένου περιβάλλοντος, καθώς και υπηρεσιών οι οποίες θα συμμορφώνονται με τις αρχές της κοινωνικής, οικονομικής και οικολογικής βιωσιμότητας. [1]

Έννοια Επεξεργασία

Η πρόθεση της αειφόρου σχεδίασης είναι «η εξάλειψη των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον μέσα από τον επιδέξιο και ευαίσθητο σχεδιασμό». [1] Οι εφαρμογές της αειφόρου σχεδίασης στοχεύουν στους ανανεώσιμους πόρους, σε όσο το δυνατόν λιγότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον, και στη σύνδεση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον.

Πέρα από την «εξάλειψη των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων», στην αειφόρος σχεδίαση πρέπει να δημιουργούνται έργα που να είναι ουσιαστικά καινοτομίες έτσι ώστε να μπορεί να αλλάξει η συμπεριφορά του. Μια δυναμική ισορροπία μεταξύ της οικονομίας και της κοινωνίας, που προορίζεται για τη δημιουργία μακροχρόνιων σχέσεων μεταξύ του χρήστη και του αντικειμένου / υπηρεσίας και, τέλος, να σέβεται και να λαμβάνει υπόψη τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές διαφορές.[2]

Εννοιολογικά προβληματα Επεξεργασία

Νόμος ελάχιστου κόστους Επεξεργασία

Η αρχή ότι όλες οι κατευθύνσεις της προόδου έχουν εκτραπεί, τελειώνει με το νόμο του ελάχιστου κόστους, και είναι προφανές στην τυπική «S» καμπύλη της τεχνολογίας του κύκλου ζωής και στην ωφέλιμη ζωή του κάθε συστήματος. Ελάχιστο κόστος είναι το αποτέλεσμα της επίτευξης των φυσικών ορίων. Κοινή πρακτική διαχείρισης των επιχειρήσεων είναι να ερευνά το ελάχιστο κόστος σε κάθε κατεύθυνση που κινείται μια εκστρατεία, ως ένδειξη ελαxiστοποίησης της ευκαιρίας, δηλαδή της δυνατότητας για επιταχυνόμενη αποκλιμάκωση και ένα σήμα για να αναζητηθούν νέες ευκαιρίες αλλού.[εκκρεμεί παραπομπή]

Μη βιώσιμη επένδυση Επεξεργασία

Ένα πρόβλημα προκύπτει όταν δυσκολευόμαστε να διακρίνουμε τα όρια ενός πόρου, έτσι αυξάνοντας τις επενδύσεις στα ελάχιστα κόστη, μπορεί να φανεί κερδοφόρα κίνηση, όπως στην τραγωδία των «κοινών πολιτικών», αλλά μπορεί να οδηγήσει σε κατάρρευση. Αυτό το πρόβλημα της αύξησης των επενδύσεων σε μείωση των πόρων έχει επίσης μελετηθεί σε σχέση με τα αίτια κατάρρευσης του πολιτισμού από τον Joseph Tainter. [3] Αυτή το φυσικό σφάλμα στην επενδυτική πολιτική συνέβαλε στην κατάρρευση τόσο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας όσο και των Μάγια. Η ανακούφιση πιεσμένων πηγών απαιτεί την μείωση της πίεσης που τους ασκείται, όχι τη συνεχή αύξηση της κι ας είναι αποτελεσματικό κάποιες φορές.[3]

Πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων Επεξεργασία

Αρνητικές επιδράσεις των αποβλήτων Περίπου 80 εκατομμύρια τόνοι αποβλήτων παράγονται συνολικά μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο, κάθε χρόνο, για παράδειγμα. [5] Και με αναφορά μόνο σε οικιακά απορρίμματα, μεταξύ 1991/92 και 2007/08, παράγονται κατά μέσο όρο 1,35 κιλά αποβλήτων ανά ημέρα κατ’ άτομο στη Αγγλία. Η πείρα έχει δείξει ότι πλέον δεν υπάρχει απόλυτα ασφαλής μέθοδος απόρριψης των αποβλήτων. Όλες οι μορφές απόρριψης έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, στη δημόσια υγεία, καθώς και στις τοπικές οικονομίες. Οι χώροι υγειονομικής ταφής έχουν μολύνει το πόσιμο νερό. Σκουπίδια που καίγονται σε εγκαταστάσεις αποτέφρωσης έχουν δηλητηριάσει τον αέρα, το έδαφος και το νερό. Η πλειοψηφία των συστημάτων επεξεργασίας νερού αλλάζει την τοπική οικολογία. Οι προσπάθειες για τον έλεγχο ή τη διαχείριση των αποβλήτων αποτυγχάνουν να εξαλείψουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Τα τοξικά συστατικά των προϊόντων οικιακής χρήσης εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία και επιδεινώνουν το πρόβλημα των σκουπιδιών. Στις ΗΠΑ, περίπου οκτώ κιλά, σε κάθε τόνο οικιακών απορριμάτων, περιέχουν τοξικές ουσίες, όπως βαρέα μέταλλα (νικέλιο, μόλυβδος, κάδμιο, υδράργυρος από μπαταρίες, οργανικές ενώσεις που βρίσκονται στα φυτοφάρμακα και στα καταναλωτικά προϊόντα, όπως σπρέι αποσμητικό χώρου, βερνίκια νυχιών, καθαριστικά, και άλλα προϊόντα. [7] Όταν καίγονται ή θάβονται, τοξικά υλικά αποτελούν επίσης μια σοβαρή απειλή για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον. Ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί η περιβαλλοντική ζημία από τα απόβλητα είναι να αποτραπεί η δημιουργία τους. Πρόληψη της ρύπανσης σημαίνει ότι αλλάζει ο τρόπος που διεξάγονται οι δραστηριότητες και εξαλείφεται η πηγή του προβλήματος. Αυτό δεν σημαίνει να μην το κάνουμε καθόλου, αλλά να γίνεται διαφορετικά. Για παράδειγμα, προλαμβάνοντας τη ρύπανση από σκουπίδια που προκαλούνται από δοχεία αναψυκτικών μιας χρήσης δεν σημαίνει πως θα σταματήσουμε να παράγουμε και να πίνουμε αναψυκτικά, απλά θα επαναχρησιμοποιούμε τα δοχεία. Θα ανακυκλώνουμε κοινώς.

Στρατηγικές πρόληψης αποβλήτων Κατά το σχεδιασμό των εγκαταστάσεων, μια ολοκληρωμένη στρατηγική σχεδιασμού είναι απαραίτητη για την πρόληψη της δημιουργίας στερεών αποβλήτων. Μια καλή στρατηγική για την πρόληψη των απορριμμάτων θα απαιτούσε όλα όσα έρχονται σε μια εγκατάσταση να ανακυκλώνονται για να επαναχρησιμοποιηθούν ή να ανακυκλώνονται εκ νέου σε περιβάλλον με βιοαποικοδόμηση. Αυτό θα σήμαινε μια μεγαλύτερη εξάρτηση από φυσικά υλικά ή προϊόντα που είναι συμβατά με το περιβάλλον. Οποιαδήποτε εξέλιξη των σχετιζόμενων πόρων πρόκειται να έχει δύο βασικές πηγές των στερεών αποβλήτων - τα υλικά που αγοράζονται και χρησιμοποιούνται από την εγκατάσταση και εκείνα που εισέρχονται στην εγκατάσταση από τους επισκέπτες. Οι ακόλουθες στρατηγικές πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων ισχύουν και στις δύο περιπτώσεις, αν και διαφορετικές προσεγγίσεις θα χρειαστούν για την εφαρμογή τους:[4]

  • χρησιμοποίηση προϊόντων τα οποία την ελαχιστοποιούν τα απορρίμματα και είναι μη τοξικά
  • κομπόστ ή αναερόβια πέψη των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων
  • την επαναχρησιμοποίηση των υλικών επιτόπου ή συλλογή κατάλληλων υλικών για ανακύκλωση

Αρχές αειφόρους Σχεδίασης Επεξεργασία

Αν και η πρακτική εφαρμογή ποικίλλει μεταξύ των διάφορων κλάδων, ορισμένες αρχές είναι κοινές και είναι οι εξής:

  • Υλικά χαμηλών επιπτώσεων ως προς το περιβάλλον: επιλογή μη-τοξικών, που παράγονται με βιώσιμο τρόπο ή ανακυκλούμενων υλικών που απαιτούν λίγη ενέργεια για την επεξεργασία τους.
  • Ενεργειακή απόδοση: χρήση διαδικασιών παραγωγής και παραγώγων που απαιτούν την ελάχιστη ενέργεια.
  • Συναισθηματικά ανθεκτικός σχεδιασμός: μείωση της κατανάλωσης και της σπατάλης πόρων, αυξάνοντας την αντοχή των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων και των προϊόντων, μέσω του σχεδιασμού.
  • Σχεδιασμός για την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση: τα προϊόντα, οι διαδικασίες και τα συστήματα θα πρέπει να σχεδιάζονται με βάση την εμπορική τους «μετά θάνατον ζωή» ως χαρακτηριστικό τους.[5]
  • Μέτρα των επιπτώσεων του σχεδιασμού για το συνολικό αποτύπωμα άνθρακα και αξιολόγηση του κύκλου ζωής κάθε πόρου που χρησιμοποιείται, απαιτούνται και διατιθοποιούνται όλο και περισσότερο.^[6] Αν και τα περισσότερα μέτρα είναι πολύπλοκα, δίνουν γρήγορες και ακριβείς εκτιμήσεις ολόκληρου του πεδίου των επιτώσεων. Κάθε μέτρο υπολογίζει οποιουδήποτε είδους δαπάνη όπως αυτή καταναλώνει το μέσο οικονομικό μερίδιο συμμετοχής της πλανητικής ενέργειας από 8.000 BTU (8.400 kJ) ανά δολάριο και την παραγωγή CO2, με τη μέση τιμή των 0,57 kg CO2 ανά δολάριο (1995 δολάρια ΗΠΑ) από τα στοιχεία της DOE.[7]
  • Τα πρότυπα αειφόρου σχεδίασης και οι σχεδιαστικές προδιαγραφές ενός έργου, επίσης, δημιουργούνται διαρκώς και αναπτύσσονται δυναμικά από ένα ευρές φάσμα ιδιωτικών οργανισμών και ιδιωτών. Υπάρχει, ακόμη, μια μεγάλη λίστα νέων μεθόδων που προκύπτουν από την ταχεία ανάπτυξη της «επιστήμη της βιωσιμότητας» και προωθείται από μια μεγάλη ποικιλία εκπαιδευτικών και κυβερνητικών οργάνων.
  • Βιομίμηση: "επανασχεδιασμός των βιομηχανικών συστημάτων στη βιολογική γραμμή ... που επιτρέπει τη συνεχή επαναχρησιμοποίηση των υλικών σε συνεχείς κλειστούς κύκλους ...»
  • Υπηρεσία υποκατάστασης: η διαδικασία αλλαγής του τρόπου κατανάλωσης ενός προϊόντος από προσωπική ιδιοκτησία για την παροχή υπηρεσιών που παρέχουν παρόμοιες λειτουργίες, για παράδειγμα μετατροπή ενός ιδιωτικού αυτοκινήτου σε μια υπηρεσία car-sharing. Ένα τέτοιο σύστημα προωθεί την ελάχιστη χρήση των πόρων ανά μονάδα κατανάλωσης. Στο προκείμενο παράδειγμα ανά ταξίδι που οδηγείται το αυτοκίνητο.[8]
  • Δυνατότητα ανανέωσης: τα υλικά πρέπει να προέρχονται από κοντινές περιοχές, να χρησιμοποιούνται με στόχο την αειφορία έτσι ώστε να μπορούν να κομποστοποιούνται όταν η χρήση τους έχει πια εξαντληθεί.
  • Αυτοδύναμος οικολογικός σχεδιασμός: οι αρχές του αυτοδύναμου οικολογικού σχεδιασμού έχουν εφαρμοστεί σε τομείς σχεδίασης για την ρύπανση.[9]

Διακήρυξη των Δικαιωμάτων για τον Πλανήτη Επεξεργασία

Ένα μοντέλο των νέων αρχών σχεδιασμού που απαιτείται για τη βιωσιμότητα εξηγείται από την«Διακήρυξη των Δικαιωμάτων για τον Πλανήτη» ή «Αρχές του Αννόβερο» - αναπτύχθηκε από τον William McDonough, αρχιτέκτονας για το EXPO 2000, που πραγματοποιήθηκε στο Ανόβερο της Γερμανίας. Και είναι οι εξής:

  1. Επιμονή στο δικαίωμα της ανθρωπότητας και της φύσης να συνυπάρχουν σε μία υγιή, υποστηρικτική, πολύμορφη και βιώσιμη κατάσταση.
  2. Αναγνώριση της αλληλεξάρτησης. Τα στοιχεία του ανθρώπινου σχεδιασμού αλληλεπιδρούν και εξαρτώνται από το φυσικό κόσμο, με ευρείς και ποικίλες επιπτώσεις σε κάθε κλίμακα. Αναπτύσσεται το design thinking που προβλέπει ακόμη και μακροπρόθεσμες συνέπειες.
  3. Σεβασμός μεταξύ των σχέσεων του πνεύματος και του σκοπού. Λαμβάνουμε υπόψιν μας όλες τις όψεις της ανθρώπινης κοινωνίας, από την επικοινωνία,,την κατοικία και τη βιομηχάνία έως το εμπόριο υπό την άποψη των υφιστάμενων και εξελισώμενων συνδέσεων μεταξύ της πνευματικής και της υλικής συνείδησης.
  4. Αποδοχή ευθυνών ως προς τις συνέπειες των αποφάσεων που λήφθηκαν κατά το σχεδιασμό για την ευημερία του ανθρώπου, τη βιωσιμότητα των φυσικών συστημάτων, καθώς και το δικαίωμά τους να συνυπάρχουν.
  5. Δημιουργία ασφαλών αντικειμένων με αξία μακράς διάρκειας. Δε θα πρέπει δηλαδή το προϊόν να επιβαρύνει τις μελλοντικές γενιές με απαιτήσεις για διατήρηση ή προσεχτική διοίκηση με φόβο κάποιου δυνητικού κινδύνου λόγω απερίσκεπτης δημιουργίας προϊόντων, διαδικασιών, ή προτύπων.
  6. Εξάλειψη της έννοιας των αποβλήτων. Αξιολόγηση και βελτιστοποίηση του πλήρους κύκλου ζωής των προϊόντων και των διαδικασιών, για την προσέγγιση της κατάστασης των φυσικών συστημάτων, στην οποία δεν υπάρχουν απόβλητα.
  7. Υποστήριξη στις φυσικές ροές ενέργειας. Ο ανθρώπινος σχεδιασμός θα πρέπει να αντλεί τις δημιουργικές δυνάμεις του από την αέναη ηλιακή ενέργεια. Ενσωματώνοντας αυτή την ενέργεια αποτελεσματικά και με ασφάλεια για υπεύθυνη χρήση.
  8. Κατανόηση των περιορισμών σχεδίασης. Κανένα ανθρώπινο δημιούργημα δεν διαρκεί για πάντα και ο σχεδιασμός δε λύνει κάθε πρόβλημα. Εκείνοι που δημιουργούν και σχεδιάζουν θα πρέπει να δείχνουν ταπεινότητα στο πρόσωπο της φύσης. Να μεταχειρίζονται την φύση σαν ένα μοντέλο και μέντορα, όχι σαν μία ενόχληση η οποία πρέπει να παρακαμφθεί ή να ελεγχθεί.
  9. Επιδίωξη της συνεχούς βελτίωσης μέσω ανταλλαγής γνώσης. Ενθαρρύνετε την άμεση και ανοιχτή επικοινωνία μεταξύ των συναδέλφων, των κατασκευαστών και των χρηστών ώστε να συνδέσουν, μακροπρόθεσμα, τη βιώσιμη συνείδηση με την ηθική ευθύνη, και να αποκαταστήσουν την ολοκληρωμένη σχέση μεταξύ των φυσικών διεργασιών και της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Οι αρχές αυτές εγκρίθηκαν από το Παγκόσμιο Συνέδριο της Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA), τον Ιούνιο του 1993, από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτόνων (ΑΙΑ) Expo 93 στο Σικάγο. Περαιτέρω, ο ΑΙΑ και της UIA υπέγραψαν ένα «Διακήρυξη αλληλεξάρτησης για ένα βιώσιμο μέλλον." Εν ολίγοις, η δήλωση αναφέρει ότι η σημερινή κοινωνία υποβαθμίζει το περιβάλλον της και ότι το ΑΙΑ, της UIA, και τα μέλη τους δεσμεύονται να: Τοποθετήσουν την περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητα στον πυρήνα των πρακτικών και επαγγελματικών ευθυνών.

  • Να αναπτύξουν και να συνεχίσουν βελτιώσεις σε πρακτικές, διαδικασίες, προϊόντα, υπηρεσίες, και πρότυπα για την αειφόρο σχεδίαση.
  • Να εκπαιδεύσουν την οικοδομική βιομηχανία, τους πελάτες, καθώς και το ευρύτερο κοινό, σχετικά με τη σημασία της αειφόρου σχεδίασης.
  • Να αλλάξουν τις πολιτικές, τους κανονισμούς και τα πρότυπα της κυβέρνησης και των επιχειρήσεων, έτσι ώστε η αειφόρος σχεδίαση να υποστηρίζεται πλήρως ως βασική πρακτική.
  • Να ανάγουν το ήδη υπάρχον δομημένο περιβάλλον στα πρότυπα της αειφόρου σχεδίασης.

Ακόμη, το Συμβούλιο διεπαγγελματικών για περιββαλοντική μελέτη (ICED), ένας σύνδεσμος αρχιτεκτόνων, αρχιτέκτονες τοπίου, και οργανώσεις μηχανικών, ανέπτυξαν μια δήλωση οράματος, σε μια προσπάθεια να προωθηθεί μια ομαδική προσέγγιση για την αειφόρο σχεδιασμό. Οι δραστηριότητες αυτές αποτελούν ένδειξη ότι η έννοια της αειφόρου σχεδίασης υποστηρίζεται σε παγκόσμια κλίμακα και ότι ο απώτερος στόχος είναι να ευαισθητοποιηθούμε περιβαλλοντικά. Ο κόσμος χρειάζεται εγκαταστάσεις οι οποίες θα είναι περισσότερο αποδοτικές ενεργειακά και οι ίδιες θα θα προωθούν τη διατήρηση και την ανακύκλωση των φυσικών και οικονομικών πόρων.

Νομοθεσίες που ισχύουν Επεξεργασία

Προïόντα που καταναλώνουν ενέργεια (ΠκΕ) Επεξεργασία

Η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε στις 11 Φεβρουαρίου 2011 στην επίσημη εφημερίδα της κυβέρνησης το Προεδρικό Διάταγμα υπ’ αριθμ. 7 (τροποποίηση του Π.Δ. 32/2010 (ΦΕΚ Α 70)) για τον Καθορισμό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού, όσον αφορά τα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια και τροποποίηση των ΠΔ 335/1993 (ΦΕΚ 143/Α/93), 178/1998 (ΦΕΚ 131/Α/1998) και της ΚΥΑ Δ6/Β/17682 (ΦΕΚ 1407/Β/2001) σε συμμόρφωση προς την Οδηγία 2009/125/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Οκτωβρίου 2009 για τη θέσπιση πλαισίου για τον καθορισμό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού, όσον αφορά τα συνδεόμενα με την ενέργεια προϊόντα. Οι τροποποιημένες διατάξεις της απόφασης είναι σε εφαρμογή από την ημέρα έκδοσης του Διατάγματος στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, ενώ αυτές που έμειναν ανέγγιχτες ισχύουν από τις 10.08.2007. Σκοπός του διατάγματος είναι να ορίσει το πλαίσιο για τη θέσπιση απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού για τα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια (ΠΚΕ), ώστε να διασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία τους στην αγορά, με τρόπο που συμβάλλει στην αειφόρο ανάπτυξη, βελτιώνοντας την ενεργειακή απόδοση και το επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος, με ταυτόχρονη αύξηση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού.[10] Για τον σκοπό αυτό, τροποποιεί κάποια παλιότερα προεδρικά διατάγματα.

Αξίζει να σημειωθεί ο ορισμός του προïόντος που καταναλώνει ενέργεια (ΠΚΕ), όπως αυτός αποτυπώνεται στο Προεδρικό Διάταγμα• "είναι το προϊόν το οποίο, αφού διατεθεί στην αγορά ή/και τεθεί σε λειτουργία, εξαρτάται από την κατανάλωση ενέργειας (ηλεκτρική ενέργεια, ορυκτά καύσιμα και ανανεώσιμες ενεργειακές πηγές) για να λειτουργήσει σύμφωνα με τη χρήση για την οποία προορίζεται, καθώς και το προϊόν το οποίο χρησιμοποιείται για την παραγωγή, τη μεταφορά και τη μέτρηση της ενέργειας αυτής, συμπεριλαμβανομένων των τμημάτων που εξαρτώνται από την κατανάλωση ενέργειας και προορίζονται να ενσωματωθούν σε ΠΚΕ που καλύπτονται από το παρόν, και τα οποία διατίθενται στην αγορά ή/και τίθενται σε λειτουργία ως μεμονωμένα εξαρτήματα για τελικούς χρήστες, και των οποίων οι περιβαλλοντικές επιδόσεις μπορούν να αξιολογούνται με ανεξάρτητο τρόπο".[10]

Το πεδίο εφαρμογής του Διατάγματος, αφορά όλα τα προïόντα που καταναλώνουν ενέργεια, προκειμένου να διατίθενται στην αγορά, ή/και να τίθενται σε λειτουργία, και δεν εφαρμόζεται στα μέσα μεταφοράς ανθρώπων και εμπορευμάτων.[10] Σε κάθε κράτος ορίζονται οι αρχές που θα είναι αρμόδιες για τον έλεγχο της συμμόρφωσης των προïόντων με τα μέτρα, την επιβολή κυρώσεων σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, την συλλογή όλων των απαιτούμενων πληφοριών γύρω από το προïόν και έτσι όπως αυτές ορίζονται από τα μέτρα, καθώς και την διασφάλιση της δυνατότητας υποβολής παρατηρήσεων εκ μέρους των καταναλωτών ή άλλων ενδιαφερόμενων, σχετικά με τη μη συμμόρφωση του προïόντος. Στην Ελλάδα αρμόδια αρχή ορίζεται η 4η Διεύθυνση Κλαδικής Βιομηχανικής Πολιτικής της Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας.

Όποιο προïόν έχει κριθεί πως συμμορφώνεται με τα μέτρα του Διατάγματος,και φέρει το σήμα CE, πάνω του, ή/και πάνω στην συσκευασία του, ή/και τα συνοδευτικά του έγγραφα, μπορεί να κυκλοφορεί ελεύθερα σε κάθε κράτος της Κοινότητας, εφόσον δεν έρχεται αντιμέτωπο με κάποια συγκεκριμένη νομοθεσία του κράτους αυτού. Στη Ελλάδα μπορεί να διακινείται ελεύθερα οποιοδήποτε προïόν φέρει το σήμα CE καθώς προβλέπεται απαίτηση οικολογικού σχεδιασμού για αυτό, όπως και οποιοδήποτε προïόν φέρει το σήμα CE, έστω και αν δεν υπάρχει κάποια αντίστοιχη απαίτηση. Συμμορφωμένα με τους κανονισμούς των μέτρων εφαρμογής θεωρούνται και τα προïόντα που φέρουν διαφορετικά σήματα οικολογικής πιστοποίησης, όπως το κοινοτικό οικολογικό σήμα, εφόσον αυτά έχουν εγκριθεί από την Επιτροπή.

Για την αξιολόγηση κάθε προïόντος προυποθέτεται η ύπαρξη μιας λίστας απαιτήσεων με ορισμένες παραμέτρους, ώστε τα συμπεράσματα της αξιολόγησης να είναι μετρήσιμα και συγκρίσιμα. Για το καθορισμό των απαιτήσεων αυτών εφαρμόζεται μια γενική μεθοδολογία, η οποία τροποποιείται απο την Επιτροπή έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στα χαρακτηριστικά κάθε προïόντος. Αναγνωρίζονται αρχικά οι φάσεις του κύκλου ζωής του προïόντος:

  • επιλογή και χρησιμοποίηση πρώτων υλών
  • κατασκευή
  • συσκευασία, μεταφορά και διανομή
  • εγκατάσταση και συντήρηση
  • χρήση
  • τέλος ζωής, μέχρι την τελική διάθεσή του

Έπειτα, για καθε φάση ελέγχεται ο βαθμός στον οποίο επηρεάζονται οι παρακάτω περιβαλλοντικές πτυχές:

  • προβλεπόμενη κατανάλωση υλικών, ενέργειας και άλλων πόρων, όπως γλυκού νερού
  • προβλεπόμενες εκπομπές στον αέρα, το νερό, ή το έδαφος
  • προβλεπόμενη ρύπανση μέσω φυσικών φαινομένων, όπως ο θόρυβος, οι δονήσεις, οι ακτινοβολίες, τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία
  • προβλεπόμενη παραγωγή αποβλήτων
  • δυνατότητες επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και ανάκτησης υλικών ή/και ενέργειας
  • γεωμετρικά χαρακτηριστικά, χρήση τοξικών ουσίων, χρήση επιπλέον υλικών- εξαρτημάτων, ευχέρεια ανκύκλωσης/ επαναχρησιμοποίησης, παράταση χρόνου ζωής, κ.ά.

Η παραπάνω προσέγγιση καταλήγει στον καθορισμό γενικών απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού. Στην περίπτωση που οι απαιτήσεις πρέπει να παρέχουν πιο ειδική πληροφορία, ακολουθείται διαφορετική μεθοδολογία, κατά την οποία ελέγχονται οι περιβαλλοντικές πτυχές αντιπροσωπευτικού πλήθους ίδιων προïόντων, που κυκλοφορούν ήδη στην αγορά, και σύμφωνα με τα αποτελέσματα που εξάγωνται ορίζονται οριακές τιμές για τις διάφορες τεχνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές παραμέτρους για το προς σχεδίαση προïόν.

Επιπλέον, δίνονται ευκαιρίες σε μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις να υιοθετήσουν μια πιο περιβαλλοντικά υγιή προσέγγιση στον σχεδιασμό των προïόντων τους, ακόμα και από τα πρώτα στάδια του σχεδιασμού, καθώς το Διάταγμα εξασφαλίζει την νομοθετική εγκυρότητα αυτών των κινήσεων.

Σύμφωνα με το άρθρο 16(1) της οδηγίας 2009/125/ΕΚ της Ε.Ε. για τον οικολογικό σχεδιασμό, οι κατηγορίες των προïόντων που έχουν προτεραιότητα να ενταχθούν μέσα στο πλάνο εργασίας για το διάστημα 2012-2014, και θεωρούνται ΠκΕ είναι οι εξής:

Οικολογικά προϊόντα Επεξεργασία

Με τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 66/2010 του Ευρωπαïκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 25ης Νοεμβρίου 2009, στο Στρασβούργο, ορίστηκαν τα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία ένα προïόν διακαιούται το οικολογικό σήμα της ΕΕ (EU Ecolabel) (ή κοινοτικό οικολογικό σήμα), με αποτέλεσμα να χαρακτηρίζεται ως οικολογικό προïόν. Ο Κανονισμός δημοσιεύτηκε στις 30.1.2010 στην επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαïκής Ένωσης, και είναι σε ισχύ είκοσι ημέρες μέτα την δημισίευση αυτή.

Τα κριτήρια που αναφέρονται στον Κανονισμό αφορούν τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις που πρέπει να ικανοποιεί ένα προïόν, ώστε να είναι ικανό να φέρει το οικολογικό σήμα, τα οποία ορίζονται βάσει επιστημονικών στοιχείων και λαμβανομένου υπόψη ολόκληρου του κύκλου ζωής των προϊόντων. Επίσης, λαμβάνονται υπόψη και παράγοντες όπως οι κλιματικές αλλαγές που μπορεί να επιφέρει το προïόν, η τοξικότητά του, παράπλευροι κοινωνικοί συντελεστές, όπως και οι απαιτήσεις που προκύπτουν από το Διάταγμα για τα προïόντα που καταναλώνουν ενέργεια. Για κάθε κατηγορία, τα κριτήρια που έχουν θεσπιστεί είναι ξεκάθαρα και διαφορετικά.

Το οικολογικό σήμα είναι μια ειδική σήμανση- αναγνώριση του προïόντος, το οποίο την φέρει έπειτα από έγκριση της σχετικής αίτησης που πρέπει να υποβάλλει ο δημιουργός του στους αρμόδιους φορείς που έχουν επιλεγεί από το κράτος. Η έγκριση αποφασίζεται από ειδική επιτροπή. Μέσα στον Κανονισμό ορίζονται επακριβώς οι αποδεκτές μορφές που μπορεί να πάρει το σήμα, όπως και οι συγκεκριμένες υποχρεώσεις που αποκτά ή ο κατασκευαστής, ή ο εξουσιοδοτημένος αντιπρόσωπος ή ο εισαγωγέας του προïόντος, εφόσον αυτό εγκριθει πως μπορεί να φέρει το σήμα.

Προς το παρόν, με το κανονισμό θεσπίζονται οικολογικά κριτήρια για 11 κατηγορίες προïόντων (23 συνολικά προïόντα), και 2 κατηγορίες υπηρεσιών:

  1. Προϊόντα καθαρισμού:
    1. απορρυπαντικά για χώρους υγιεινής,
    2. απορρυπαντικά γενικής χρήσης,
    3. απορρυπαντικά για πλυντήρια πιάτων,
    4. απορρυπαντικά πιάτων,
    5. απορρυπαντικά για πλυντήρια ρούχων,
    6. σαπούνια, σαμπουάν και μαλακτικά μαλλιών
  2. Ηλεκτρονικές συσκευές:
    1. ηλεκτρονικοί υπολογιστές,
    2. φορητοί υπολογιστές,
    3. τηλεοράσεις
  3. Ένδυση:
    1. κλωστουφαντουργικά προϊόντα,
    2. υποδήματα
  4. Επικαλύψεις – επενδύσεις δαπέδων:
    1. ξύλινες επικαλύψεις δαπέδων,
    2. επενδύσεις δαπέδων από υφαντικές ύλες,
    3. σκληρές επικαλύψεις δαπέδων
  5. Κηπουρική:
    1. βελτιωτικά εδάφους,
    2. καλλιεργητικά μέσα
  6. Έπιπλα:
    1. ξύλινα έπιπλα
  7. Χαρτί:
    1. φωτοαντιγραφικό και χαρτί γραφής,
    2. χαρτί υγείας – καθαριότητας
  8. Οικιακές συσκευές/αντικείμενα:
    1. ηλεκτρικοί λαμπτήρες,
    2. αντλίες θερμότητας (ηλεκτροκίνητες, αεριοκίνητες ή λειτουργούσες με απορρόφηση)
  9. Υπόλοιπα οικιακά αντικείμενα:
    1. στρώματα κρεβατιών
  10. Λιπαντικά:
    1. λιπαντικά
  11. Φτιάξτο μόνος σου:
    1. χρώματα και βερνίκια εσωτερικού χώρου,
    2. χρώματα και βερνίκια εξωτερικού χώρου
  12. Υπηρεσίες τουριστικών καταλυμάτων
  13. Υπηρεσίες κατασκηνώσεων/κάμπινγκ

Διαχείριση αποβλήτων Επεξεργασία

Το νομικό πλαίσιο που διέπει τη διαχείριση των αποβλήτων στην Ελλάδα καθορίζεται πλέον από :

  • το Ν. 2939/2001 (ΦΕΚ 179/Α/06.08.2001) «Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών άλλων προϊόντων – Ιδρυση Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και άλλων Προϊόντων (ΕΟΕΔΣΑΠ) και άλλες διατάξεις», όπως τροποποιήθηκε με το Ν. 3854/10 (ΦΕΚ 94/Α/23.06.2010) «Τροποποίηση της νομοθεσίας για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων και τον Εθνικό Οργανισμό Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (Ε.Ο.Ε.Δ.Σ.Α.Π.) και άλλες διατάξεις» και το Ν.4042/2012,
  • το Ν.4042/2012 (ΦΕΚ 24/Α/13-2-2012) «Ποινική Προστασία του περιβάλλοντος – Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/99/ΕΚ – Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων – Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ – Ρύθμιση θεμάτων Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής» που ενσωματώνει στο εθνικό δίκαιο την οδηγία-πλαίσιο 2008/98/ΕΕ για τα απόβλητα,

καθώς και από τις ειδικές προβλέψεις του Ν. 4014/11 (ΦΕΚ 209/Α/21-9-11) «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος» όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. Στο εθνικό δίκαιο έχουν επίσης ενσωματωθεί βασικές οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα απόβλητα, όπως:

  • η ΚΥΑ 29407/3508/2002 (ΦΕΚ 1572 B) «Μέτρα και όροι για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων», προς ενσωμάτωση της Οδηγίας 1999/31/ΕΚ, και
  • η ΚΥΑ 22912/1117/2005 (ΦΕΚ 759 B) «Μέτρα και όροι για την πρόληψη και τον περιορισμό της ρύπανσης του περιβάλλοντος από την αποτέφρωση των αποβλήτων», προς ενσωμάτωση της Οδηγίας 2000/76/ΕΚ,ενώ έχει άμεση ισχύ ο Ευρωπαϊκός Κατάλογος Αποβλήτων (ΕΚΑ), σύμφωνα με το Παράρτημα της Απόφασης 2002/532/ΕΚ, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει.

Για τη ρύθμιση επιμέρους θεμάτων έχει εκδοθεί σειρά κοινών υπουργικών αποφάσεων, οι σημαντικότερες από τις οποίες είναι:

  • ΚΥΑ με αρ. 50910/2727/2003 «Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης», όπως έχει τροποποιηθεί με το Ν. 4042/2012
  • ΚΥΑ 13588/725/2006 «Μέτρα, όροι και περιορισμοί για την διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 91/689/ΕΟΚ «για τα επικίνδυνα απόβλητα» του Συμβουλίου της 12ης Δεκεμβρίου 1991», όπως έχει τροποποιηθεί με το Ν. 4042/2012 και
  • ΚΥΑ με αρ. Κ.Υ.Α. 146163//2012 «Μέτρα και όροι για τη Διαχείριση Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων 1991», που εκδόθηκε κατ΄εξουσιοδότηση του άρθρου 38, παρ. 7 του ν. 4042/2012.

Διαχείριση φυσικού περιβάλλοντος Επεξεργασία

Τα μέτρα, τα οποία λαμβάνονται σύμφωνα με την παρούσα οδηγία, αποσκοπούν στη διασφάλιση της διατήρησης ή της αποκατάστασης σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης, των φυσικών οικοτόπων και των άγριων ειδών χλωρίδας και πανίδας κοινοτικού ενδιαφέροντος. Κατά τη λήψη μέτρων, σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ, λαμβάνονται υπόψη οι οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές απαιτήσεις, καθώς και οι περιφερειακές και τοπικές ιδιομορφίες.

Οδηγία 2009/147/ΕΟΚ (πρώην 79/409/ΕΟΚ) περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών Η Οδηγία 2009/147/ΕΟΚ θεσμοθετήθηκε με σκοπό την προστασία, τη διατήρηση και τη ρύθμιση της εκμετάλλευσης όλων των ειδών πτηνών που ζουν εκ φύσεως σε άγρια κατάσταση στο ευρωπαϊκό έδαφος των κρατών μελών.

Η Οδηγία 92/43/ΕΟΚ ενσωματώθηκε στην εθνική νομοθεσία με τις ακόλουθες ΚΥΑ:

  • ΚΥΑ 33318/3028/11-12-1998 (ΦΕΚ 1289/Β/28-12-98) «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων (ενδιαιτημάτων) καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας»
  • ΚΥΑ Η.Π. 14849/853/Ε103/4-4-2008 (ΦΕΚ 645/Β/11-4-08) «Τροποποίηση των υπ' αριθμ. 33318/3028/1998 κοινών υπουργικών αποφάσεων (Β΄1289) και υπ' αριθμ. 29459/1510/2005 κοινών υπουργικών αποφάσεων (Β΄992), σε συμμόρφωση με διατάξεις της οδηγίας 2006/105 του Συμβουλίου της 20ης Νοεμβρίου 2006 της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η Οδηγία 79/409/ΕΟΚ (όπως κωδικοποιήθηκε με την Οδηγία 2009/147/ΕΚ) ενσωματώθηκε στην εθνική νομοθεσία με τις ακόλουθες ΥΑ και ΚΥΑ:

  • ΥΑ 414985/29-11-85 (ΦΕΚ Β΄757) «Μέτρα διαχείρισης της άγριας πτηνοπανίδας»
  • KYA H.Π. 37338/1807/E.103/1-9-10 (ΦΕΚ 1495/B/6-9-10) «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ, «Περί διατηρήσεως των άγριων πτηνών», του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε με την οδηγία 2009/147/ΕΚ.»
  • ΚΥΑ Η.Π. 8353/276/Ε103/17-2-2012 (ΦΕΚ 415/Β/23-2-2012) «Τροποποίηση και συμπλήρωση της υπ’ αριθ. 37338/1807/2010 κοινής υπουργικής απόφασης «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ....» (Β΄ 1495), σε συμμόρφωση με τις διατάξεις του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 4 της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ «Για τη διατήρηση των άγριων πτηνών» του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε με την οδηγία 2009/147/ΕΚ»

Περαιτέρω, σε εθνικό επίπεδο, για την προστασία και διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος εφαρμόζεται η ακόλουθη νομοθεσία:

  • Π.Δ. 67/81 (ΦΕΚ 23/Α/81) «Περί Προστασίας της αυτοφυούς χλώρίδος και άγριας πανίδος και καθορισμού διαδικασίας συνονισμού και ελέγχου της ερεύνης επ’ αυτών», όπως διορθώθηκε με το ΦΕΚ 43/Α/1981.
*ν. 1650/86 (ΦΕΚ 160/Α/18-10-86) «Για την προστασία του περιβάλλοντος», όπως τροποποιήθηκε με το ν. 3937/11 (ΦΕΚ 60/Α/31-3-2011) «Διατήρησης της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις»,


  • 2742/99 (ΦΕΚ 207/Α/7-10-99) «Χωροταξικός σχεδιασμός και αειφόρος ανάπτυξη και άλλες διατάξεις»
  • ν. 3044/02 (ΦΕΚ197/Α/27-8-02) «Μεταφορά συντελεστή δόμησης και ρυθμίσεις άλλων θεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων»
  • ν. 4109/2013 (ΦΕΚ 16/Α/23-1-2013) «Κατάργηση και συγχώνευση νομικών προσώπων του Δημοσίου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα - Σύσταση Γενική Γραμματείας για το συντονισμό του κυβερνητικού έργου και άλλες διατάξεις»

Ανακύκλωση (Γενικά) Επεξεργασία

  • Ν. 2939/2001 (ΦΕΚ A 179/6.8.01)

Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων – Ίδρυση Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (ΕΟΕΔΣΑΠ) και άλλες διατάξεις.

  • Ν. 2939/2001 (ΦΕΚ A 179/6.8.01)
  • Ν. 3854/2010 (Φ.Ε.Κ. 94 Α/23.06.2010)

Τροποποίηση της νομοθεσίας για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων και τον Εθνικό Οργανισμό Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (Ε.Ο.Ε.Δ.Σ.Α.Π.) και άλλες διατάξεις.

  • Ν. 3854/2010 (Φ.Ε.Κ. 94 Α/23.06.2010)
  • Ν. 4042/2012 (Φ.Ε.Κ. 24Α/13.2.2012)

Ρύθμιση θεμάτων Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής» και συγκεκριμένα το Άρθρο 46 για μετονομασία του Ε.Ο.Ε.Δ.Σ.Α.Π. σε «Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης» (Ε.Ο.ΑΝ.).


  • ΚΥΑ 50910/2727/2003 (ΦΕΚ B 1909/22.12.2003)

Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης.

  • ΚΥΑ 50910/2727/2003 (ΦΕΚ B 1909/22.12.2003)
  • ΠΔ 99/2008 (ΦΕΚ 154 Α /31.7.08)

Συγκρότηση και λειτουργία του Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (Ε.Ο.Ε.Δ.Σ.Α.Π.) και Κανονισμός Οικονομικής Διαχείρισης και Προμηθειών του Οργανισμού.

  • ΠΔ 99/2008 (ΦΕΚ 154 Α /31.7.08)
  • ΠΔ 170/2008 (ΦΕΚ 228 Α/ 7.11.08)

Οργανισμός υπηρεσιών και προσωπικού του Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (Ε.Ο.Ε.Δ.Σ.Α.Π.).

  • ΠΔ 170/2008 (ΦΕΚ 228 Α/ 7.11.08)
  • ΚΥΑ 112145/2004 (ΦΕΚ 1916 Β/24.12.2004)

Ξεχωριστή αναγραφή της χρηματικής εισφοράς επί των τιμολογίων πώλησης σε όλα τα στάδια πώλησης των ελαστικών των οχημάτων, των ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών, του ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, των οχημάτων, των λιπαντικών ελαίων, εκτός των τιμολογίων που απευθύνονται στους τελικούς αγοραστές χρήστες - επιτηδευματίες

  • ΚΥΑ 112145/2004 (ΦΕΚ 1916 Β/24.12.2004)
  • ΚΥΑ 104826/2004 (ΦΕΚ 849 Β/9.6.2004)

Καθορισμός ύψους ανταποδοτικών τελών από ατομικά ή συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών / άλλων προϊόντων.

  • ΚΥΑ 104826/2004 (ΦΕΚ 849 Β/9.6.2004)
  • ΚΥΑ 9303/454/E103/2009 (ΦΕΚ 408 Β/5.3.09)

Καθορισμός ύψους ανταποδοτικών τελών από ατομικά ή συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών / άλλων προϊόντων για την έκδοση πιστοποιητικού εναλλακτικής διαχείρισης (Π.Ε.Δ).

  • ΚΥΑ 9303/454/E103/2009 (ΦΕΚ 408 Β/5.3.09)
  • ΦΕΚ Αρ. 216 / Υ.Ο.Δ.Δ./30.04.2012 (σχ.ΑΔΑ: Β49ΚΟ-Ζ6Β)

Συγκρότηση Διοικητικού Συμβουλίου του Ε.Ο.ΑΝ.

  • ΦΕΚ Αρ. 216 / Υ.Ο.Δ.Δ./30.04.2012
  • YA 23153 ΦΕΚ 174/ ΥΟΔΔ/ 18.4.2013

Τροποποίηση της 20878/26−4−2012 απόφασης Υπουργού ΠΕΚΑ «Συγκρότηση του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.)

  • YA 23153 ΦΕΚ 174/ ΥΟΔΔ/ 18.4.2013

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. McLennan, J. F. (2004), The Philosophy of Sustainable Design
  2. «Sustainable Design Research». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Φεβρουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2015. 
  3. [1] Buzz Holling 1973 Resilience and Stability of Ecological Systems
  4. Various. " Guiding Principles of Sustainable Design." Chapter 9: Waste Prevention. Accessed at [2].
  5. Anastas, P. L. and Zimmerman, J. B. (2003). "Through the 12 principles of green engineering". Environmental Science and Technology. March 1. 95-101A.
  6. D. Vallero and C. Brasier (2008), Sustainable Design: The Science of Sustainability and Green Engineering. John Wiley and Sons, Inc., Hoboken, NJ, ISBN 0470130628.
  7. [3] US DOE 20 yr Global Product & Energy Study.
  8. Ryan, Chris (2006). "Dematerializing Consumption through Service Substitution is a Design Challenge". Journal of Industrial Ecology. 4(1).
  9. Ben-Gal I., Katz R. and Bukchin J., "Robust Eco-Design: A New Application for Quality Engineering", IIE Transactions, Vol. 40 (10), p. 907 - 918. Available at: http://www.eng.tau.ac.il/~bengal/Eco_Design.pdf Αρχειοθετήθηκε 2016-03-03 στο Wayback Machine.
  10. 10,0 10,1 10,2 http://static.diavgeia.gov.gr/doc/4%CE%911%CE%A9%CE%A6-7 Προεδρικό Διάταγμα υπ' αριθμόν 7 για τον οικολογικό σχεδιασμό των συνδεόμενων με την ενέργεια προιόντων

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

  • Ecological Design. By Sim Van der Ryn, Stuart Cowan, Published by Island Press, 2007. ISBN 978-1-59726-141-8 (2nd ed., 1st, 1996)


Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία