Αλέξανδρος Μέγας Κομνηνός
Ο Αλέξανδρος ή Σκαντάριος (π. 1406 - πριν το 1459) από τον Οίκο των Μεγάλων Κομνηνών ήταν συν-αυτοκράτορας της Τραπεζούντας, πρώτα με τον πατέρα του Αλέξιο Δ΄ (1429) και μετά με τον αδελφό του Ιωάννη Δ΄ (π. 1451-π. 1459).
| Αλέξανδρος Κομνηνός | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1406 Τραπεζούντα |
| Θάνατος | 22 Μαΐου 1460 Τραπεζούντα |
| Χώρα πολιτογράφησης | Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Μαρία Γκαττιλούζιο[1] |
| Τέκνα | Αλέξιος Σκαντάριος Κομνηνός[2] |
| Γονείς | Αλέξιος Δ' Μέγας Κομνηνός[3][2] και Θεοδώρα Καντακουζηνή[4] |
| Αδέλφια | Μαρία Μεγάλη Κομνηνή Καντακουζηνή Παλαιολογίνα[3] Δαβίδ Μέγας Κομνηνός[3] Ιωάννης Δ΄ Μέγας Κομνηνός[3] Despina Khatun Eudokia Komnene, Princess of Trebizond |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | δεσπότης (1426–1429) |
Βιογραφία Επεξεργασία
Ήταν ο δευτερότοκος γιος του Αλεξίου Δ΄ (βασίλευσε 1417-1429) και της Θεδώρας Καντακουζηνής.[5] Μεγαλύτερος αδελφός του ήταν ο Ιωάννης Δ΄ και μικρότερος ο Δαυίδ.
Κατά τη βασιλεία του Αλεξίου Δ΄, ο γιος του Ιωάννης Δ΄ προσπάθησε να τον εκτοπίσει, αλλά απέτυχε και διέφυγε στη Γεωργία το 1429. Τότε ο Αλέξιος Δ΄ όρισε τον Αλέξανδρο συναυτοκράτορα.[6] Το 1429 ο Ιωάννης Δ΄ επέστρεψε στην Τραπεζούντα και κατέλαβε την εξουσία. Οι υποστηρικτές του δολοφόνησαν τον πατέρα του και ο Αλέξανδρος εξορίστηκε. Αυτός μετέβη με την αδελφή του Μαρία στην Κωνσταντινούπολη. Ο ταξιδευτής Πέρο Ταφούρ από την Καστίλη τον συνάντησε εκεί τον Οκτώβριο του 1429 και γράφει, ότι "δεν είχε καλές σχέσεις με την αδελφή του".[7][8] Η Μαρία Μεγάλη Κομνηνή παντρεύτηκε εκεί τον Ιωάννη Η΄ Παλαιολόγο.
Ο Ταφούρ συνέχισε το ταξίδι του στην Τραπεζούντα, όπου συνάντησε τον Ιωάννη Δ΄ και συνέχισε ως τη Γενουατική Κάφφα (Θεοδοσία) της Κριμαίας. Μετά άρχισε την επιστροφή του και στη Μυτιλήνη συνάντησε τον Αλέξανδρο πάλι, αυτή τη φορά νυμφευμένο με τη Μαρία Γκαττιλούζιο, κόρη του Ντορίνο ηγεμόνα της Λέσβου, από τη Γένοβα. Γράφει ότι ο Αλέξανδρος "ετοίμαζε πλοία εναντίον του αδελφού του". Τότε ο Ταφούρ τού είπε ότι ο Ιωάννης Δ΄ συμμάχησε με τους Τούρκους και είχε επισφραγίσει τη συμφωνία, νυμφευόμενος της κόρη του Τούρκου και πως ο πόλεμος θα ήταν επιζήμιος για όλους.[9][10]
Το ότι ο Αλέξανδρος σχεδίαζε την εκτόπιση τού αδελφού του, επιβεβαιώνεται και από άλλες πηγές. Τα Γενουατικά αρχεία έχουν αντίγραφο επιστολής, που εστάλη στον Ντορίνο Α΄ προτρέποντάς τον να κάνει ό,τι μπορεί, ώστε να ειρηνεύσει τους δύο αδελφούς και να δώσει σύνταξη στον δευτερότοκο, αφήνοντάς τον να ζήσει στη Μυτιλήνη ή την Κωνσταντινούπολη. Η Γένοβα είχε εμπορικά συμφέροντα στην Τραπεζούντα και θα μπορούσαν να βλαφτούν από τη διαμάχη.
Δέκα έτη μετά τα συμφέροντα της Γένουας άλλαξαν, όταν το 1447 ο Δαυίδ έκανε επιδρομή στη Κάφφα. Η Γένουα πρόσφερε με επιστολή υποστήριξη στον Αλέξανδρο να ανακτήσει τον θρόνο (1451), αλλά φαίνεται ότι οι δύο αδελφοί είχαν ήδη συμφιλιωθεί, διότι ο Αλέξανδρος με τη σύζυγο και τον γιο του ζούσε τότε στην Τραπεζούντα. Ο ιστορικός Μιχαήλ Κουρτσάνσκις προτείνει ότι ο Ιωάννης Δ΄, που δυσπιστούσε προς τον Δαυίδ, είχε κάνει συναυτοκράτορα τον Αλέξανδρο και τον γιο εκείνου κληρονόμο.[11]
Ο Αλέξανδρος απεβίωσε πριν το 1460, που απεβίωσε ο Ιωάννης Δ΄.[5] Νέος αυτοκράτορας ανέλαβε ο Δαυίδ.
Οικογένεια Επεξεργασία
Νυμφεύτηκε τη Μαρία Γκαττιλούζιο, κόρη του Ντομένικο ηγεμόνα της Λέσβου και είχε τέκνο:
- Αλέξιος. Δεν Γνωρίζουμε αν εκδιώχθηκε το 1460 από τον θείο του.
Ο Λαόνικος Χαλκοκονδύλης ιστορεί ότι το 1463 ο Μωάμεθ Β΄ κατέλαβε την Τραπεζούντα και πήρε τη Μαρία Γκαττιλούζιο στο χαρέμι του, καθώς "λεγόταν ότι ήταν μία από τις πιο όμορφες και ελκυστικές γυναίκες". Ωστόσο είναι αμφίβολο, πως ο νεαρός σουλτάνος νυμφεύτηκε μία χήρα 50 ετών. Είναι γνωστό, ότι πολλές γυναίκες του χαρεμιού δεν ήταν σύζυγοι, ούτε ερωμένες του σουλτάνου.
Ο σουλτάνος έκανε τον Αλέξιο ακόλουθο στην Πύλη "δεύτερο τη τάξη, έναν Ρωμαίο μετά τον αδελφό του". Φαίνεται πως δεν τον εκτέλεσε το 1463, όπως έκανε με τα τέκνα του Δαυίδ.
Αναφορές Επεξεργασία
- ↑ p21919.htm#i219182. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2020.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Michel Kuršanskis: «La descendance d'Alexis IV, empereur de Trébizonde. Contribution à la prosopographie des Grands Comnènes» 1979.
- ↑ 4,0 4,1 Michel Kuršanskis: «La descendance d'Alexis IV, empereur de Trébizonde. Contribution à la prosopographie des Grands Comnènes» 1979.
- ↑ 5,0 5,1 PLP, 12122. <Kομνηνὸς> Σκαντάριος.
- ↑ Kuršanskis 1979, σελ. 240.
- ↑ Kuršanskis 1979, σελίδες 240, 243.
- ↑ Vasiliev 1932, σελ. 98.
- ↑ Kuršanskis 1979, σελ. 241.
- ↑ Vasiliev 1932, σελίδες 99, 117.
- ↑ Kuršanskis 1979, σελίδες 242ff..