Βικιπαίδεια

Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος (ο εξ απορρήτων)

Φαναριώτης ιατρός και διπλωμάτης του 17ου αιώνα, επιλεγόμενος «ο εξ απορρήτων»

Ο Αλέξανδρος Νικολάου Μαυροκορδάτος (7 Σεπτεμβρίου 1641 – 23 Δεκεμβρίου 1709), ο επιλεγόμενος «ἐξ Ἀπορρήτων», ήταν σημαντικός Φαναριώτης ιατρός και διπλωμάτης του 17ου αιώνα. Τρισέγγονός του ήταν ο γνωστός ως πολιτικός στην Ελληνική Επανάσταση και μετέπειτα πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος (1791-1865).

Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Ἀλέξανδρος Μαυροκορδάτος (Ελληνικά)
Γέννηση7  Σεπτεμβρίου 1641[1][2][3]
Κωνσταντινούπολη
Θάνατος23  Δεκεμβρίου 1709[1]
Κωνσταντινούπολη
Χώρα πολιτογράφησηςΟθωμανική Αυτοκρατορία
Ελλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςνέα ελληνική γλώσσα
λατινική γλώσσα
τουρκικά
Γαλλικά
Ιταλικά
Ελληνικά
Εκπαίδευσηδιδάκτωρ φιλοσοφίας
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο της Μπολόνια
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταιατρός
Διερμηνέας της Υψηλής Πύλης
πολιτικός[4]
Οικογένεια
ΣύζυγοςSultane Chrysoskoulaine
ΤέκναΝικόλαος Μαυροκορδάτος
Ιωάννης Μαυροκορδάτος
Ελένη Μαυροκορδάτου[5]
Ρωξάνδρα Μαυροκορδάτου[5]
ΓονείςΝικόλαος Μαυροκορδάτος (1599-1649)[5] και Λοξάνδρα Σκαρλάτου[6]
ΑδέλφιαΓεώργιος Μαυροκορδάτος
Σοφία Μαυροκορδάτου
Χαρίκλεια Μαυροκορδάτου
ΟικογένειαΟικογένεια Μαυροκορδάτου
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Βιογραφία Επεξεργασία

Ο Αλέξανδρος Ν. Μαυροκορδάτος ο «ἐξ Ἀπορρήτων» γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Γονείς του ήταν ο Νικόλαος Μαυροκορδάτος από τη Χίο και η Λοξάνδρα από το Φανάρι της Κωνσταντινούπολης.[7] Κατά το 1649 έμεινε ορφανός από πατέρα και γι' αυτό έμαθε τα πρώτα γράμματά του από τη μητέρα του. Φοίτησε στο Ελληνικό Κολέγιο του Αγίου Αθανασίου στη Ρώμη και μετά σπούδασε Φιλολογία και Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Ρώμης. Μετά πήγε στην Πάδοβα, όπου σπούδασε ιατρική και αναγορεύθηκε διδάκτορας κατά το 1662.[8] Μετά τις σπουδές του έμεινε για λίγο καιρό στη Χίο και τελικά εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί αρχικώς δίδαξε στη Σχολή Μανωλάκη και κατόπιν διορίσθηκε σχολάρχης της Πατριαρχικής Σχολής[9] (1665-1672), ενώ παραλλήλως ασκούσε την Ιατρική με επιτυχία. Η ευρυμάθεια και η γλωσσομάθειά του έκαναν μεγάλη εντύπωση: Εκτός από τις ευρωπαϊκές γλώσσες γνώριζε άπταιστα την τουρκική, την αραβική, την περσική, γαλλική και την εβραϊκή γλώσσα. Ως συνέπεια αυτού, επιβλήθηκε σύντομα στους επιστημονικούς και κοινωνικούς κύκλους της Κωνσταντινούπολης και, μετά τον θάνατο του διερμηνέα της Υψηλής Πύλης Παναγιώτη Νικουσίου το 1673, ο Μαυροκορδάτος -που είχε διατελέσει γραμματέας του Νικούσιου- κλήθηκε και ανέλαβε Μέγας Διερμηνέας της Πύλης.

Υπό την ιδιότητα αυτή σταδιοδρόμησε τόσο στον πολιτικό, όσο και στον διπλωματικό τομέα. Το 1683 όμως, μετά την αποτυχημένη πολιορκία της Βιέννης από τους Οθωμανούς, έπεσε σε δυσμένεια, η περιουσία του δημεύθηκε και ο ίδιος, η μητέρα και η σύζυγός του φυλακίστηκαν για μία χρονιά. Στην συνέχεια διέφυγε στη Σωζόπολη και επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη το 1685, όταν ο νέος Μέγας Βεζίρης τον αποκατέστησε στην παλαιά του θέση και του επέστρεψε την περιουσία του. Τα επόμενα χρόνια αναδείχθηκε σε προσωπικότητα με διεθνές κύρος, ιδίως μετά την συμμετοχή του στην υπογραφή της ιστορικής Συνθήκη του Κάρλοβιτς (στη σημερινή αυτόνομη περιφέρεια της Βοϊβοντίνας)1699, ως πληρεξουσίου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οπότε και έφθασε στο απόγειο της δόξας του χειριζόμενος το ζήτημα της ειρήνης με τη μοναρχία των Αψβούργων με λεπτότητα και σοφία.[10] Αλλά και ο Λεοπόλδος του οίκου των Αψβούργων ανύψωσε αυτόν στον τίτλο του πρίγκηπα εν αγνοία των Τούρκων.[11] Ο δε Yemeniz Eugene αναφέρει: «ο αυτοκράτορας Λεοπόδος γοητευμένος από τα ταλέντα του, του χάρισε πενήντα χιλιάδες φιορίνια... και του απένειμε τον κληρονομικό τίτλο του πρίγκηπα».[12]

Ήταν νυμφευμένος από το 1670 με τη Σουλτάνα, κόρη του Ιωάννη Χρυσοσκουλαίου και της Κασσάνδρας Ηλία Βόδα, με την οποία απέκτησε τον

Απεβίωσε στην Κωνσταντινούπολη στις 23 Δεκεμβρίου του 1709[8] και τάφηκε στον ναό της Αγίας Παρασκευής. Θεωρήθηκε ως ένας από τους πιο μορφωμένους Έλληνες της εποχής του, καθώς και άτομο που μέσω της θέσης του προστάτευσε τις ελληνικές κοινότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τα προνόμια της Ορθόδοξης Εκκλησίας επί του Παναγίου Τάφου.[8]

Εργογραφία Επεξεργασία

Ως επιστήμονας ιατρός, ο Α. Ν. Μαυροκορδάτος υπήρξε από τους γνωστότερους του 17ου αιώνα σε όλη την Ευρώπη. Μεταξύ των επιστημονικών του εργασιών, εκείνη που τον έκανε γνωστό ήταν η διδακτορική διατριβή του, δια της οποίας απεδείκνυε, με πειράματα σε ζώα, την κυκλοφορία του αίματος στους πνεύμονες. Η εργασία αυτή εκδόθηκε στα λατινικά στη Μπολόνια το 1664 με τίτλο Instrumentum Pneumaticum Circulandi Sanguinis sive modu usu pulmonum. Επανεκδόθηκε στη Φραγκφούρτη το 1665 και στη Λειψία το 1682, εντυπωσιάζοντας τους επιστημονικούς κύκλους της εποχής. Ακόμα και οι Τούρκοι σχολίαζαν ποικιλοτρόπως την ανακάλυψη αυτή, μέχρι του σημείου πολλοί δύσπιστοι να θεωρούν τον Μαυροκορδάτο μάγο. Αυτός, για να διαλύσει την πλάνη μεταξύ των Τούρκων, μετέφρασε και εξέδωσε το έργο του και στην τουρκική γλώσσα.

Εκτός από τα ιατρικά, ο Μαυροκορδάτος «ο εξ απορρήτων» συνέγραψε και μελέτες για ποικίλα θέματα φιλολογικά, φιλοσοφικά, ιστορικά και στοχαστικά, όλα σε αρχαΐζουσα γλώσσα.[14] Κάποια σημαντικά του έργα είναι:

  • Εφημερίδες (που αναφέρεται στα γεγονότα της περιόδου 1682-1687 και θεωρείται ιδιαίτερα αξιόλογη ιστορική πηγή για την εποχή εκείνη)


1. Εορταστικοί λόγοι στους Αγίους Θωμά Ακινάτη και Αικατερίνη.

Πρόκειται για δύο, θρησκευτικού περιεχομένου, λόγους του Αλέξανδρου, τους οποίους εκφώνησε, όταν ήταν ακόμη φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας. Ο τίτλος του πρώτου είναι Panareta Virgo Oratio de Diva Catharina Parthenomartyre,[15] ενώ ο δεύτερος τιτλοφορείται Aureus Nilus Oratio de D. Thoma Aquinate.[16]

2. Διδακτορική διατριβή

Σε αυτήν την επιστημονική του εργασία -την αποτελούμενη από δεκαεπτά κεφάλαια- ο Αλέξανδρος προσπαθούσε να αποδώσει την κυκλοφορία του αίματος στη συμβολή των πνευμόνων. Ανέτρεψε έτσι την μέχρι τότε κρατούσα θεωρία του Άγγλου φυσιολόγου William Harvey πως η κυκλοφορία του αίματος οφειλόταν στην καρδιά. Το έργο γνώρισε αλλεπάλληλες εκδόσεις: α) Μπολόνια (1664), β) Φρανκφούρτη (1665), γ) Λειψία (1682), δ) Λειψία (1870) και ε) Ιταλία (1965).

3. Ἱστορία ἱερά, ἤτοι τὰ Ἰουδαϊκὰ


4. Γραμματικὴ περὶ συντάξεως

Γράφτηκε, κατά πάσα πιθανότητα, κατά τη διάρκεια των μαθημάτων του Μαυροκορδάτου στη σχολή Μανολάκη Καστοριανού, δηλαδή ανάμεσα στα 1665 και 1671/2. Ο κύκλος, βέβαια, της διδασκαλίας της δεν έκλεισε το 1671/2, αλλά συνέχισε να διδάσκεται και μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου "ἐν πολλοῖς τῆς Ἑλλάδος σχολείοις".[17] Εκδόθηκε στη Βενετία το 1745.

  • Ρητορική
  • Ερμηνεία εις το περί γενέσεως και φθοράς του Αριστοτέλους
  • Ἱστορία ἱερά, ἤτοι τὰ Ἰουδαϊκὰ
  • Τὰ Ῥωμαϊκὰ (σε τρεις τόμους)
  • Απομνημονεύματα περί των Τούρκων Αυτοκρατόρων
  • Φιλοσοφικά και φιλολογικά ανάμεικτα
  • Φροντίσματα
  • Λόγος πρεσβευτικός προς Γερμανούς περί ειρήνης
  • Ευχαί εις τον όρθρον και μετά το απόδειπνον


Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 118952420. Ανακτήθηκε στις 13  Αυγούστου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 (Αγγλικά) SNAC. w62w2k06. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 Faceted Application of Subject Terminology. 96755. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Leo van de Pas: (Αγγλικά) Genealogics. 2003.
  6. ↑ 6,0 6,1 Ανακτήθηκε στις 3  Οκτωβρίου 2016.
  7. ↑ Κούλα Ξηραδάκη, Φαναριώτισσες, εκδόσεις Φιλιππότη, Αθήνα, 1999, σ. 27.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Σύγχρονος Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, τ. 17, σ. 228
  9. ↑ Κούλα Ξηραδάκη: Φαναριώτισσες, εκδόσεις Φιλιππότη, Αθήνα, 1999, σ. 30.
  10. ↑ Nuri Yurdusev, Διπλωματική ιστορία και η Συνθήκη του Κάρλοβιτς, Πανεπιστήμιο Τσανάκαλε (2005)
  11. ↑ Mendelssohn-Bartholdy, Geschichte Griechenlands, A΄ 35
  12. ↑ Yemeniz Eugene, Scenes et recits des gueres de l΄independance, Paris 1869 p.141
  13. ↑ Κούλα Ξηραδάκη, 1999, σ. 31 - 33.
  14. ↑ «Η επιρροή του ήταν περιορισμένη. Δεν έγραφε για το λαό αλλά για την τάξη του.»Γιάνης Κορδάτος, Ιστορία της Νεοελληνικής λογοτεχνίας. Από το 1453 ως το 1961, τόμος πρώτος,εκδ.Επικαιρότητα, Αθήνα, 1983, σελ. 90
  15. ↑ LEGRAND, ÉMILE. BIBLIOGRAPHIE HELLÉNIQUE. OU DESCRIPTION RAISON-NÉE DES OUVRAGES PUBLIÉS PAR DES GRECS AU DIX-SEPTIÈME SIÈCLE PAR ÉMILE LEGRAND PROFESSEUR À L’ÉCOLE NATIONA-LE DES LANGUES ORIENTALES. TOME TROISIÈME. PARIS: ALPHONSE PICARD ET FILS, ÉDITEURS. σελ. 90. 
  16. ↑ ÉMILE LEGRAND, ÉMILE. BIBLIOGRAPHIE HELLÉNIQUE. OU DESCRIPTION RAISONNÉE DES OUVRAGES PUBLIÉS PAR DES GRECS AU DIX-SEPTIÈME SIÈCLE PAR ÉMILE LEGRAND PROFESSEUR À L’ÉCOLE NATIONALE DES LANGUES ORIENTALES. TOME DEUXIÈME. PARIS: ALPHONSE PICARD ET FILS, ÉDITEURS. σελ. 141-142. 
  17. ↑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ (1872). «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΑΥΡΟΚΟΡΔΑΤΟΣ Ο ΕΞ ΑΠΟΡΡΗΤΩΝ». ΠΑΝΔΩΡΑ 22: 313-322. 

Πηγές Επεξεργασία

Δείτε επίσης Επεξεργασία


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αλέξανδρος_Μαυροκορδάτος_(ο_εξ_απορρήτων)&oldid=10328240"