Αμάραντος (φυτό)
Ο αμάραντος ή Μάης ή δάκρυα της Παναγίας [1] (κυπρ.), με επιστημονική ονομασία Helichrysum stoechas – Ελίχρυσος ο πολύτιμος είναι αγριολούλουδο της ελληνικής υπαίθρου.
| Αμάραντος | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Αμάραντος - Helichrysum stoechas
| ||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||
| Helichrysum stoechas Ελίχρυσος ο πολύτιμος L. |
Ο αμάραντος ανήκει στην οικογένεια των Σύνθετων (Compositae), ή Αστεροειδών (Asteraceae). Είναι μονοετής ή πολυετής πόα ύψους έως 60 εκ., με γραμμοειδή ή λογχοειδή, γκριζοπράσινα φύλλα και μικρά, σφαιρικά, κίτρινα άνθη σε ταξιανθίες. Η ανθοφορία και συγκομιδή γίνονται στις αρχές της άνοιξης.
Συναντιέται κυρίως στις περιοχές του Nομού Πρεβέζης, Νομού Θεσπρωτίας και στις Ιόνιους νήσους. Ο αρωματικός ημίθαμνος, φύεται σε ακαλλιέργητους τόπους τόσο σε ηπειρωτικά όσο και σε παραθαλάσσια μέρη. Τα ανθάκια του είναι μικρά κίτρινα και ο βλαστός του λεπτός. Όταν ξηραθεί, το φυτό κρατάει το σχήμα του και οι κορυφές των λουλουδιών το κίτρινο χρώμα τους – γι' αυτό και τα λένε και «αθάνατα» ή «αμάραντα». Το φυτό αυτό είναι εγγενές στη Νότια Αφρική, τη Βόρεια Αφρική, την Ασία, τη Δυτική Ασία, τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Νοτιοδυτική Ευρώπη.
Οι ανθοί του διακοσμούν κυρίως ανθοδέσμες και στεφάνια, αλλά τους μαζεύουν ακόμη και για γούρι καθώς πιστεύεται ότι αυτοί φέρνουν τύχη.
Φαρμακολογική εφαρμογή [2] Επεξεργασία
Ο ελίχρυσος χρησιμοποιήθηκε παραδοσιακά στην Ευρώπη για χοιράδωση, δηλαδή φυματίωση των λεμφαδένων, άσθμα, αρθρίτιδα, και πονοκεφάλους, αλλά και για σκουλήκια των εντέρων.
Οι βλαστοί και τα άνθη του φυτού εμφανίζουν αποχρεμπτικές, εφιδρωτικές και καθαρτικές ιδιότητες και χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του κοινού κρυολογήματος. Το αιθέριο έλαιο του φυτού έχει επουλωτικές, αντιγηραντικές, αναπλαστικές, αντιφλεγμονώδεις, αιμοστατικές και λιπολυτικές ιδιότητες. Συνιστάται για τη θεραπεία διαφόρων δερματικών παθήσεων, όπως έγκαυμα, ακμή, έρπης, πληγές, μώλωπες και εκζέματα. Έχει αποδειχθεί επίσης, η έντονη αντιοξειδωτική και καρκινοκατασταλτική δράση του φυτού λόγω των περιεχόμενων σε αυτό φαινολικών ενώσεων (3,5-O-dicaffeoylquinic acid, O-acetylhexoside). Στη λαϊκή ιατρική το αιθέριο έλαιο φαίνεται να εμφανίζει σπασμολυτικές, αναλγητικές, αντιμικροβιακές, αντισηπτικές, χολαγωγές, διουρητικές και αντικαταθλιπτικές ιδιότητες, μεταξύ άλλων.
Χορηγείται ως επουλωτικό, καταπραϋντικό και αναπλαστικό τοπικά στο δέρμα υπό τη μορφή αιθέριου ελαίου (2-3 σταγόνες), συχνά σε μίγμα με αιθέρια έλαια άλλων φυτών.
Το αιθέριο έλαιο, περιέχει εστέρες (οξικό εστέρα νερόλης), τερπένια (κουρκουμίνη 4-15%, πινένιο 1-4%, λεμονένιο 4-10%, καμφερόλη, κερκετίνη, λουτεολίνη, λιναλοόλη, γερανιόλη), υδρογονάνθρακες, φλαβονοειδή, σεσκιτερπένια, μη-τερπενοειδείς β-κετόνες.
Δεν έχει αναφερθεί καμία τοξική εκδήλωση ή άλλη ανεπιθύμητη ενέργεια.
Ιστορία [3] Επεξεργασία
Στεφάνια από ελίχρυσο πρόσφεραν οι αρχαίοι Έλληνες στους αθάνατους θεούς. Ο Θεόφραστος το ονόμασε χρυσάνθεμον και ελίχρυσο και το εκτιμούσε ιδιαίτερα για την καταπραϋντική επίδραση που είχε στο θυμικό του ανθρώπου. Το φυτό αναφέρεται ακόμα στον Θεόκριτο που θαυμάζει το χρυσοκίτρινο χρώμα του, στον Διοσκουρίδη και τον Πλίνιο που το θεωρούν από τα καλύτερα αφιερώματα στα αγάλματα των θεών. Ο πρώτος βοτανικός κήπος με καθαρά επιστημονικό, ερευνητικό και μορφωτικό χαρακτήρα, ήταν εκείνος που ιδρύθηκε από τον Αριστοτέλη το 350 π.χ. κοντά στον Ηριδανό, παραπόταμο του Ιλισού. Είχε εμπλουτιστεί και με Ελίχρυσο και πολλά σπάνια φυτά που έστελνε ο Μέγας Αλέξανδρος στο δάσκαλο του από τις ασιατικές χώρες τις οποίες κατακτούσε. Επιμελητής του κήπου ήταν ο Θεόφραστος, μαθητής και φίλος του Αριστοτέλη, ο οποίος θεωρείται σήμερα ως ο θεμελιωτής της Βοτανικής Επιστήμης.
Ελίχρυσος στη σύγχρονη ιστορία Επεξεργασία
Πριν από τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία, το 1992, μεγάλες ποσότητες αιθέριου ελαίου ελίχρυσου, απoστάζονταν εκεί. Το χρησιμοποιούσαν στην πόλη Γκρας της Γαλλίας για τον αρωματισμό καπνού. Οι αρωματοθεραπευτικές ιδιότητες του φυτού άρχισαν να γίνονται γνωστές αργότερα, δηλ. μετά την έναρξη του πολέμου. Τότε η παραγωγή του ελίχρυσου περιορίστηκε στην περιοχή της Κορσικής, ήταν όμως μικρή και δεν επαρκούσε, οπότε ανέβηκε πολύ και η τιμή του. Τα τελευταία δέκα χρόνια επανήλθε η παραγωγή από τις χώρες Κροατία, Βοσνία & Ερζεγοβίνη. Είναι από τα πολυτιμότερα και ακριβότερα αιθέρια έλαια με περιεκτικότητα 40-50% σε εστέρες, 30% σε σεσκιτερπένια και πάνω από 10% δικετόνες. O ελίχρυσος θεωρείται η άρνικα της αρωματοθεραπείας. Η εισπνοή του αιθέριου ελαίου δίνει την ταυτόχρονη αίσθηση του καθαρισμού και της ζωντάνιας.
Μυθολογία [3] Επεξεργασία
Το χρυσαφί λουλούδι της ελληνικής υπαίθρου που είναι πάντα ανθισμένο! Συμβολίζει την αιώνια αγάπη και συνδέεται με τον μύθο του Πάρη και της ωραίας Ελένης.
Ο μύθος λέει ότι όταν ο Πάρης έκλεψε την ωραία Ελένη από τη Σπάρτη και ενώ ταξίδευαν προς την Τροία, σταμάτησαν στα Κύθηρα για να κάνουν σπονδές προς τιμήν της θεάς Αφροδίτης που τους προστάτευε. Εκεί πέρασαν λίγες μέρες και ολοκλήρωσαν τον έρωτά τους. Η ωραία Ελένη όμως ζήλεψε τη θέα Αφροδίτη που κατά τη μυθολογία ζούσε στο νησί και απαίτησε από τον Πάρη να της πει ότι εκείνη ήταν η πιο όμορφη γυναίκα. Ο Πάρης θέλοντας να καθησυχάσει την ωραία Ελένη της είπε δείχνοντας το κίτρινο άνθος : «Βλέπεις αυτό το λουλούδι; Τα μαλλιά σου έχουν το χρυσαφί του χρώμα, το σώμα σου μοιάζει με τον μίσχο του και το δέρμα σου είναι απαλό σαν τα πέταλά του. Η ομορφιά σου θα διατηρηθεί έτσι για πάντα». Και το λουλούδι ονομάστηκε σεμπρεβίβα.
Στη δημοτική παράδοση, υπάρχει το τραγούδι ο Αμάραντος'[4]:
Σε τι γκρεμό φυτρώνει, φυτρώνει μεσ’ τα δύσβατα, στις πέτρες, τα λιθάρια, ποτέ του δεν ποτίζεται και δεν κορφολογιέται. Το τρών τα ‘λάφια και αρρωστούν, τ’ αγρίμια και ημερεύουν.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Konstantinou, George (18 Μαρτίου 2016). «Helichrysum stoechas subsp. barrelieri (Ten.) Nyman - Δάκρυα της Παναγίας - Cyprus». Biodiversity of Cyprus by NGO Protection of the Natural Heritage and the Biodiversity of Cyprus (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2019.
- ↑ «Helichrysum stoechas». Φαρμακευτικά Φυτά της Ηπείρου. Εργαστήριο Φαρμακολογίας, Τμήμα Ιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2017.
- ↑ 3,0 3,1 «Ελίχρυσος, από ήλιο και χρυσό!». InGolden. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2017.
- ↑ flowerishmorning (2010-04-01), Ο Αμάραντος _ Κική Φραγκούλη, https://www.youtube.com/watch?v=fLZxSdAnoOk, ανακτήθηκε στις 2017-03-14
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Helichrysum στο Wikimedia Commons
