Αμπελώνας Λάρισας
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Συντεταγμένες: 39°44′43.00″N 22°21′42.99″E / 39.7452778°N 22.3619417°E
Ο Αμπελώνας βρίσκεται στη Θεσσαλία και πιο συγκεκριμένα στο Νομό Λαρίσης. Αποτελεί κωμόπολη, καθώς ο μόνιμος πληθυσμός ανέρχεται σε 6.083 κατοίκους, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011[1]. Είναι γραφική κωμόπολη με πέτρινες εκκλησίες και πολλά αμπέλια (εξ ων και η ονομασία.) Διαθέτει καταπράσινες εκτάσεις και είναι ευρέως γνωστός καθώς εκεί γίνεται η Γιορτή κρασιού[2], που αποτελεί παράδοση του τόπου. Ο Αμπελώνας είναι έδρα ομώνυμης δημοτικής κοινοτητας, η οποία έχει έκταση ως αστικός πεδινός οικισμός με έκταση 38,042 χμ² (2011).[3]
| Αμπελώνας Λάρισας | |
|---|---|
 | |
  Αμπελώνας Λάρισας | |
 | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Τυρνάβου |
| Υψόμετρο | 70 μέτρα |
| Πληθυσμός | 5.590 (2021) |
| Ταχ. κωδ. | 404 00 |
| Τηλ. κωδ. | 2492 |
Πληθυσμός Επεξεργασία
| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1991 | 5.851 |
| 2001 | 5.999 |
| 2011 | 6.083 |
| Έτος | Πληθυσμός |
|---|---|
| 1961 | 4.415 |
| 1971 | 4.735 |
| 1981 | 5.086 |
| 1991 | 5.819 |
| 2001 | 5.920 |
| 2011 | 6.042 |
Πληροφορίες Επεξεργασία
Η περιοχή του πρώην Δήμου Αμπελώνα, πεδινή και εύφορη, κατοικήθηκε από τα προϊστορικά χρόνια και σύμφωνα με τα αρχαιολογικά δεδομένα η κατοίκηση δε διακόπηκε αλλά συνεχίστηκε στους ιστορικούς χρόνους και αργότερα.
Ήδη μας είναι γνωστοί 10 οικισμοί της Νεολιθικής Εποχής γύρω από τον υφιστάμενο σήμερα οικισμό, ενώ σοβαρό αρχαιολογικό και ιστορικό ενδιαφέρον συγκεντρώνει η περιοχή της αρχαίας πόλης «Φάλαννα» που τοποθετείται στην θέση «Καστρί», μεταξύ Αμπελώνα και Τυρνάβου. Στην Περραιβία της αρχαίας Θεσσαλίας, σύμφωνα με τις αρχαίες φιλολογικές πηγές και αρκετές επιγραφές, στην όχθη του ποταμού Τιταρήσιου, χτίστηκε και άκμασε η ισχυρή, οργανωμένη και αυτοδιοικούμενη πόλη της Φάλαννας, που έλαβε το όνομά της από την πανέμορφη, ομώνυμη κόρη της νύμφης Τυρούς και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην κεντρική διοίκηση του κράτους των Περραιβών.
Στη Νεοελληνική ιστορία την ιστορική διαδρομή του Αμπελώνα μπορούμε να τη χωρίσουμε σε δύο περιόδους. Η πρώτη περιλαμβάνει όλη την περίοδο που ο Αμπελώνας βρισκόταν υπό τουρκική κυριαρχία και κατοικείται κατά βάση από Τούρκους. Πρόκειται για το τουρκικό Καζακλάρ. Η δεύτερη περίοδος αρχίζει από το 1881 που απελευθερώνεται η Θεσσαλία, οπότε στον Αμπελώνα εγκαθίστανται Έλληνες έποικοι. Είναι το Ελληνικό Καζακλάρ, ο μετέπειτα Αμπελώνας.
Το τουρκικό Καζακλάρ Επεξεργασία
Το παλιό Καζακλάρ, που εξελίχθηκε στο σημερινό Αμπελώνα, ως οικισμός δημιουργήθηκε στα 1423 περίπου, τότε που οι Οθωμανοί Τούρκοι με αρχηγό το Μουράτ Β’ είχαν επικρατήσει ολοκληρωτικά στη Θεσσαλία.
Είναι διαπιστωμένο ότι οι οικισμοί στην ευρύτερη περιοχή του Αμπελώνα εμφανίστηκαν συστηματικά στο προσκήνιο μετά την τουρκική κατάκτηση της Θεσσαλίας από τον Τουρκάν Μπέη. Αυτός ίδρυσε 12 οικισμούς- ανάμεσά τους και το Καζακλάρ- στην περιοχή από τα Τέμπη μέχρι τον Τύρναβο και εγκατέστησε 5-6 χιλιάδες γιουρούκους (νομάδες) εποίκους από το Ικόνιο της Μ. Ασίας. Οι έποικοι ονομάστηκαν «Κονιάροι» και τα χωριά «Κονιαροχώρια». Οι τούρκικες πηγές τούς ονομάζουν Γιουρούκους. Τα Κονιαροχώρια ήταν στρατιωτικές αποικίες και σκοπός τους ήταν να αντιστέκονται στο ντόπιο χριστιανικό πληθυσμό, εδραιώνοντας την τουρκική κατοχή. Οι Τούρκοι του Καζακλάρ ήταν περήφανοι για τον τόπο τους και τον θεωρούσαν μεγάλο σε έκταση όσο και την Κωνσταντινούπολη.
Το παλιό Καζακλάρ φημιζόταν και για την καλή ράτσα των γαϊδάρων, αχώριστων συντρόφων στην καθημερινή βιοπάλη. Έτσι επικράτησε και η γνωστή μέχρι τις μέρες μας έκφραση «Καζακλαριώτικο γομάρι».
Για την ετυμολογία του τοπωνυμίου «Καζακλάρ» διατυπώθηκαν διάφορες απόψεις με πιθανότερη την προέλευσή του από το παλαιοσλαβικό kazaku ή το τουρκικό kazak που σημαίνουν, μεταξύ άλλων, τον αγένειο, τον ξυρισμένο άντρα. Για όλη τη μακρόχρονη περίοδο της Οθωμανικής κατοχής, οι πληροφορίες για το Δήμο Αμπελώνα είναι περιορισμένες και αποσπασματικές.
Το ελληνικό Καζακλάρ Επεξεργασία
Οι συνεχείς αγώνες των Θεσσαλών οδήγησαν στην απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881. Οι Τούρκοι μικροϊδιοκτήτες κι ανάμεσα τους κι οι Κονιάροι άρχισαν να εκποιούν τις περιουσίες τους και να μεταναστεύουν ομαδικά στη Μ. Ασία, ενώ οι Τούρκοι τσιφλικάδες παραμένοντας καραδοκούσαν να ακριβοπουλήσουν τη γη τους. Και πράγματι, Έλληνες από πολλά μέρη άρχισαν να καταφθάνουν στις νέο - απελευθερωμένες περιοχές.
Ο πρώτος πληθυσμός του ελληνικού Καζακλάρ χωρίζεται, ανάλογα με το γεωγραφικό διαμέρισμα από το οποίο προέρχονται οι κάτοικοι, σε τέσσερα σύνολα:
- Οι Θεσσαλοί
- Από τα χωριά του Ολύμπου
- Από τα χωριά της επαρχίας Ελασσόνας
- Από τον Τύρναβο
- Οι Δυτικομακεδόνες
- Από το χωριό Μπουρμπουτσικό
- Από διάφορα χωριά της Δυτικής Μακεδονίας.
- Οι Ηπειρώτες
- Οι Πελοποννήσιοι (Αρκάδες)
Έτσι, με την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881, δημιουργήθηκε ένα κεφαλοχώρι με πληθυσμό 1038 κατοίκους.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «Απογραφή Πληθυσμού-Κατοικιών 2011» (PDF). Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 17 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2016.
- ↑ «Γιορτή κρασιού Αμπελώνα». tirnavos.gr. Δήμος Τυρνάβου. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Νοεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2017.
- ↑ 3,0 3,1 https://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2011_monimos.pdf
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_monimos.pdf
- ↑ https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_monimos.pdf
- ↑ ΠΛ 2:763
- ↑ ΠΛΜ 8:33
Πηγές Επεξεργασία
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1981, 2006 (ΠΛΜ)
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, 1963 (ΠΛ)