Αμυντικός μηχανισμός
Οι αμυντικοί μηχανισμοί, σύμφωνα με την Ψυχαναλυτική θεωρία του Σίγκμουντ Φρόυντ, είναι αυτόματες πράξεις ή τεχνικές που εκτελούνται ασυνείδητα για την αντιμετώπιση στρεσογόνων καταστάσεων και ερεθισμάτων που δεν μπορούμε να διαχειριστούμε ψυχολογικά.[1] Πιο συγκεκριμένα είναι η μέθοδος με την οποία το Εγώ διευθετεί τις συγκρούσεις που δημιουργούνται μεταξύ των ενορμήσεων του Εκείνο και των αξιών του Υπερεγώ.
Κυριότεροι μηχανισμοί Επεξεργασία
Οι κυριότεροι αμυντικοί μηχανισμοί είναι:[2][3]
- Αντιδραστικός σχηματισμός: το άτομο υιοθετεί ιδέες και συμπεριφορές που είναι αντίθετες προς τις ασυνείδητες μη αποδεκτές ενορμήσεις του.
- Απώθηση: απομάκρυνση από τη συνείδηση αναπαραστάσεων που συνδέονται με μια ενόρμηση, όταν η ικανοποίηση αυτής μπορεί να προκαλεί δυσαρέσκεια.
- Άρνηση: το άτομο αρνείται ένα δυσάρεστο ή ανεπιθύμητο κομμάτι της πραγματικότητας του.
- Ακύρωση: το άτομο υιοθετώντας μια συμπεριφορά ή σκέψη, προσπαθεί να διορθώσει το "κακό" που θεωρεί ότι έχει προκαλέσει μέσω των σεξουαλικών ή επιθετικών του ενορμήσεων.
- Εκλογίκευση: το άτομο προσπαθεί να δώσει στον εαυτό του ή και στους άλλος ερμηνείες που φαίνονται λογικές και ηθικά αποδεκτές για μη αποδεκτή συμπεριφορά ή επιθυμίες.
- Μόνωση: η απομάκρυνση μιας ιδέας ή πράξης από το συναίσθημα που τη συνοδεύει.
- Μετουσίωση: η λιβιδινική ενέργεια ή η επιθετική ενόρμηση χρησιμοποιούνται για την επίτευξη κοινωνικά αποδεκτών στόχων, με αποτέλεσμα ισχυρή ικανοποίηση.
- Παλινδρόμηση: επιστροφή σε ένα πρώιμο λιβιδινικό στάδιο καθώς και στις σχέσεις με προηγούμενα αντικείμενα.
- Μετάθεση: η έκφραση των συναισθημάτων για ένα πρόσωπο ή στοιχείο του χαρακτήρα, επάνω σε κάποιο άλλο άτομο, αντικείμενο, ζώο ή μέρος του σώματος.
- Πρόβλεψη: προετοιμασία για ένα μελλοντικό επώδυνο γεγονός με στόχο τη μείωση του άγχους.
- Προβολή: το άτομο απομακρύνει από τον εαυτό του και αποδίδει σε κάποιο άλλο πρόσωπο επιθυμίες, ιδιότητες ή συναισθήματα τα οποία είτε αγνοεί είτε αρνείται για τον εαυτό του.
- Χιούμορ: επιτρέπει στο άτομο να εκφράσει ιδέες και καταστάσεις που προκαλούν άγχος.
Κατηγοριοποίηση Επεξεργασία
Σύμφωνα με τον George Eman Valliant (1977- "Adaptation to Life") οι αμυντικοί μηχανισμοί του Εγώ μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ανάλογα με το ψυχαναλυτικό αναπτυξιακό στάδιο ως εξής[4] :
- Πρώτο επίπεδο: παθολογικές άμυνες (π.χ. παραληρητική προβολή)
- Δεύτερο επίπεδο: ανώριμες άμυνες (π.χ. προβολή, παθητική επιθετικότητα)
- Τρίτο επίπεδο: νευρωτικές άμυνες (π.χ. μόνωση, υποκατάσταση)
- Τέταρτο επίπεδο: ώριμες άμυνες (π.χ. χιούμορ, μετουσίωση)
Στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών (DSM-IV, 1994) συμπεριλαμβάνεται ένας δοκιμαστικός διαγνωστικός άξονας για τους μηχανισμούς άμυνας[5], που βασίζεται αρκετά στην ιεραρχική θεώρηση του Valliant.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Schacter, Daniel L. (2011). Psychology Second Edition. 41 Madison Avenue, New York, NY 10010: Worth Publishers. σελίδες 482–483. ISBN 978-1-4292-3719-2.
- ↑ Defence Mechanisms
- ↑ «ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2011.
- ↑ Vaillant, George E. (1977). Adaptation to life. Boston: Little, Brown. ISBN 0-316-89520-2.
- ↑ American Psychiatric Association. (1994). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4th ed.). Washington, DC: Author.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Σίγκμουντ Φρόυντ, Εισαγωγή στην Ψυχανάλυση, ISBN 978-960-469-754-0
- Γρηγόρης Ποταμιάνος & Συνεργάτες, Θεωρίες Προσωπικότητας και Κλινική Πρακτική, ISBN 978-960-344-399-5