Αντάνας Μέρκις
Ο Αντάνας Μέρκις (λιθ: Antanas Merkys, 20 Ιανουαρίου 1887 – 5 Μαρτίου 1955)[1] ήταν Λιθουανός πολιτικός και νομικός. Ήταν ο τελευταίος πρωθυπουργός, καθώς και ο τελευταίος πρόεδρος της Λιθουανίας πριν την κατάλυση της ανεξαρτησίας της από τη Σοβιετική Ένωση κατά το 1940.
| Αντάνας Μέρκις | |
|---|---|
 | |
| Προσωπικά στοιχεία | |
| Γέννηση | 20 Ιανουαρίου 1887 |
| Θάνατος | 5 Μαρτίου 1955 Όμπλαστ του Βλαντίμιρ |
| Εθνότητα | Λιθουανική |
| Υπηκοότητα | Λιθουανική |
| Σπουδές | d:Q4061414 Πανεπιστήμιο του Τάρτου (έως Δεκαετία του 1910) Faculty of Law of Taras Shevchenko National University of Kyiv (έως 1916) |
| Επάγγελμα | Νομικός |
| Βραβεύσεις | Knight of the Order of the Cross of Vytis |
| Αξίωμα | Πρωθυπουργός της Λιθουανίας |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Βιογραφία Επεξεργασία
Ο Μέρκις γεννήθηκε το 1887 στον δήμο Ροκίσκις της επαρχίας Πανεβεζίς της σημερινής Λιθουανίας, η οποία τότε αποτελούσε κομμάτι της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Σπούδασε νομική στα πανεπιστήμια του Τάρτου και του Κιέβου και αργότερα συμμετείχε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ως αξιωματικός του ρωσικού στρατού. Την περίοδο 1919-1920 διετέλεσε υπουργός Άμυνας του νεοσύστατου λιθουανικού κράτους, ενώ το 1922 άνοιξε ιδιόκτητο δικηγορικό γραφείο στο Κάουνας. Το 1924 υπήρξε ένα από τα ιδρυτικά στελέχη του κόμματος της Λιθουανικής Εθνικιστικής Ένωσης και συνδέθηκε στενά με τον πολιτικό και μετέπειτα δικτάτορα της χώρας, Αντάνας Σμετόνα[1].
Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1926 και την εγκαθίδρυση του αυταρχικού καθεστώτος Σμετόνα, ο Μέρκις κατέλαβε διάφορα δημόσια αξιώματα διατελώντας υπουργός Άμυνας (1927), κυβερνήτης της αυτόνομης περιοχής Κλάιπεντα (1927 - 1932) και δήμαρχος του Κάουνας από το 1933 μέχρι το 1939[1]. Στα τέλη του 1939, μετά τις εισβολές της ναζιστικής Γερμανίας και της Σοβιετικής Ένωσης στην Πολωνία που οδήγησαν στην κατάλυση του πολωνικού κράτους και τον διαμελισμό των εδαφών του, ο Μέρκις ανέλαβε τη διοίκηση της περιοχής του Βίλνιους, το οποίο ως πρώην πολωνικό έδαφος παραχωρήθηκε από τη Σοβιετική Ένωση στη Λιθουανία[1]. Από τη νέα του θέση, ο Μέρκις έθεσε ως πρωταρχικό στόχο την λιθουανοποίηση του Βίλνιους, το οποίο είχε ευρεία πολωνική και εβραϊκή πλειοψηφία[2], όμως η θητεία του ήταν βραχύβια καθώς στις 21 Νοεμβρίου του ίδιου έτους διορίστηκε πρωθυπουργός της χώρας[1].
Η πρωθυπουργία του συνέπεσε με την όξυνση των λιθουανοσοβιετικών σχέσεων. Στην προσπάθεια εξομάλυνσής τους επισκέφθηκε το διάστημα 7-12 Ιουνίου του 1940 τη Μόσχα, όπου διεξήγαγε ανεπιτυχείς συζητήσεις με τους Στάλιν και Μολότοφ, οι οποίοι κατηγορούσαν τη λιθουανική πλευρά για παραβίαση των όρων του συμφώνου αμοιβαίας βοήθειας που είχε υπογραφεί κατά το προηγούμενο έτος, αλλά και για οργάνωση ενός αντισοβιετικού μετώπου από κοινού με τα άλλα δύο κράτη της Βαλτικής (την Εσθονία και τη Λετονία)[3].
Ακολούθησε στις 14 Ιουνίου η αποστολή σοβιετικού τελεσιγράφου που απαιτούσε[4] - μεταξύ άλλων - την αλλαγή της τότε λιθουανικής κυβέρνησης με μια νέα που θα «εφάρμοζε πιο πιστά το σύμφωνο του 1939» και την αποδοχή από λιθουανικής πλευράς της εισόδου ενός ακαθόριστου αλλά υψηλού αριθμού σοβιετικών στρατευμάτων που θα προστίθεντο στα ήδη υπάρχοντα που στάθμευαν στην περιφέρεια του Βίλνιους και ανέρχονταν στους 20.000 στρατιώτες[2].
Μετά την αποδοχή του τελεσιγράφου από το λιθουανικό υπουργικό συμβούλιο και την φυγή του Σμετόνα στο εξωτερικό, ο Μέρκις ανέλαβε την 15η Ιουνίου καθήκοντα υπηρεσιακού προέδρου. Διατηρήθηκε στην προεδρία μέχρι τις 17 του ίδιου μήνα όταν έπειτα από σοβιετική πίεση διόρισε ως πρωθυπουργό τον Γιούστας Παλέσκις - μετέπειτα πρόεδρο της ΣΣΔ της Λιθουανίας - και ακολούθως παραιτήθηκε[1], ενώ επόμενο μήνα εκτοπίστηκε στο εσωτερικό της ΕΣΣΔ[5]. Απεβίωσε στις 5 Μαρτίου του 1955 στη Ρωσία[1].
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Saulius A. Suziedelis, Historical Dictionary of Lithuania, Scarecrow Press, 2011, σελ. 186 - 187.
- ↑ 2,0 2,1 Timothy Snyder, The Reconstruction of Nations. Poland, Ukraine, Lithuania, Belarus, 1569-1999, Yale University Press, New Haven & London, 2003, σελ. 82.
- ↑ Suziedelis, 2011, σελ. 187, 307.
- ↑ Alexander Shtromas, Robert K. Faulkner, Daniel J. Mahoney , Totalitarianism and the Prospects for World Order, Lexington Books, 2003, σελ. 252.
- ↑ Snyder, 2003, σελ. 83.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Alexander Shtromas, Robert K. Faulkner, Daniel J. Mahoney , Totalitarianism and the Prospects for World Order, Lexington Books, 2003.
- Timothy Snyder, The Reconstruction of Nations. Poland, Ukraine, Lithuania, Belarus, 1569-1999, Yale University Press, New Haven & London, 2003.
- Saulius A. Suziedelis, Historical Dictionary of Lithuania, Scarecrow Press, 2011.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Antanas Merkys στο Wikimedia Commons