Αντιλόπη σάιγκα
Η αντιλόπη σάιγκα ή σάιγκα η ταταρική (ΔΦΑ: /ˈsaɪɡə/, ΔΟ: Saiga tatarica) είναι είδος αντιλόπης το οποίο απειλείται άμεσα με αφανισμό. Αρχικά καταλάμβανε πολύ μεγάλη έκταση της ευρασιατικής στέπας από τους πρόποδες των Καρπαθίων και του Καυκάσου, έως την Μογγολία και την περιοχή Τζουνγκαρία της Κίνας. Κατά την Πλειστόκαινο εποχή ζούσε, επίσης, στην περιοχή της Βερίγγειας γέφυρας, την έκταση ξηράς που συνέδεε την βορειοανατολική Ασία με τη Βόρεια Αμερική. Στην αρχαία ελληνική γραμματεία ο Στράβωνας ανέφερε το ζώο ως Κόλος και το περιέγραψε ως ένα από τα χαρακτηριστικά ζώα της Σκυθίας.[2][3]
| Αντιλόπη σάιγκα | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Χαρακτηριστική όψη της αντιλόπης σάιγκα
| ||||||||||||||||
| Κατάσταση διατήρησης | ||||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||||||
| Σάιγκα η ταταρική (Saiga tatarica) (Κάρολος Λινναίος, 1766) | ||||||||||||||||
 Ιστορική (λευκό) και τρέχουσα γεωγραφική εξάπλωση των υποειδών Saiga tatarica tatarica (πράσινο) και Saiga tatarica mongolica (κόκκινο).
|
Σήμερα, οι πληθυσμοί της σάιγκας απαντούν κυρίως στη βορειοδυτική Ρωσία, στις στέπες πριν τη Κασπία θάλασσα, και στις περιοχές Ουράλια, Ουστιούρτ (Үстірт), και Μπετμπάκ-Νταλά (Бетпақдала) στο Καζακστάν. Ένα μέρος του πληθυσμού της περιοχής Ουστιούρτ μεταναστεύει προς τα νότια κατά την περίοδο του χειμώνα προς το Ουζμπεκιστάν και μερικές φορές και το Τουρκμενιστάν, έχοντας πλέον εκλείψει τελείως στην Κίνα και την νοτιοδυτική Μογγολία, ενώ στη βορειοδυτική Μογγολία υπάρχει ένα συγγενικό υποείδος (Saiga tartarica mongolica)[4] το οποίο ωστόσο έχει προταθεί σε κάποιες μελέτες πως πρόκειται όχι απλά για υποείδος αλλά για διαφορετικό είδος αντιλόπης (Saiga borealis).[5]
Περιγραφή Επεξεργασία
Το ύψος του ζώου κυμαίνεται στα 60 με 80 εκατοστά έως τον ώμο, και το βάρος του μεταξύ 21 και 51 κιλών. Τα αρσενικά διαθέτουν κέρατα και μεγαλύτερο σωματότυπο από τα θηλυκά. Η διάρκεια ζωής τους υπολογίζεται στα 6 έως 10 έτη, ενώ η περίοδος κύησης τους στις 140 ημέρες / 4,5 μήνες.[6]
Το κύριο χαρακτηριστικό που κάνει το ζώο να ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες οικογένειες και είδη αντιλόπης, είναι η ασυνήθιστα υπερμεγέθης μύτη του, η οποία μοιάζει με προβοσκίδα (sic). Κατά τις μεταναστεύσεις των θερμών καλοκαιρινών μηνών η σάιγκα χρησιμοποιεί τη μύτη της για να εξισορροπεί την θερμοκρασία του σώματος της (αποβολή θερμότητας με διαστολή των ρινικών αιμοφόρων αγγείων) ενώ, αντιστρόφως, κατά τους χειμερινούς μήνες θερμαίνει τον αέρα πριν μεταφερθεί στους πνεύμονες.[6]
Περιβάλλον και συμπεριφορά Επεξεργασία
Στο φυσικό της περιβάλλον η σάιγκα σχηματίζει πολυάριθμες αγέλες οι οποίες διαβιούν στα ημίξηρα κλίματα, στέπες, λιβάδια πιθανώς και δασικές περιοχές με αραιή βλάστηση, καταναλώνοντας διάφορα είδη φυτών μερικά από τα οποία είναι δηλητηριώδη για άλλα ζώα. Τα θηλαστικά μπορούν να καλύψουν μεγάλες αποστάσεις και να διασχίσουν τους ποταμούς κολυμπώντας, αλλά αποφεύγουν τις απόκρημνες περιοχές.[6]
Η αναπαραγωγική τους περίοδος ξεκινά τον Νοέμβριο, όταν τα αρσενικά συναγωνίζονται μεταξύ τους για την κατάκτηση των θηλυκών ενώ, κατά την άνοιξη, οι μητέρες φέρνουν στον κόσμο τα νεογνά τους.[7]
Ιστορική γεωγραφική κατανομή Επεξεργασία
Κατά την πιο πρόσφατη εποχή των παγετώνων, έως και περίπου 12.000 χρόνια πριν, οι πληθυσμοί της σάιγκας καταλάμβαναν μεγάλες εκτάσεις, από τις Βρετανικές νήσους έως την Κεντρική Ασία και από τη Βερίγγεια γέφυρα και την Αλάσκα ως την περιοχή Γιούκον και τα βορειοδυτικά εδάφη του Καναδά.
Κατά την κλασική αρχαιότητα (περίπου 8ος με 4ος αιώνας π.Χ.) θεωρείτο ως ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά ζώα της Σκυθίας -βάσει της περιγραφής του Στράβωνα, γεωγράφου του 1ου αιώνα π.Χ., -το οποίο το ονομάζει Κόλος.[2][3] Αναφέρει πως ήταν κάτι σαν διασταύρωση μεταξύ ελαφιού και κριαριού, αλλά ταχύτερο και από τα δύο, και είχε λευκό τρίχωμα. Επίσης αναφέρει πως έπινε μέσω της προβοσκίδας του -κατά την εντύπωση του Στράβωνα-, ενώ ήταν ικανό να ζήσει σε άνυδρες περιοχές. Στην περιοχή της Ελλάδας, έχουν βρεθεί απολιθώματα του ζώου στη Θεσσαλία.[8]
Στις αρχές του 18ου αιώνα, ζούσε ακόμα στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, τους πρόποδες των Καρπαθίων Ορέων, και τη βόρεια πλευρά του Καυκάσου έως την Τζουνγκαρία της Κίνας και την Μογγολία.
Κατά τη δεκαετία του 1920 ο πληθυσμός του είδους σημείωσε απότομη μείωση, αλλά επανέκαμψε. Έως το 1950, περίπου 2 εκατομμύρια από τα ζώα αυτά βρίσκονταν στις στέπες της Σοβιετικής Ένωσης. Με την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ο πληθυσμός αποδεκατίστηκε λόγω του ανεξέλεγκτου κυνηγιού και τη μεγάλη ζήτηση των κεράτων τους για την παραγωγή σκευασμάτων της Κινεζικής ιατρικής. Υπήρξε κάποιο χρονικό διάστημα, κατά το οποίο, οργανισμοί προστασίας των ζώων όπως το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση ενθάρρυνε το κυνήγι της σάιγκας ως εναλλακτική λύση εμπορίας των κεράτων της, σε σχέση με την εμπορική ζήτηση για εκείνα των ρινόκερων.[9]
Κατά τα μέσα της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα, οι πληθυσμοί της σάιγκας μειώθηκαν κατά πολύ, έως και 95% κατά τα τελευταία 15 έτη που μεσολάβησαν,[10] και η σάιγκα κινδυνεύει άμεσα με εξαφάνιση σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση Προστασίας της Φύσης. Εκτιμάται πως περίπου 50.000 επιζούν σήμερα στην Καλμικία, κάποιες περιοχές του Καζακστάν και κάποιες απομονωμένες περιοχές της δυτικής Μογγολίας (S. t. mongolica, στα φυσικά καταφύγια της Σάργκα και Μανχάν).[11] Μικρός πληθυσμός απομένει στη Ρωσία, στις περιοχές βορείως της Κασπίας θάλασσας και είναι πολύ κοντά στο να εξαφανιστεί.[12]
Προσπάθειες διατήρησης Επεξεργασία
Προστασία από λαθροκυνηγούς Επεξεργασία
Τα κέρατα της αντιλόπης σάιγκα χρησιμοποιούνται στην παραδοσιακή Κινέζικη ιατρική, και αποτιμώνται εμπορικά στα 150 δολάρια ΗΠΑ. Η υψηλή ζήτηση για το συγκεκριμένο όργανο εξαφάνισε το είδος στην Κίνα, παρά το ότι η σάιγκα είναι προστατευόμενο είδος.
Τον Νοέμβριο του 2010 το Καζακστάν επανέφερε σε ισχύ την απαγόρευση του κυνηγιού της σάιγκας, επεκτείνοντας την ως το 2021, σε μια προσπάθεια να επιτρέψει στους πληθυσμούς της να ανακάμψουν.[13]
Τον Ιούνιο του 2014, οι Κινεζικές αρχές στα σύνορα με το Καζακστάν, κατέσχεσαν 66 κιβώτια τα οποία περιείχαν 2.351 κέρατα σάιγκας, αξίας 11 εκατομμυρίων δολαρίων.[14]
Κατά την ίδια εποχή, το 2015, ο πρόεδρος της Διεθνούς Οργάνωσης Προστασίας της Σάιγκας (SCA), ανέφερε πως η αντιμετώπιση των λαθροκυνηγών πρέπει να αποτελέσει ζήτημα ύψιστης προτεραιότητας για τις κυβερνήσεις της Ρωσίας και του Καζακστάν.[7]
Επιδημίες και φυσικά αίτια Επεξεργασία
Κατά τον Μάιο του 2015, καταγράφηκε ένας ασυνήθιστα μεγάλος αριθμός νεκρών ατόμων. Τα ζώα πέθαναν από μια μυστηριώδη επιζωοτική ασθένεια, η οποία πιθανώς να ήταν παστερέλλωση (pasteurellosis).[7][15][16][17] Η θνησιμότητα υπολογίστηκε στο 100% των πληθυσμών που μολύνθηκαν, με εκτιμώμενο ποσοστό 40% (περίπου 120.000, το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού)[18][19][20] να έχει πεθάνει έως τον Μάιο του 2015,[21] από ένα αρχικό σύνολο 250.000 στην ευρύτερη περιοχή.[22]Μια άλλη θεωρία σχετικά με την ασθένεια είναι πως, πιθανόν, ήταν οξύς προστομαχικός τυμπανισμός (ruminal tympany) καθώς, συμπτώματα όπως φούσκωμα, αφροί στο στόμα και διάρροια παρατηρήθηκαν στα νεκρά ζώα.[23] Σύμφωνα με την υπόθεση αυτή, η ασθένεια επήλθε ως αποτέλεσμα κατανάλωσης φυτών όπως άλφαλφα, τριφυλλιού και υγρού γρασιδιού, τα οποία μπορούν να γίνουν φορείς μικροβίων.[23] Στα τέλη του Μαΐου του 2015 τα Ηνωμένα Έθνη μέσω της αντίστοιχης υπηρεσίας τους ανακοίνωσαν πως η επιδημία έληξε.[24]
Η θνησιμότητα στη συγκεκριμένη τάξη συχνά εξαρτάται και από επιπλοκές του τοκετού.[7]
Διεθνείς συμβάσεις Επεξεργασία
Οι διακρατικές συμφωνίες όπως η Σύμβαση για τα Μεταναστευτικά Είδη Άγριων Ζώων ή αλλιώς η Σύμβαση της Βόννης και το Μνημόνιο Κατανόησης για την Αντιλόπη Σάιγκα τέθηκαν σε ισχύ τον Σεπτέμβριο του 2006,[25] με στόχο την αποκατάσταση των πληθυσμών του είδους και την καταπολέμηση της θανάτωσης των ζώων μέσω της παράνομης εμπορικής εκμετάλλευσης.
Ζωολογικοί κήποι Επεξεργασία
Ο ζωολογικός κήπος της Μόσχας στη Ρωσία και το φυσικό καταφύγιο Ασκάνια Νόβα (Асканія-Нова) στην Ουκρανία διαθέτουν αντιλόπες σάιγκα,[26] ενώ οι ζωολογικοί κήποι της Κολωνίας στη Γερμανία και του Σαν Ντιέγκο στις ΗΠΑ είχαν, κατά το παρελθόν.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ (Αγγλικά) Mallon, D.P. (2008). «Saiga tatarica». IUCN Red List of Threatened Species. Version 2012.2. International Union for Conservation of Nature. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2012.
- ↑ 2,0 2,1 «Στράβων, Γεωγραφικά, 7.4.8». perseus.tufts.edu.
- ↑ 3,0 3,1 (Αγγλικά) «Saiga - The Penny Cyclopaedia of the Society for the Difussion of Useful Knowledge, Volume 2». Charles Knight. 1834. σελ. 73.
- ↑ (Αγγλικά) «Saiga/mongolian Saiga (Saiga tatarica)». Evolutionarily Distinct and Globally Endangered. Zoological Society of London. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Μαΐου 2008. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2012.
- ↑ (Αγγλικά) Grubb, P. (2005). "[www.bucknell.edu/msw3/browse.asp?id=14200663|Order Artiodactyla]". In Wilson, D.E.; Reeder, D.M. Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. p. 688. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 (Αγγλικά) «Saiga tatarica». ultimateungulate.com.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 (Αγγλικά) Nicholls, Henry. «134,000 saiga antelope dead in two weeks. What is the probable cause?». Guardian. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουλίου 2015.
- ↑ «Ο απολιθωμένος κόσμος του Πηνειού ζωντανεύει στη Λάρισα». tvxs.gr.
- ↑ (Αγγλικά) Ellis, Richard (2004). No Turning Back: The Life and Death of Animal Species. New York: Harper Perennial. σελ. 210. ISBN 0-06-055804-0. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2012.
- ↑ (Αγγλικά) «Welcome to the Saiga Conservation Alliance». Saiga Conservation Alliance. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2012.
- ↑ (Αγγλικά) Mallon, David P.· Kingswood, Steven Charles (2001). Antelopes: Part 4 – North Africa, the Middle East, and Asia: Global Survey and Regional Action Plans. International Union for Conservation of Nature. σελ. 164. ISBN 2831705940. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2012.
- ↑ (Αγγλικά) «Emergency appeal: saigas of the pre-Caspian region of Russia under extreme threat». Saiga Conservation Alliance. 18 Μαρτίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2012.
- ↑ (Αγγλικά) «Kazakhstan extends Saiga antelope hunting ban until 2021». Silk Road Intelligencer. 19 Ιανουαρίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2012.
- ↑ (Κινέζικα) 新疆霍尔果斯海关破获一起羚羊角走私案 天山网 Αρχειοθετήθηκε 2018-01-07 στο Wayback Machine. 2014-06-23
- ↑ (Αγγλικά) «Endangered saiga antelope mysteriously dying in vast numbers in Kazakhstan». The Independent. Associated Press. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2015.
- ↑ (Αγγλικά) «Mystery over mass antelope deaths in Kazakhstan». BBC News. 28 Μαΐου 2010. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2012.
- ↑ (Αγγλικά) «Saiga Antelope Death Toll In Kazakhstan Reaches 85,000». Radio Free Europe/Radio Liberty. 22 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2015.
- ↑ «120.000 απειλούμενες αντιλόπες σάιγκα πέθαναν μυστηριωδώς στο Καζακστάν». lifo.gr. 3 Ιουνίου 2015.
- ↑ «Αντιλόπες της Εποχής των Παγετώνων πεθαίνουν». Το Βήμα. 28 Μαΐου 2015.
- ↑ (Αγγλικά) http://www.unep.org/newscentre/Default.aspx?DocumentID=26816&ArticleID=35061&l=en Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine.
- ↑ (Αγγλικά) «Mass deaths hit Kazakhstan's endangered Ice Age antelope species». reuters.com. Reuters. 27 Μαΐου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαΐου 2015.
- ↑ (Αγγλικά) Taylor, Adam. «Kazakhstan's econological mystery». Washington Post. Worldviews. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2015.
- ↑ 23,0 23,1 (Ρωσικά) «Свою версию гибели сайгаков выдвинул академик Нурушев» (στα Russian). Informburo.kz. 24 Μαΐου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2015.
- ↑ (Αγγλικά) Saiga mystery disease; May 29, 2015
- ↑ (Αγγλικά) «Memorandum of Understanding concerning Conservation, Restoration and Sustainable Use of the Saiga Antelope (Saiga spp)» (PDF). Convention on Migratory Species. 25 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2012.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ (Αγγλικά) «Western saiga (Russian saiga)». Zootierliste. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2012.
Σχετική βιβλιογραφία Επεξεργασία
Ξενόγλωσση Επεξεργασία
- Singh, N.J., Milner-Gulland, E.J. (2011) (2011). «Conserving a moving target: planning protection for a migratory species as its distribution changes». Journal of Applied Ecology, 48: 35–46. doi:.
- Singh, N.J., Grachev, Iu.A., Bekenov, A.B., Milner-Gulland, E.J. (2010) (2010). «Tracking greenery in Central Asia: The migration of the saiga antelope». Diversity and Distributions 16 (4): 663–675. doi:.
- Singh, N.J., Grachev, Iu.A., Bekenov, A.B., Milner-Gulland, E.J. (2010) (2010). «Saiga antelope calving site selection is increasingly driven by human disturbance». Biological Conservation 143 (7): 1770–1779. doi:. https://archive.org/details/sim_biological-conservation_2010-07_143_7/page/1770.
- Kuhl, A., Mysterud, A., Grachev, Iu.A., Bekenov, A.B., Ubushaev, B.S., Lushchekina, A.A., Milner-Gulland, E.J. (2009) (2009). «Monitoring population productivity in the saiga antelope». Animal Conservation 12 (4): 355–363. doi:.
- Kuhl, A., Balinova, N., Bykova, E., Esipov, A., Arylov, Iu.A., Lushchekina, A.A., Milner-Gulland, E.J. (2009) (2009). «The role of saiga poaching in rural communities: Linkages between attitudes, socio-economic circumstances and behaviour». Biological Conservation 142 (7): 1442–1449. doi:. https://archive.org/details/sim_biological-conservation_2009-07_142_7/page/1442.
- Kuhl, A., Mysterud, A., Erdnenov, G.I., Lushchekina, A.A., Grachev, Iu. A., Bekenov, A.B., Milner-Gulland, E.J. (2007) (2007). «The big spenders of the steppe: sex-specific maternal allocation and twinning in the saiga antelope». Proceedings of the Royal Society B 274 (1615): 1293–1299. doi:. PMID 17341456..
- Morgan, E.R., Medley, G.F., Torgerson, P.R., Shaikenov, B., and Milner-Gulland, E.J. (2007) (2007). «Parasite transmission in a migratory multiple host system». Ecological Modelling 200 (3–4): 511–520. doi:.
- Kholodova, M.V., Milner-Gulland, E.J., Easton, A.J., Amgalan, L., Arylov, Iu., Bekenov, A., Grachev, Iu.A., Lushchekina, A.A., Ryder, O. (2006) (2006). «Mitochondrial DNA variation and population structure of the Critically Endangered saiga antelope Saiga tatarica». Oryx 40: 103–107. doi:. https://archive.org/details/sim_oryx_2006-01_40_1/page/103.
- Morgan, E.R., Lundervold, M., Medley, G.F., Shaikenov, B.S., Torgerson, P.R., Milner-Gulland, E.J. (2006) (2006). «Assessing risks of disease transmission between wildlife and livestock: the Saiga antelope as a case study». Biological Conservation 131 (2): 244–254. doi:. https://archive.org/details/sim_biological-conservation_2006-08_131_2/page/244.
- Morgan, E.R., Shaikenov, B., Torgerson, P.R., Medley, G.F., Milner-Gulland, E.J. (2005) (2005). «Helminths of saiga antelopes in Kazakhstan: Implications for conservation and livestock production». Journal of Wildlife Diseases 41 (1): 149–162. doi:. PMID 15827221.
- Milner-Gulland, E.J., Bukreeva, O.M., Coulson, T.N., Lushchekina, A.A., Kholodova, M.V., Bekenov, A.B., Grachev, Iu.A. (2003) (2003). «Reproductive collapse in saiga antelope harems». Nature 422 (6928): 135. doi:. PMID 12634775.
- Robinson, S., Milner-Gulland, E.J. (2003) (2003). «Political change and factors limiting numbers of wild and domestic ungulates in Kazakhstan». Human Ecology 31: 87–110. doi:.
- Milner-Gulland, E.J., Kholodova, M.V., Bekenov, A.B., Bukreeva, O.M., Grachev, Iu.A., Amgalan, L., Lushchekina, A.A. (2001) (2001). «Dramatic declines in saiga antelope populations». Oryx 35 (4): 340–345. doi:.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- (Αγγλικά) Μνημόνιο Κατανόησης για τη Σάιγκα Αντιλόπη - cms.int
- (Αγγλικά) Φωτογραφίες και πολυμέσα σχετικά με τη Σάιγκα - arkive.org
- (Αγγλικά) Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση - Σάιγκα Αντιλόπη Αρχειοθετήθηκε 2021-04-18 στο Wayback Machine. - panda.org