Αρχέλαος της Κιλικίας

Ο Αρχέλαος (πριν το 8 π.Χ. - 38 μ.Χ.) ήταν πρίγκιπας της Καππαδοκίας, που έγινε βασιλιάς της Κιλικίας Τραχέας (που περιελάμβανε και την ανατολική Λυκαονία), υποτελής στους Ρωμαίους. Καλείται και Αρχέλαος ο Νεότερος ή Αρχέλαος Β΄ για να διαχωριστεί από τον πατέρα του.

Αρχέλαος της Κιλικίας
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	0ος αιώνας π.Χ.
Θάνατος	38
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	αρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	μονάρχης
Οικογένεια
Γονείς	Αρχέλαος της Καππαδοκίας
Αδέλφια	Γλαφύρα
Οικογένεια	Δυναστεία του Αρχέλαου

Βιογραφία

Η καταγωγή του

Ήταν γιος τού Αρχελάου βασιλιά της Καππαδοκίας (γιού τού Αρχελάου Β΄ ιερέα-βασιλιά στα Κόμανα) και μίας ανώνυμης πριγκίπισσας της Αρμενίας. Είχε καταγωγή Ελληνική (Μακεδονική), Αρμενική και Περσική. Ήταν ο πέμπτος Αρχέλαος στη σειρά: ο πρώτος ήταν έμπιστος στρατηγός τού Μιθριδάτη ΣΤ΄ του Πόντου, μάλλον σύζυγος κόρης τού βασιλιά. Αδελφή του ήταν η Γλαφύρα, μητέρα τού Τιγράνη Ε΄ της Αρμενίας.

Η μητέρα του ίσως ήταν κόρη τού Αρταβάσδη Β΄ της Αρμενίας (βασ. 53-34 π.Χ.) των Αρταξιδών. Ο πατέρας τού τελευταίου, ο Τιγράνης Β΄ ο Μεγάλος της Αρμενίας είχε νυμφευτεί την Κλεοπάτρα, κόρη τού Μιθριδάτη ΣΤ΄. Οπότε η μητέρα του θα ήταν 2η εξαδέλφη τού Αρχελάου Β΄.

Η ζωή του

Δεν γνωρίζουμε πολλά πριν γίνει βασιλιάς. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στα μεσόγεια της χώρας του. Ο Αύγουστος το 25 π.Χ. έδωσε στον πατέρα του και άλλες περιοχές να κυβερνήσει, όπως την Ελαιούσα. Ή οικογένειά του εγκαταστάθηκε στην πόλη αυτή και ο πατέρας του την ανέπτυξε: έκτισε ένα ανάκτορο στο νησί μπροστά στο λιμάνι και προς τιμήν τού Αυγούστου άλλαξε το όνομα της πόλης σε Ελαιούσα Σεβαστή.

Ο Αρχέλαος της Καππαδοκίας, πατέρας τού Αρχελάου της Κιλικίας Τραχέας.

Το 17 π.Χ. απεβίωσε ο πατέρας του και η Καππαδοκία έγινε ρωμαϊκή επαρχία. Η Μικρή Αρμενία δόθηκε στον Αρταξία Γ΄ για να κυβερνήσει ως υποτελής των Ρωμαίων. Οι Ρωμαίοι έδωσαν εντολή στον Αρχέλαο να κυβερνήσει την Κιλικία Τραχέα, που περιελάμβανε τα λιμάνια Δέρβη, Λάρανδα και τις γύρω περιοχές ως και την Ανατολική Λυκαονία, όλα πρώην εδάφη τού πατέρα του. Επίσης συνέχισε την εξουσία του επί της Κέτις στην Κιλικία.

Οι ιστορικές πηγές αναφέρουν λίγα για τη ζωή τού Αρχέλαου και τη διακυβέρνησή του. Κύριες πηγές είναι επιγραφές της επικράτειάς του. Το 36 μ.Χ. οι Κιέται, Καππαδοκική φυλή υποτελής τού Αρχελάου, εξεγέρθηκαν εναντίον του, διότι εξαναγκάστηκαν να φορολογηθούν με τον ρωμαϊκό τρόπο. Η φυλή αποσύρθηκε στα όρη τού Ταύρου και βοηθούμενη από το φυσικό περιβάλλον, έκανε άτακτο πόλεμο. Τότε ο Λεύκιος Βιτέλλιος ο Πρεσβύτερος κυβερνήτης της Συρίας έστειλε 4.00 λεγεωνάριους από τον Συριακό στρατό, υπό τη διοίκηση τού Μάρκου Τρεβέλλιου, μαζί με βοηθητικά σώματα. Όταν αυτοί έφθασαν στον Ταύρο, έφτιαξαν τάφρο γύρω από τους δύο λόφους, τους οποίους κρατούσαν οι αρχηγοί των Κιετών Κάδρα και Δαβάρα. Όταν μερικοί της φυλής προσπάθησαν να περάσουν την τάφρο, σκοτώθηκαν και τελικά ο Τρεβέλλιος ανάγκασε τους υπόλοιπους να παραδοθούν.

Ο Αρχέλαος απεβίωσε το 38 μ.Χ., χωρίς διάδοχο. Το ίδιο έτος αργότερα ο Αντίοχος Δ΄ της Κομμαγηνής αποκαταστάθηκε στο προγονικό του βασίλειο ως υποτελής των Ρωμαίων και τού δόθηκε και η Κιλικία Τραχέα. Ο Καλιγούλας έδωσε επιπρόσθετα και άλλες περιοχές τού Αρχέλαου στον Αντίοχο Δ΄ για να τις διοικήσει, ως μέρος της επικράτειάς του. Όταν η σύζυγος τού Αντιόχου Δ΄, η Ιοτάπα γέννησε γιο, ως μετέπειτα τιμή για τον Αρχέλαο και ως ένδειξη σεβασμού προς τον πρότερου βασιλιά, το ζεύγος έδωσε και το όνομα τού Αρχέλαου σε αυτόν: ο γιος τους ονομάστηκε Αρχέλαος Αντίοχος.

Πηγές

• Tacitus, Annals, 6.41
• J. Vogt, Aufstieg und Niedergang der römischen Welt: Geschichte und Kultur Roms im Spiegel der neueren Forschung, Volume 1, Walter de Gruyter, 1972
• R. Syme & A.R. Birley, Anatolica: studies in Strabo, Oxford University Press, 1995
• W. Haase & H. Temporini, Geschichte und Kultur Roms im Spiegel der neueren Forschung, Part 2, Volume 26, Walter de Gruyter, 1995