Αρχαία Νικομήδεια

Αυτό το λήμμα αφορά την αρχαία πόλη. Για σημερινή πόλη, δείτε: Ιζμίτ.

Η Νικομήδεια (σημερινό Ιζμίτ) ήταν πόλη της αρχαίας Βιθυνίας, στη Μικρά Ασία. Στην θέση της πόλης ιδρύθηκε κατά τον δεύτερο ελληνικό αποικισμό, το 712 π.Χ., από Μεγαρείς μαζί με Αθηναίους μια αποικία με το όνομα Όλβια, η οποία από τον 4ο αιώνα και μετά ήταν γνωστή ως Αστακός. Η πόλη καταστράφηκε τον τρίτο αιώνα π.Χ. από τον Λυσίμαχο. Η πόλη ιδρύθηκε το 264 π.Χ. (ή το 262 π.Χ.) από τον Νικομήδη Α΄ και την ονόμασε Νικομήδεια και ορίστηκε ως η νέα πρωτεύουσα της Βιθυνίας. Στην πόλη εγκαταστάθηκαν Χαλκηδόνιοι, προκαλώντας όμως την παρακμή της Χαλκηδόνας. Ο Νικομήδης έκτισε στην πόλη μεγάλα κτίρια και ισχυρά τείχη, ενώ κατασκευάστηκε και ένας ανδριάντας του από ελεφαντόδοντο, ο οποίος μεταφέρθηκε στη Ρώμη. Τα ανάκτορα βρίσκονταν στο ψηλότερο τμήμα, πιο κάτω τα δημόσια κτίρια και οι ιδιωτικές κατοικίες και στα παράλια ήταν το λιμάνι. Η πόλη έγινε γρήγορα στρατιωτικό, πολιτιστικό και εμπορικό κέντρο. Η πόλη είχε φιλορωμαϊκή στάση. Ο Μιθριδάτης ΣΤ΄ κατά τη διάρκεια του Τρίτου Μιθριδατικού Πολέμου κατέλαβε τη Νικομήδεια και από εκεί προσπάθησε να αναχαιτίσει του Ρωμαίους. Μετά το τέλος των πολέμων, άρχισε να κόβει δικό της νόμισμα. Η πόλη σχεδόν ισοπεδώθηκε από ένα σεισμό το 120 μ.Χ. αλλά ξαναχτίστηκε από δωρεές του Αδριανού, φίλου του Αρριανού, ο οποίος καταγόταν από τη Νικομήδεια. Η Νικομήδεια ανακηρύχθηκε επί ρωμαϊκών χρόνων μητρόπολη της Βιθυνίας.

Νικομήδεια
Το αρχαίο υδραγωγείο της Νικομήδειας.
Νικομήδεια 40°45′45″N 29°55′3″E
Χώρα	Τουρκία
Ίδρυση	264 π.Χ. ή 262 π.Χ.
Σχετικά πολυμέσα

Η Νικομήδεια άρχισε να χάνει την αίγλη της τον 3ο αιώνα μ.Χ., και ένας σεισμός την ισοπέδωσε το 268. Όμως, ο Διοκλητιανός την επέλεξε ως πρωτεύουσα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το 293 μ.Χ., όταν επέβαλε το σύστημα της Τετραρχίας. Η πόλη ξανακτίστηκε με ενισχυμένα τείχη, εργοστάσιο όπλων, λουτρά, αμφιθέατρο, βασιλική, παλάτι και νομισματοκοπείο. Η πόλη ήταν μαζί με την Αλεξάνδρεια, τη Ρώμη και την Αντιόχεια οι μεγαλύτερες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Το 303, λίγο μετά ο Διοκλητιανός αρχίσει ένα από τους μεγαλύτερους και σκληρότερους διωγμούς κατά των χριστιανών, το παλάτι πυρπολήθηκε και ο εμπρησμός αποδόθηκε στους χριστιανούς. Σε αντίποινα κατεδαφίστηκε ο καθεδρικός ναός. Το 305 ο Διοκλητιανός παραιτήθηκε των αξιωμάτων του. Την περίοδο των διωγμών μαρτύρησαν στην Νικομήδεια η Αγία Βαρβάρα, η Αγία Κυριακή, η Αγία Ιουλιανή, ο Άγιος Παντελεήμονας και άλλοι χριστιανοί μάρτυρες.

Όταν μετά τις αντιδικίες ανάμεσα στους διαδόχους του Διοκλητιανού και του Μαξιμιλιανού, το 324 ο Κωνσταντίνος Α΄ βγήκε νικητής των εμφυλίων, έκανε πρωτεύουσα του κράτους τη Νικομήδεια μέχρι να χτιστεί η νέα πρωτεύουσα η Κωνσταντινούπολη, η οποία ολοκληρώθηκε το 330. Η μικρή απόσταση της Νικομήδειας από τη νέα πρωτεύουσα είχε ως αποτέλεσμα να περάσει σε δεύτερη μοίρα, αν και εξακολουθούσε να είναι σημαντικό πνευματικό κέντρο. Η πόλη καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς από δύο σεισμούς, το 358 και το 363. Παρά τις επαναλαμβανόμενες ανοικοδομήσεις, ισχυροί σεισμοί επί Θεοδοσίου Β΄ (408-450), Ζήνωνος (474-491), το 554 και το 740 προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές στη Νικομήδεια. Η Νικομήδεια υπήρξε για μικρά χρονικά διαστήματα έδρα αυτοκρατόρων. Ο Ιουστινιανός προσπάθησε ανακαινίσει την πόλη, αλλά καταστράφηκε από τις επιδρομές Περσών και τους Άραβες. Από αυτό το σημείο και μετά οι αναφορές στην πόλη είναι λίγες. Οι Οθωμανοί την κατέλαβαν το 1337.

Πηγές

• Καμάρα Αφροδίτη (12/15/2005) Νικομήδεια (Αρχαιότητα) Encyclopaedia of the Hellenic World, Asia Minor
• ΙΒΕ , Γιούργαλη Χ. (9/28/2003) Νικομήδεια (Βυζάντιο) Encyclopaedia of the Hellenic World, Asia Minor
• Αγάπη Ευδωρίδου (2010) Ο ελληνισμός στη Νικομήδεια και την περιφέρειά της