Αρχαίοι Ενετοί

Οι αρχαίοι Ενετοί ήταν αρχαίος Ινδοευρωπαϊκός λαός που κατοικούσε στη βορειοανατολική Ιταλία, στην ευρύτερη περιοχή του Βένετο. Στα ιταλικά αναφέρονται ως Veneti (Ενετοί/Βενετοί), ενίοτε δε ως Venetici, antichi Veneti (αρχαίοι Ενετοί/Βενετοί) ή Paleoveneti (Παλαιοβενετοί), προκειμένου να διακρίνονται από τους μεταγενέστερους και σύγχρονους Βενετούς. Οι αρχαίοι Βενετοί μιλούσαν μια εξαφανισμένη Ινδοευρωπαϊκή γλώσσα, διακρίνεται από 300 περίπου επιγραφές που χρονολογούνται από τον 6ο αιώνα π.Χ. μέχρι τον 1ο αιώνα π.Χ. Η γλώσσα αυτή έχει πολλές ομοιότητες με τις υπόλοιπες Ιταλικές γλώσσες αλλά και με γλώσσες ξένες όπως τα Κέλτικα και τα Γερμανικά. Τα Βενετικά δεν πρέπει να συγχέονται με τα σημερινά Βενετσιάνικα, μια Ρωμανική γλώσσα που δημιουργήθηκε αργότερα.

Η επικράτεια του αρχαίου Βένετο είναι απροσδιόριστη, περιλαμβάνει πολλές σημερινές πόλεις όπως η Πάντοβα, η Βιτσέντζα, το Άζολο, η Μοντεμπελλούνα και η Βιττόριο Βένετο, δημιουργήθηκε η Εντεύθεν των Άλπεων Γαλατία. Ο Οκταβιανός Αύγουστος την οργάνωσε στην "Περιοχή 10" της Ρωμαϊκής Ιταλίας. Η "Περιοχή 10" συνόρευε στα δυτικά με τον ποταμό Αδίγη, στα βόρεια με τις Άλπεις, στα ανατολικά με τον ποταμό Σάβο στη Σλοβενία και στα νότια με την Αδριατική Θάλασσα.

Η Τρωική καταγωγή

Οι Βενετοί της Αδριατικής απεικονίζονται με καφέ χρώμα ανάμεσα στις υπόλοιπες εθνικές ομάδες της Ιταλικής χερσονήσου στην Εποχή του Σιδήρου.

Ο Ηρόδοτος σε μία πρώτη αναφορά καταγράφει τους "Βενετούς της Αδριατικής", σε μια δεύτερη αναφέρει για το πέρασμα στην "Ενετική Ιλλυρία" που είχε έθιμα όμοια με τη Βαβυλώνα. Αυτό οδήγησε τους πρώτους σχολιαστές να ταυτίσουν τους Βενετούς της Αδριατικής με τους Ιλλυριούς. Ο ιστορικός Κάρλ Πόλι (1839 - 1901) ταυτίζει την Ενετική γλώσσα με την Ιλλυρική αν και δεν υπάρχουν καθόλου άλλες ενδείξεις πέρα από τα ονόματα, τα ουσιαστικά και τα ρήματα που βρέθηκαν στις επιγραφές. Οι ιστορικοί των αρχών του 20ου αιώνα αμφισβήτησαν έντονα τη συνταύτιση της Ιλλυρικής με τη Βενετική, ένας από αυτούς ήταν και ο Βιτόρε Πιζάνι. Οι μετέπειτα έρευνες ιστορικών και γλωσσολόγων αμφισβήτησαν περισσότερο τη θεωρία. Ο Πολύβιος έγραψε ότι τον 4ο αιώνα π.Χ. οι Βενετοί είχαν εκκελτιστεί σε τόσο μεγάλο βαθμό που έμοιαζαν στα πάντα με τους Κέλτες εκτός από τη γλώσσα.

Ο Ρωμαίος ιστορικός Τίτος Λίβιος που καταγόταν από την πρωτεύουσα των Βενετών Πατάβιον γράφει ότι όταν τελείωσε ο Τρωικός Πόλεμος, ο Αντήνωρ ο Τρώας ήταν ο αρχηγός των Παφλαγόνων που εξορίστηκαν από την Ασία. Ο Αντήνωρ και οι άντρες του μετανάστευσαν στη βόρεια ακτή της Αδριατικής, ίδρυσαν μεγάλους οικισμούς και υπέταξαν τους τοπικούς πληθυσμούς, τους Ευγενείς. Η ιστορία του Λίβιου συνδέει τους "Βενετούς" με τους "Ενετούς" που καταγράφει ο Όμηρος το 850 π.Χ. Ο Βιργίλιος στο έπος του Αινειάδα επαναλαμβάνει την ίδια πληροφορία. Ο Μαύρος Σέρβιος Ονοράτος που έζησε τον 5ο αιώνα στο έργο του "Σχόλια περί Βιργίλιου" κάνει μία σύνδεση ανάμεσα στους Βενετούς και τους Λιβουρνούς που ζούσαν στη σημερινή Κροατία. Ο στόχος του Αντήνωρα ήταν σύμφωνα με τον Ονοράτο να κατακτήσει τους Λιβουρνούς που ζούσαν σε μία απροσδιόριστη έκταση στις Δαλματικές ακτές μέχρι την Ίστρια. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρει ότι ο Κορνήλιος Νέπως καταγράφει τους Ενετούς σαν προγόνους των Βενετών στην Ιταλία και απαριθμεί τις πόλεις τους.

Διαφορετικές ιστορικές απόψεις

Ο Έλληνας ιστορικός Στράβων σε πλήρη αντίθεση με τους υπόλοιπους γράφει ότι οι Βενετοί της Αδριατικής κατάγονται από τους Κέλτες, τους σχετίζει με τα τελευταία Κέλτικα φύλλα της Βρετάνης που πολέμησαν εναντίον του Ιούλιου Καίσαρα. Ο Στράβων αναφέρει ότι η συνταύτιση των Βενετών με τους Παφλαγόνες του Αντήνορα είναι ένα ορθογραφικό λάθος που χρεώνεται ο Σοφοκλής, δίνει επιπλέον περισσότερες πληροφορίες για τις περιοχές των Βενετών. Η περιοχή της Βενετίας ήταν γνωστή στους Έλληνες από τον 4ο αιώνα, ο Στράβων γράφει ότι ο Διονύσιος ο Πρεσβύτερος επιθυμούσε έντονα τα περίφημα Βενετικά άλογα και ίδρυσε πολλές αποικίες στην Αδριατική ακτή. Ο Σικελός τύραννος βοήθησε την Άδρια σαν εμπορικό εταίρο, τη βοήθησε να φτιάξει πολλά κανάλια και να σπάσει το εμπορικό μονοπώλιο της Σπίνα. Ο Λακεδαιμόνιος πρίγκιπας Κλεώνυμος της Σπάρτης έστειλε έναν στρατό από μισθοφόρους στον ποταμό Μπρέντα με στόχο να κυριεύσει το Πατάβιον (μετέπειτα Πάντοβα). Οι Βενετοί υπερασπίστηκαν γενναία την πρωτεύουσα τους, οι Σπαρτιάτες συνετρίβησαν και τα πλοία τους καταστράφηκαν.

Ρωμαϊκή επαρχία

Οι Βενετοί αντιμετώπισαν πολλές ταραχές με τα Κέλτικα φύλλα που ζούσαν στη βόρεια Ιταλία ιδιαίτερα στην Μπρέσια και τη Βερόνα αλλά τους ενσωμάτωσαν σύντομα και έζησαν ειρηνικά. Οι Βενετοί είχαν πολλές επαφές με τη Ρώμη τον 3ο αιώνα π.Χ., η Ρωμαϊκή Δημοκρατία τους βοήθησε στις μάχες τους εναντίον των Κελτών (238 π.Χ.). Όταν ξέσπασε ο Β΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος οι Βενετοί συμμάχησαν με τους Ρωμαίους απέναντι στους Κέλτες, τους Ίβηρες και τους Καρχηδόνιους του Αννίβα. Ο Τίτος Λίβιος γράφει ότι έστειλαν στρατό για να βοηθήσουν τους Ρωμαίους στη Μάχη των Καννών.

Η επίδραση των Ρωμαίων αυξήθηκε σημαντικά όταν ίδρυσαν την Ακυληία (181 π.Χ.), κατασκευάστηκε η Ποστούμια οδός (148 π.Χ.) και τέλος η Αννία οδός (131 π.Χ.). Οι Βενετοί υιοθέτησαν τη Ρωμαϊκή γλώσσα, αρχιτεκτονική, έθιμα και θρησκεία, τα διατάγματα τους εκδόθηκαν στη Ρωμαϊκή γλώσσα με το Βενετικό αλφάβητο ή στα Βενετικά με Λατινική μετάφραση. Το Ρωμαϊκό Συμβούλιο κλήθηκε πολλές φορές να λύσει τις διαφορές ανάμεσα στην Έστε και την Πάντοβα (141 π.Χ.) και ανάμεσα στην Έστε και τη Βιτσέντζα (135 π.Χ.). Η Πάντοβα ζήτησε τη βοήθεια των Ρωμαίων για να αντιμετωπίσει έναν τοπικό εμφύλιο πόλεμο (175 π.Χ.). Οι Βενετοί πήραν τον τίτλο του Ρωμαίου πολίτη (49 π.Χ.). Οι Ρωμαίοι την περίοδο 49 π.Χ. - 14 π.Χ. ίδρυσαν αποικίες στην Έστε και την Τεργέστη, ο Κλαύδιος ίδρυσε νέα αποικία στο Οντέρζο.

Πηγές

• Βιργίλιος, Αινειάδα, Βιβλίο Α΄
• Ηρόδοτος, Ηροδότου Ιστορίαι, Ιστορίαι (Ηροδότου)/Κλειώ
• Ηρόδοτος, Ηροδότου Ιστορίαι, Ιστορίαι (Ηροδότου)/Τερψιχόρη
• Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Φυσική Ιστορία, Βιβλίο Γ΄
• Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, Φυσική Ιστορία, Βιβλίο ΣΤ΄
• Πολύβιος, "Η Άνοδος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας", Βιβλίο 2
• Στράβων, Γεωγραφικά, Βιβλίο Δ΄
• Στράβων, Γεωγραφικά, Βιβλίο Ε΄
• Τίτος Λίβιος, "Από την ίδρυση της Ρώμης", Βιβλίο Α΄
• Aleksandar Stipčević - Illyrians, The Illyrian Art, The Illyrian Cult Symbols
• Kathryn Lomas, "The Veneti", In Ancient Italy: Regions without Boundaries, Edited by Guy Bradley Elena Isayev, and Corinna Riva, (Liverpool University Press, 2008)
• R. Battaglia, "Dal paleolitico alla civilita atestina," in Storia di Venezia, I (Venice, 1957)
• Francisco Villar, Gli Indoeuropei e le origini dell'Europa, Bologna, Il Mulino, 1997.
• Mallory, J.P.; Adams, D.Q. (1997). Encyclopedia of Indo-European Culture. Fitzroy Dearborn.
• H. H. Scullard (2002). History of the Roman World: 753 to 146 BC.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Το αρχαίο Βένετο (Στα Ιταλικά)