Αχμάντ Σαχ Ντουρανί
Ο Αχμάντ Σαχ Ντουρανί (παστού: احمد شاه دراني), γνωστός και ως Αχμάντ Σαχ Αμπντάλι, (1722, Χεράτ[1][2] ή Μουλτάν[3] [σημερινό Πακιστάν]–16 Οκτωβρίου 1772, Κανταχάρ, Αφγανιστάν), ήταν ο ιδρυτής της δυναστείας Ντουρανί, η οποία ενίσχυσε την ανεξαρτησία των φυλών Παστούν εναντίον των περιφερειακών δυνάμεων. Έτσι, η αυτοκρατορία του, η οποία σε κάποιες περιόδους εκτεινόταν από τα ανατολικά του σύγχρονου Ιράν έως τη βόρεια Ινδία, θεωρείται πυρήνας του σημερινού Αφγανιστάν.
| Αχμάντ Σαχ Ντουρανί | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | احمد شاه دراني (Πάστο) |
| Γέννηση | 1722 Χεράτ |
| Θάνατος | 16 Οκτωβρίου 1772 Κανταχάρ |
| Τόπος ταφής | Κανταχάρ και Tomb of Ahmad Shah Durrani |
| Χώρα πολιτογράφησης | Αυτοκρατορία των Ντουρανί |
| Θρησκεία | Ισλάμ Σουνιτισμός |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | μονάρχης ποιητής |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Hazrat Begum |
| Τέκνα | Τιμούρ Σαχ Ντουρανί |
| Γονείς | Zarghona Anaa |
| Οικογένεια | Durrani και Durrani dynasty |
| Στρατιωτική σταδιοδρομία | |
| Βαθμός/στρατός | στρατηγός |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | αυτοκράτορας (1747–1772) |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Οι Παστούν τον αποκαλούν τιμητικά Αχμάντ Σαχ Μπάμπα. Σε άλλους τίτλους περιλαμβάνονται οι Παντσάχ (της Αυτοκρατορίας των Ντουρανί ή Παντσάχ-ι-Γκάζι) και «μαργαριτάρι των μαργαριταριών» (Ντουρ-ι-Ντουράν).
Ιστορικό υπόβαθρο Επεξεργασία
Η Περσική Αυτοκρατορία των Σαφαβιδών, η οποία υπήρχε από το 1500, κάλυπτε το 1700 εκτός από την περιοχή του σύγχρονου Ιράν, μεγάλα τμήματα του σημερινού Αφγανιστάν και Πακιστάν. Ωστόσο, η αυτοκρατορία βρισκόταν σε φάση παρακμής την περίοδο αυτή. Στο γεγονός αυτό συνέβαλε η βίαια μετατροπή των Σουνιτών του βασιλείου στην εθνική θρησκεία του κράτους, το σιιτικό Ισλάμ. Οι Παστούν με τις μεγαλύτερες φυλές τους, Γκιλζάι και Αμπντάλι, ήταν οι κυρίαρχες σουνιτικές ομάδες στα ανατολικά της αυτοκρατορίας. Οι Γκιλζάι εξεγέρθηκαν το 1719. Το 1722 κατάφεραν να κατακτήσουν την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας, Ισφαχάν. Η δυναστεία των Σαφαβιδών έφτασε κάπως έτσι στο τέλος της.[4]
Οι Γκιλζάι ίδρυσαν μία νέα, βραχυχρόνια, δυναστεία, τη δυναστεία Χοτάκ. Ιδρύθηκε το 1709 στα ανατολικά, στην Κανταχάρ, και μετά την εξέγερση του 1719 απέκτησε την εξουσία και το 1722 κατέκτησε το κεντρικό τμήμα της Περσίας. Έχασαν την εξουσία το 1729 μετά από ήττα από τον Ναντέρ Σαχ, από τον οποίον ηττήθηκαν το 1736/1737 στην Κανταχάρ και τελικά το 1738.[5]
Ο Ναντέρ Σαχ ήταν στρατιωτικός διοικητής των Αφσάρων, των κυρίαρχων σιιτών στο σημερινό βορειοανατολικό Ιράν. Τυπικά, πολέμησε για τους Σαφαβίδες και επανόρθωσε τη δυναστεία τους (1729–1732, 1732–1736), αλλά το 1736 αυτοανακήρυχθηκε ιδρυτής της δυναστείας των Αφσαριδών. Η δυναστεία αυτή ήταν βραχυχρόνια και διατηρήθηκε μετά το θάνατό του το 1747 σε ένα μόνο τμήμα της Περσικής Αυτοκρατορίας, και από το 1760 αποκλειστικά στην περιφέρεια του Χορασάν. Το 1796 η δυναστεία διαλύθηκε.[6]
Πρώτα χρόνια Επεξεργασία
Ο μετονομασθείς αργότερα Αχμάντ Σαχ Ντουρανί γεννήθηκε το 1722 ως Αχμάντ Χαν στο Μουλτάν. Ανήκε στους Σαντοζάι, κλάδο των Αμπντάλι. Ήταν ο δεύτερος γιος του Μοχάμεντ Ζαμάν Χαν, φύλαρχου των Αμπντάλι, και μητέρα του ήταν η Ζαργκούνα Αλακοζάι. Οι Αλακοζάι αποτέλεσαν και αυτοί κλάδο των Αμπντάλι.[7]
Ο Αχμάντ Χαν, όπως και ο μεγαλύτερος αδελφός του Ζουλφικάρ Χαν, ήταν αιχμάλωτος του κυβερνήτη των Χοτάκ, Χουσεΐν Χαν. Αμφότεροι αποφυλακίστηκαν όταν ο Ναντέρ Σαχ κατέκτησε την Κανταχάρ το 1736/1737.
Άνοδος στην εξουσία Επεξεργασία
Η φυλή των Αμπντάλι έγινε σύντομα μία από τους οπαδούς του Ναντέρ Σαχ. Ο Αχμάντ Χαν πλέον διοικούσε μονάδα ιππικού περίπου 4.000 στρατιωτών.[8] Όταν ο Ναντέρ Σαχ πέθανε το 1747, η αυτοκρατορία του κατέρρευσε. Ο Αχμάντ Σαχ ορίστηκε λαϊκός ηγέτης μέσω μίας Λόγια Τζίργκα (συνέλευση) και αποκλήθηκε Αχμάντ Σαχ. Κατάφερε να ελέγξει ολόκληρη την ανατολή σε σύντομο διάστημα. Σε σύντομο διάστημα κατέκτησε το Γκαζνί από τους Γκιλζάι και απομάκρυνε τον τοπικό κυβερνήτη της Καμπούλ, έχοντας εξουσία στο μεγαλύτερο μέρος του σημερινού Αφγανιστάν. Έγινε εμίρης της νέας αυτοκρατορίας που δημιούργησε.[9]
Μεταξύ 1747 και 1753 ο Αχμάντ Σαχ εισέβαλε στην επαρχία Παντζάμπ τρεις φορές. Το 1748 διέβη τον Ινδό και απείλησε την Αυτοκρατορία Μουγκάλ. Φοβούμενοι επίθεση στην πρωτεύουσα τους Δελχί, οι Μουγκάλ του παραχώρησαν το 1749 τις περιοχής Σινδ και Παντζάμπ. Το 1750 η Χεράτ και το 1751 η Νισαπούρ και το Μασχάντ πέρασαν στον έλεγχο του. Ωστόσο η κυριαρχία του Αχμάντ Σαχ στην Παντζάμπ, αμφισβητήθηκε από τους Σιχ οι οποίοι κατέκτησαν τη Λαχόρη. Εν τέλει το 1751 τους απώθησε. Την επόμενη χρονιά, ο Αχμάντ Σαχ ηγούνταν εκστρατείας στο Κασμίρ και επιθυμούσε να κατακτήσει την περιοχή βόρεια της οροσειράς Χίντου Κους. Σε μία άλλη εκστρατεία στην Ινδία το 1756/1757, ο Αχμάντ Σαχ λεηλάτησε το Δελχί. Δεν απομάκρυνε τη δυναστεία των Μογκούλ, αλλά όρισε μια μαριονέτα του, τον Αλαμγκίρ Β΄. Αυτός αργότερα έγινε ο πεθερός του γιου του Αχμάντ Σαχ, Τιμούρ Σαχ.[10]
Στην επιστροφή του στο Αφγανιστάν το 1757, ο Αχμάντ Σαχ επιτέθηκε στο ανώτερο ιερό των Σιχ, τον Χρυσό Ναό στο Αμριτσάρ, όπου προκάλεσε αιματοκύλισμα.[11]
Με την υποχώρηση των Μουγκάλ, άλλα ινδικά πριγκιπάτα ισχυροποιήθηκαν, και η βρετανική αποικιοκρατία στην Ινδία ξεκίνησε αυτή την εποχή. Έτσι οι Μαράτα ενισχύθηκαν και εισέβαλαν στην Παντζάμπ το 1758. Εξόρισαν τον Τιμούρ Σαχ και τη διοίκησή του. Στη συνέχεια ο Αχμάντ Σαχ κήρυξε τζιχάντ κατά των Μαράτα, η οποία του έδωσε την υποστήριξη μουσουλμανικών κοινοτήτων. Το 1759 έφτασε στη Λαχόρη και τον Ιανουάριο του 1761 έλαβε χώρα η τρίτη μάχη του Πανιπάτ. Ο Αχμάντ Σαχ επικράτησε στη μάχη αυτή, γεγονός που αποτέλεσε το αποκορύφωμα της διακυβέρνησής του. Πλέον διακυβερνούσε τη μεγαλύτερη μουσουλμανική αυτοκρατορία μετά την Οθωμανική.[12]
Η εξουσία στην Παντζάμπ, ωστόσο, ήταν αβέβαιη. Στα τέλη του 1761 και ξανά το 1764, ο Αχμάντ Σαχ κλήθηκε να αντιμετωπίσει εξεγέρσεις των Σιχ. Και η εξουσία παρέμεινε αβέβαιη. Σε μεταγενέστερη εκστρατεία, οι Αφγανοί υπό τη διοίκηση του στρατηγού Τζαχάν Χαν ηττήθηκαν και υπέστησαν τεράστιες απώλειες από τους Σιχ.[13]
Ο Αχμάντ Σαχ υπέφερε από σοβαρές ασθένειες αυτή την περίοδο. Το 1764 έκανε υπέστη καρκινικό νόσημα. Πέρασε τα τελευταία του χρόνια στο Αφγανιστάν και πέθανε στις 16 Οκτωβρίου του 1772.[14]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Habibo Brechna: Die Geschichte Afghanistans: das historische Umfeld Afghanistans über 1500 Jahre. Vdf Hochschulverlag, Zürich 2005, ISBN 3-7281-2963-1, σελ. 69
- ↑ Frank Clements: Conflict in Afghanistan: a historical encyclopedia. ABC-Clio, Santa Barbara 2003, ISBN 1-85109-402-4, σελ. 79
- ↑ «Aḥmad Shah Durrānī | ruler of Afghanistan» (στα αγγλικά). Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/biography/Ahmad-Shah-Durrani. Ανακτήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 2018.
- ↑ Rasanayagam, Angelo (2005). Afghanistan: A Modern History. London: I.B.Tauris. σελ. 11. ISBN 9781850438571.
- ↑ West, Barbara A. (2010). Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania. New York: Infobase Publishing. σελ. 240. ISBN 9781438119137.
- ↑ Farmanfarmaian, Roxane (2008). War and Peace in Qajar Persia: Implications Past and Present. London: Routledge. σελ. 13. ISBN 9781134103089.
- ↑ Alikuzai, Hamid Wahed (2013). A Concise History of Afghanistan in 25 Volumes. USA: Trafford Publishing. σελ. 203. ISBN 9781490714417.
- ↑ John C. Griffiths: Afghanistan: A History of Conflict. Andre Deutsch, 2002, σελ. 12, ISBN 978-0-233-05053-9
- ↑ Rahimi, Mujib Rahman (2017). State Formation in Afghanistan: A Theoretical and Political History. London: I.B.Tauris. σελ. 152. ISBN 9781786722065.
- ↑ Mehta, Jaswant Lal (2005). Advanced Study in the History of Modern India 1707-1813. UK: Sterling Publishers Pvt. Ltd. σελ. 132. ISBN 9781932705546.
- ↑ Singh, Jagjit. Temple of Sprituality Or Golden Temple of Amritsar. New Delhi: Mittal Publications. σελ. 38.
- ↑ Mehta, Jaswant Lal (2005). Advanced Study in the History of Modern India 1707-1813. UK: Sterling Publishers Pvt. Ltd. σελ. 246. ISBN 9781932705546.
- ↑ Grewal, J. S. (1998). The Sikhs of the Punjab. Cambridge: Cambridge University Press. σελ. 91. ISBN 9780521637640.
- ↑ Lansford, Tom (2017). Afghanistan at War: From the 18th-Century Durrani Dynasty to the 21st Century. Santa Barbara, California: ABC Clio. σελ. 147. ISBN 1598847600.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Habibo Brechner: Die Geschichte Afghanistans. VDF Hochschulverlag AG 2005, ISBN 3-7281-2963-1, σσ. 69–74
- Conrad J. Schetter: Kleine Geschichte Afghanistans. C.H. Beck 2004, ISBN 978-3-406-51076-2, σσ. 44–50
- Ganda Singh: Ahmad Schah Durrani. Father of Modern Afghanistan. Asia Publishing House, Bombay 1959
- Hafiz: Shahnamah-i Ahmad Shah Abdali (Da Pashto Akedemi da matbu°ato silsilah)
- Munshi Abdul Karim: Waquiyat-i-Durrani. Lahore 1963