Βασιλικά (νομοθετήματα)
Τα Βασιλικά (θεσπίσματα) ήταν μία συλλογή νόμων, που ολοκληρώθηκαν περίπου το 892 στην Κωνσταντινούπολη με εντολή του Αυτοκράτορα των Ρωμαίων Λέοντα ΣΤ΄ του Σοφού κατά τη διάρκεια της Μακεδονικής δυναστείας. Αυτή ήταν μία συνέχεια των προσπαθειών τού πατέρα του, τού Βασιλείου Α΄, να απλοποιήσει και να προσαρμόσει τον κώδικα νόμου του Αυτοκράτορα Ιουστινιανού Α΄ Corpus Juris Civilis, που εκδόθηκε μεταξύ του 529 και του 534 και είχε ξεπεραστεί. Ο όρος «Βασιλικά» σημαίνει «Βασιλικοί νόμοι».
Ιστορικό Επεξεργασία
Στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία πραγματοποιήθηκαν πολλές αλλαγές μεταξύ της βασιλείας του Ιουστινιανού Α΄ και του Λέοντα ΣΤ΄, κυρίως η αλλαγή της επίσημης γλώσσας από τα Λατινικά στα Ελληνικά. Κατά την εποχή του Ιουστινιανού Α΄ τα λατινικά ήταν ακόμη σε κοινή χρήση και σε αυτή έγραφαν τα δικαστικά κείμενα. Ωστόσο μέχρι τον 9ο αι. η χρήση των λατινικών ήταν ξεπερασμένη, γεγονός που με τη σειρά του κατέστησε δύσκολο τον κώδικα του Corpus Juris Civilis για Έλληνες ομιλητές, ακόμη και στην πρωτεύουσα της Κωνσταντινούπολης. [1] Επιπλέον πολλοί από τους νόμους του Corpus Juris Civilis δεν αφορούσαν πια τους περισσότερους ανθρώπους, καθώς νέοι νόμοι είχαν συντεθεί στη θέση τους. Αυτό απαιτούσε μία αναθεώρηση του Ρωμαϊκού νομοθετικού συστήματος.
Ο Ιουστινιάνειος Κώδικας είχε παγιώσει τις νομικές εξελίξεις για τους επόμενους δύο αιώνες. Επιπλέον το Βυζαντινό νομικό σύστημα λειτουργούσε ως κωδικοποιημένο σύστημα, όπου η ποινή που έδινε ένας δικαστής, έπρεπε να στηριχθεί σε έναν νόμο, που είχε εκδοθεί προηγουμένως από έναν νομοθέτη. Αλλά είχε καταστεί αδύνατο για έναν δικαστή να καθορίσει τα προηγούμενα, καθώς υπήρχε τεράστια σύγχυση μεταξύ των δικαστών, ως προς τα νομικά έγγραφα στα οποία έπρεπε να αναφέρονται: στον Κώδικα του Ιουστινιανού ή άλλα νομικά βιβλία που είχαν γραφτεί τους ενδιάμεσους αιώνες. Ακόμη ο Κώδικας του Ιουστινιανού είχε αφαιρέσει επίσημα το νομοθετικό σκέλος της εξουσίας του, καθιστώντας δύσκολο για τους δικαστές να γνωρίζουν, ποιους νόμους πρέπει να ακολουθούν. Με έναν κώδικα νόμου στα ελληνικά, οι δικηγόροι μπορούσαν να τον χρησιμοποιήσουν στις περιπτώσεις τους, καθιστώντας την πρακτικότητά του πολύτιμη. Αυτό ήταν μία έντονη αντίθεση με το Corpus Juris, το οποίο αποδείχθηκε πολύ περίπλοκο και περιεκτικό, για να χρησιμοποιηθεί πρακτικά ακόμη και στην εποχή του.
Επίσης τα Βασιλικά και παρόμοιες νομικές μεταρρυθμίσεις βοήθησαν στη διατήρηση και την αναζωογόνηση της Ρωμαϊκότητας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. [1] Την ίδια χρονική περίοδο, η Καρολίγγεια αυτοκρατορία και ο παπισμός στα Δυτικά και η Α΄ Βουλγαρική αυτοκρατορία στα Βαλκάνια αύξησαν την εξουσία τους και αμφισβήτησαν την κοσμική και θρησκευτική ηγεσία της Ρωμαϊκής (Βυζαντινής) Αυτοκρατορίας. Ο Λουδοβίκος Β΄ ενοχλήθηκε από ένα λάθος στα λατινικά σε μία επιστολή του Ρωμαίου (Βυζαντινού) Αυτοκράτορα και έγραψε μία επικριτική επιστολή, που κατηγόρησε τους «Έλληνες» ότι έστρεψαν την πλάτη τους στην πόλη της Παλαιάς Ρώμης, στον ρωμαϊκό λαό και στη ρωμαϊκή γλώσσα (τα λατινικά), και έτσι δεν άξιζαν να είναι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες. [2] Αν και τα αραβικά χαλιφάτα των Ομεϋαδών και των Αββασιδών ήταν ισχυροί γεωπολιτικοί ανταγωνιστές και είχαν κατακτήσει μεγάλες περιοχές της Ρωμαϊκής επικράτειας, οι Άραβες δεν αμφισβήτησαν τη Ρωμαϊκή ταυτότητα του Βυζαντίου, αλλά θεωρούσαν ότι ήταν συνεχιστές της Αρχαιότητας. [3] [4]
Τα Βασιλικά εμφανίζονται επίσης ως σύνδεση με παλαιότερους χρόνους, πριν από την περίοδο της Εικονομαχίας, προσφέροντας στη Μακεδονική δυναστεία μία αίσθηση θρησκευτικής νομιμότητας. Αυτό ξεκίνησε με τον Βασίλειο Α΄ και την επιθυμία του να αποστασιοποιηθεί από τους εικονομάχους και να συνδέσει τον εαυτό του και τους γιους του με τον μεγάλο προκάτοχό τους, τον Ιουστινιανό Α΄.
Δομή των Βασιλικών Επεξεργασία
Τα 60 βιβλία των Βασιλικών είχαν μεγάλο αντίκτυπο στη μελέτη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, διότι διατηρούσαν πολλά νομικά έγγραφα. Στα νομικά αυτά βιβλία, εκτός από τη διατήρηση του Κώδικα του Ιουστινιανού, συμπεριλήφθηκαν επίσης νέες νομικές συνήθειες, που είχαν αναπτυχθεί στους ενδιάμεσους αιώνες. Περιλάμβανε επίσης νομικά έργα, που είχε ξεκινήσει ο Βασίλειος Α΄ συμπεριλαμβανομένου του Πρόχειρου (ένα εγχειρίδιο αστικών νόμων και συνηθειών, το οποίο απέκλειε εκείνα που δεν χρησιμοποιούνται πλέον) και την Επαναγωγή (ένα διευρυμένο Πρόχειρον, που περιελάμβανε μία εισαγωγή και μία περίληψη) καθώς και πολλά διατάγματα των εικονομάχων Αυτοκρατόρων. Όμως ο Κώδικας ακολουθούσε ακόμη την παράδοση του Corpus Juris, ξεκινώντας με εκκλησιαστικό δίκαιο, πηγές δικαίου, διαδικασία, ιδιωτικό δίκαιο, διοικητικό δίκαιο και ποινικό δίκαιο.
Ωστόσο διέφερε σε μεγάλο βαθμό στη χρήση σχολίων, τα οποία ήταν κομμάτια νομικών έργων από τον 6ο και 7ο αι., καθώς και τον 12ο και τον 13ο τρίτο αι. Προηγουμένως, ο Ιουστινιανός Α΄ είχε απαγορεύσει τον σχολιασμό του συνόλου των νόμων του, κάνοντας τα σχόλια στα Βασιλικά μοναδικά. Η πραγματική μορφή των ίδιων των βιβλίων ποικίλλει σημαντικά. Ορισμένα εκπροσωπούνται σε ένα χειρόγραφο, το οποίο μπορεί να περιέχει ή να μην περιέχει σχόλια ή πλήρη τμήματα άλλων νομικών έργων, που έχουν αναφερθεί. Ομοίως ορισμένα βιβλία έχουν χαθεί εντελώς.
Επιπτώσεις των Βασιλικών Επεξεργασία
Σε αντίθεση με τον Κώδικα του Ιουστινιανού, που συνέχισε να έχει επιρροή στη Δύση ως συνέχεια του Ρωμαϊκού Δικαίου, η εφαρμογή των Βασιλικών περιορίστηκε στην Ανατολική Αυτοκρατορία. Αυτό στη συνέχεια επέφερε επίδραση στον σύγχρονο κώδικα της Ελλάδας. Μετά τον Ελληνικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας κατά των Οθωμανών το 1821, τα Βασιλικά υιοθετήθηκαν μέχρι την εισαγωγή του παρόντος αστικού κώδικα της Ελλάδας. Αυτή η μακρά συνέχιση της Βυζαντινής νομοθεσίας με καταβολές από τους Ρωμαίους, παρουσιάζει μία έντονη διαφοροποίηση με το νομικό σύστημα της Δύσης.
Σημειώσεις Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 Chitwood, Zachary (2017). «The "Cleansing of the Ancient Laws" under Basil I and Leo VI». Byzantine Legal Culture and the Roman Legal Tradition, 867–1056 (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2020.
- ↑ Nicholas I, Letter to Michael III 459.5–7
- ↑ Fögen, Marie Theres. "Reanimation of Roman Law in the ninth century: remarks on reasons and results." PUBLICATIONS-SOCIETY FOR THE PROMOTION OF BYZANTINE STUDIES (1998): 11-22.
- ↑ Trοianos, S. N. (2001) “Δίκαιο και ιδεολογία στα χρόνια των Μακεδόνων,” Βυζαντινά 22: 239–61.
Βιβλιογραφικές αναφορές Επεξεργασία
- Freshfield, Edwin Hanson (1928). Οι Procheiros Nomos . Cambridge: University Press.
- Freshfield, Edwin Hanson (1931). Ένα επαρχιακό εγχειρίδιο του μεταγενέστερου ρωμαϊκού νόμου: Το Calabrian Procheiron σχετικά με την υπηρέτηση και τους κανονισμούς που σχετίζονται με την κατοχή της πραγματικής ιδιοκτησίας . Cambridge: University Press.
- Heimbach, Gustav; Heimbach, Karl Wilhelm Ernst; Fabrot, Charles (1833). Βασιλικά Libsiae: Sumtibus JA Barth.
Περαιτέρω ανάγνωση Επεξεργασία
- Vasiliev, AA Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, 324-1453 . Δεύτερη έκδοση. Μάντισον, 1952 (σελ. 342–3). Νέα μεσαιωνική ιστορία του Cambridge. Νέα Υόρκη: Η εταιρεία Macmillan, 1923.
- Lawson, FH (1933). "The Basilika" (απαιτείται συνδρομή) . Η τριμηνιαία νομική επιθεώρηση (46): 486–501.
- Sass, Stephen L. (1965). "Μεσαιωνικό ρωμαϊκό Δίκαιο: Ένας οδηγός για τις πηγές και τη βιβλιογραφία" . Περιοδικό Law Library (58): 130–135.
- Schminck, Andreas (1989). "Frömmigkeit ziere das Werk". Subseciva Groningana (3): 79–114.
- Sherman, Charles (1918). "Τα Βασιλικά. Κώδικας ρωμαϊκού νόμου του 9ου αιώνα, που έγινε ο πρώτος αστικός κώδικας του σύγχρονου δικαίου χίλια χρόνια αργότερα . Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας Νομική αναθεώρηση και αμερικανικό νομικό μητρώο (66): 363–367.
- Stolte, Bernard (1998). "Όχι νέο αλλά μυθιστόρημα. Σημειώσεις για την ιστοριογραφία του Βυζαντινού δικαίου ". Βυζαντινές και Νεοελληνικές Σπουδές (22): 264–279.
- Διαμαντόπουλος, Γεώργιος (2013). Τὸ δίκαιο τῆς μνηστείας καὶ τοῦ γάμου στὰ Βασιλικά: Nομοκανονικὴ θεώρηση. Νομοκανονικὰ ἀνάλεκτα, 2. Αθήνα: Γρηγόρης.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Basilica" . Encyclopædia Britannica. 3 (11th ed.). Cambridge University Press. pp. 477–478.