Βερενίκη (κόρη του Ηρώδη Αγρίππα Α΄)
Η Βερενίκη Β΄ (28 μ.Χ. - μετά το 81) από την Ηρωδιανή Δυναστεία ήταν πριγκίπισσα της Ιουδαίας και με τους γάμους της έγινε σύζυγος ενός των Αλαβάρχων, μετά βασίλισσα της Χαλκίδας στην Ιτουρία και έπειτα βασίλισσα της Κιλικίας. Έγινε ερωμένη ίσως του αδελφού της και μετά του Αυτοκράτορα Τίτου.
| Βερενίκη (κόρη του Ηρώδη Αγρίππα Α΄) | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Βερενίκη (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 28 |
| Θάνατος | Δεκαετία του 80 |
| Χώρα πολιτογράφησης | Αρχαία Ρώμη |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | μονάρχης |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Μάρκος Ιούλιος Αλέξανδρος (41–43) Ηρώδης της Χαλκίδας (44–48) Marcus Antonius Polemo II (48–49) |
| Σύντροφος | Τίτος[1] |
| Τέκνα | Βερενικιανός Υρκανός |
| Γονείς | Ηρώδης Αγρίππας Α΄ και Κύπρος Γ΄[2] |
| Αδέλφια | Ηρώδης Αγρίππας Β΄ Δρουσίλλα (κόρη του Ηρώδη Αγρίππα Α΄) Μαριάμνη (κόρη του Ηρώδη Αγρίππα Α΄) |
| Οικογένεια | Ηρωδιανή Δυναστεία |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Βιογραφία Επεξεργασία
Ήταν κόρη του Ηρώδη Αγρίππα Α΄ της Ιουδαίας και της Κύπρου. Ο πατέρας της ήταν γιος του Αριστόβουλου Δ΄, γιου του Ηρώδη Α΄ του Μεγάλου. Αδέλφια της ήταν ο Ηρώδης Αγρίππας Β΄, η Μαριάμνη και η Δρουσίλλα. Σύμφωνα με τον Ιώσηπο, ένας άλλος αδελφός, ο Δρούσος, απεβίωσε μικρός. Ο Οίκος της κυβέρνησε την Ιουδαία από το 39 π.Χ. ως το 92 μ.Χ.
Ο Ιώσηπος καταγράφει τρεις -σύντομης διάρκειας- γάμους της. Ο πρώτος έγινε το 41-43 με τον Μάρκο Αλέξανδρο, αδελφό του Τιβέριου Αλέξανδρου και γιο του Αλεξάνδρου του Αλαβάρχου από την Αλεξάνδρεια. Όταν αυτός απεβίωσε νωρίς το 44, παντρεύτηκε τον θείο της Ηρώδη της Χαλκίδας και απέκτησε δύο γιους. Έπειτα από το τέλος του το 48 έζησε με τον αδελφό της Αγρίππα Β΄ για μερικά έτη και μετά παντρεύτηκε τον Πολέμωνα Β΄ του Πόντου, βασιλιά της Κιλικίας. Σύμφωνα με τον Ιώσηπο, η Βερενίκη ζήτησε αυτόν τον γάμο για να διαλύσει τις φήμες ότι είχε σχέση με τον αδελφό της. Ο βασιλιάς της Κιλικίας πείστηκε λόγω του πλούτου της. Ωστόσο η Βερενίκη εγκατέλειψε τον Πολέμωνα Β΄ και έτσι επέστρεψε στην Αυλή του αδελφού της σύντομα. Ο Ιώσηπος δεν είναι ο μόνος που υπαινίσσεται τη σχέση αυτή: ο Ιουβενάλης στην 6η σάτυρά του ισχυρίζεται ότι ήταν εραστές· δεν γνωρίζουμε αν αυτό αληθεύει. Η Βερενίκη πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής της στην Αυλή του Αγρίππα Β΄ και σύμφωνα με όλες τις μαρτυρίες, μοιραζόταν την εξουσία εξίσου με αυτόν. Οι φήμες φαίνεται να τροφοδοτήθηκαν από το ότι ο Αγρίππας Β΄ δεν νυμφεύτηκε.
Όπως ο αδελφός της, η Βερενίκη ήταν ηγεμόνας υποτελής στους Ρωμαίους. Τότε ήταν που ο Απόστολος Παύλος εμφανίστηκε μπροστά τους στην Αυλή της Καισάρειας (Πράξεις των Αποστόλων).
Οι Ιουδαιο-Ρωμαϊκοί πόλεμοι Επεξεργασία
Το 64 ο Νέρων διόρισε τον Γέσσιο Φλόρο ως προκουράτορα στην επαρχία της Ιουδαίας. Κατά τη διοίκησή του οι Ιουδαίοι συστηματικά υπέστησαν διακρίσεις υπέρ του ελληνικού πληθυσμού της περιοχής. Οι εντάσεις έγιναν γενική αναταραχή, όταν ο Φλόρος λεηλάτησε το θησαυροφυλάκιο του Ναού της Ιερουσαλήμ με το πρόσχημα των Αυτοκρατορικών φόρων. Μετά τις ταραχές, οι υποκινητές συνελήφθησαν και οι Ρωμαίοι τους σταύρωσαν. Η Βερενίκη, απογοητευμένη από τη μεταχείριση των συμπατριωτών της, ταξίδευσε το 66 στην Ιερουσαλήμ για να ζητήσει προσωπικά από τον Φλόρο να σώσει τους Ιουδαίους. Αυτός δεν ικανοποίησε το αίτημά της· μάλιστα η Βερενίκη κόντεψε να σκοτωθεί κατά τη διάρκεια αψιμαχιών στην πόλη. Επίσης παρακάλεσε για βοήθεια τον απεσταλμένο (legatus) στη Συρία, τον Κέστιο Γάλλο, αλλά δεν έλαβε απάντηση.
Για να αποτρέψει την κλιμάκωση της βίας των Ιουδαίων, ο Αγρίππας Β΄ συγκέντρωσε τον πληθυσμό και εκφώνησε έναν με δάκρυα λόγο στο πλήθος, με τη συνοδεία της αδελφής του, αλλά οι αντάρτες έκαψαν τα ανάκτορα εκείνων. Τότε ο Αγρίππας Β΄ και η Βερενίκη έπαψαν να συμπαθούν τον λαό και έφυγαν από την Καισάρεια για τη Γαλιλαία, όπου παραδόθηκαν στους Ρωμαίους. Εν τω μεταξύ ο Κέστιος Γάλλος ήλθε στην περιοχή με τη ΧΙΙ λεγεώνα, αλλά δεν μπόρεσε να αποκαταστήσει την τάξη. Στη μάχη του Μπεθ-Χορόν ηττήθηκε και αναγκάστηκε να αποσυρθεί από την Ιερουσαλήμ.
Τότε ο Νέρων διόρισε τον Βεσπασιανό για να καταστείλει την εξέγερση. Αυτός αποβιβάστηκε στη Γαλιλαία με την V και την Χ λεγεώνα. Αργότερα στην Πτολεμαΐδα ενώθηκε με τον γιο του Τίτο, που είχε φέρει μαζί του την ΧV λεγεώνα. Έτσι οι Ρωμαίοι, με μία δύναμη 60.000 επαγγελματιών στρατιωτών, σάρωσαν τη Γαλιλαία και το 69 βάδισαν προς την Ιερουσαλήμ.
Η σχέση της με τον Τίτο Επεξεργασία
Τότε ήταν που η Βερενίκη συνάντησε τον Τίτο και τον ερωτεύθηκε. Αυτός ήταν 11 έτη μικρότερός της. Ο Οίκος της πήρε το μέρος τού Οίκου τού Τίτου (των Φλαβίων) κατά τη σύγκρουση. Μέσα στο 69, ένα έτος μετά το τέλος του Νέρωνα, τρεις έγιναν διαδοχικά Αυτοκράτορες για σύντομο διάστημα: ο Γάλβας, ο Όθων και ο Βιτέλιος. Η Βερενίκη αναφέρεται ότι χρησιμοποίησε όλο τον πλούτο και την επιρροή της για να στηρίξει τον Βεσπασιανό, κατά την εκστρατεία του να γίνει Αυτοκράτορας. Όταν αυτός έγινε στις 21 Δεκεμβρίου 69, ο γιος του Τίτος παρέμεινε στην Ιουδαία για να καταστείλει την εξέγερση. Ο Πόλεμος τελείωσε το 70 με την καταστροφή του Δεύτερου Ναού και τη λεηλασία της Ιερουσαλήμ, με περίπου 1.000.000 νεκρούς και 97.000 αιχμαλώτους στους Ρωμαίους. Ο Τίτος επέστρεψε στη Ρώμη θριαμβευτής για να συνδράμει τον πατέρα του στη διακυβέρνηση, ενώ η Βερενίκη έμεινε στην Ιουδαία.
Πέρασαν τέσσερα έτη, ώσπου η Βερενίκη και ο Αγρίππας Β΄ ήλθαν στη Ρώμη το 75. Η λόγοι αυτής της μακράς απουσίας δεν είναι σαφείς και έχουν συνδεθεί με το ότι ο Γάιος Λικίνιος Μουκιανός, πολιτικός σύμμαχος του Βεσπασιανού (απεβ. 72-78), ήταν πιθανόν εναντίον της παρουσίας της. Στον Αγρίππα Β΄ δόθηκε το αξίωμα του πραίτορα, ενώ η Βερενίκη ανανέωσε τη σχέση της με τον Τίτο, ζώντας στο παλάτι μαζί του και -όπως αναφέρεται- ενεργούσε από κάθε άποψη ως σύζυγός του. Ο ιστορικός Δίων Κάσσιος γράφει ότι η Βερενίκη ήταν στην ακμή της ισχύος της το διάστημα αυτό. Μία ένδειξη της εξουσίας της είναι ότι ο Κουιντιλιανός βρέθηκε να παρακαλεί για μία υπόθεση στο όνομα της Βερενίκης, όπου η ίδια προέδρευε του δικαστηρίου. Το ανέκδοτο περιγράφει στο έργο του Institutio Oratoria. Ο Ρωμαϊκός πληθυσμός όμως θεωρούσε τη βασίλισσα από την Ανατολή ως ξένη και το ζεύγος κατηγορήθηκε στο θέατρο από τους Κυνικούς. Τότε ο Τίτος υποχώρησε στην πίεση και την έστειλε πίσω.
Όταν το 79 ο Τίτος έγινε Αυτοκράτορας, η Βερενίκη επανήλθε στη Ρώμη. Όμως ο Τίτος, μεταξύ άλλων φιλολαϊκών μέτρων που πήρε για να ενισχύσει τη φήμη του στον λαό, την απέπεμψε γρήγορα. Είναι πιθανό ότι σκόπευε να την καλέσει μια πιο βολική στιγμή, όμως δύο έτη μετά απεβίωσε αιφνίδια στις 13 Σεπτεμβρίου 81. Δεν ξέρουμε τι απέγινε η Βερενίκη. Ο Αγρίππας Β΄ απεβίωσε το 92· ήταν ο τελευταίος άρρην του Οίκου του, που έτσι εξέλιπε. Οι φιλοδοξία της να γίνει Αυγούστα έκανε τη σύγχρονη ιστορία να την περιγράψει ως "μικρογραφία Αυτοκράτειρας".
Οικογένεια Επεξεργασία
Παντρεύτηκε πρώτα το 41-43 τον Μάρκο Ιούλιο Αλέξανδρο πλούσιο έμπορο από τον Οίκο των Αλαβάρχων. Δεν απέκτησε τέκνα και ο σύζυγός της απεβίωσε το 44.
Έπειτα η Βερενίκη έκανε δεύτερο γάμο με τον θείο της Ηρώδη βασιλιά της Χαλκίδας (στην Ιτουρέα) και είχε τέκνα:
- Βερενικιανός.
- Υρκανός.
Το 48 απεβίωσε ο Ηρώδης της Χαλκίδας και η Βερενίκη έκανε τρίτο γάμο με τον Πολέμωνα Β΄ της Κιλικίας, που σύντομα τον εγκατέλειψε.
Τέχνη Επεξεργασία
Από τον 17ο αιώνα έως τη σύγχρονη εποχή, υπήρξε μια μακρά παράδοση με μυθιστορήματα, δράματα, όπερες κ.λπ. αφιερωμένα στο πρόσωπο της Βερενίκης και ιδιαίτερα στη σχέση της με τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα Τίτο, όπως η όπερα H μεγαλοψυχία του Τίτου (Μότσαρτ), η τραγωδία Βερενίκη του Ρακίνα κλ.
Παραπομπές Επεξεργασία
Πηγές Επεξεργασία
- Ilan, Tal (1992). "Julia Crispina, Daughter of Berenicianus, a Herodian Princess in the Babatha Archive: A Case Study in Historical Identification". The Jewish Quarterly Review. University of Pennsylvania Press. 82 (3/4): 361–381. doi:10.2307/1454863. JSTOR 1454863.
- Macurdy, Grace H. (1935). "Julia Berenice". The American Journal of Philology. The Johns Hopkins University Press. 56 (3): 246–253. doi:10.2307/289676. JSTOR 289676.
- Crook, John A. (1951). "Titus and Berenice". The American Journal of Philology. The Johns Hopkins University Press. 72 (2): 162–175. doi:10.2307/292544. JSTOR 292544.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Berenice of Cilicia στο Wikimedia Commons