Βοήθεια:ΔΦΑ για ελληνικά

Για μια πιο ενδελεχή ματιά στις προφορές δείτε αρχαία ελληνική φωνολογία και φωνολογία της νέας ελληνικής

Τα παρακάτω διαγράμματα παρουσιάζουν τον τρόπο με τον οποίο το Διεθνές Φωνητικό Αλφάβητο (ΔΦΑ) αντιπροσωπεύει τις προφορές των αρχαίων ελληνικών και των νέων ελληνικών στα λήμματα της Βικιπαίδειας. Η αρχαία ελληνική προφορά που παρουσιάζεται εδώ είναι μια ανακατασκευή της αττικής διαλέκτου του 5ου αι. Π.Χ.

Σύμφωνα^[1]
ΔΦΑ	ΑΕ	ΝΕ	Παράδειγμα
[c]		κ	κιόλας^[2]
[k]	κ, ξ		κατά, ξένος^[3]^[2]
[kʰ]	χ		χάρτης^[2]
[x]		χ	χάρτης^[2]
[ç]		χ	χέρι^[2]
[j]	ι		εἴη^[4]
[ʝ]		γ	γη^[2]
[ɣ]		γ	γάλα^[2]
[ɡ]	γ		γάλα^[2]
[ɡ]		γκ	γκρεμός^[2]^[5]
[ɟ]		γκ	γκιώνης^[2]^[5]
[p]	π, ψ		πέτρα, ψυχή^[3]
[pʰ]	φ		φως
[f]		φ	φως
[v]		β, υ^[6]	βέλος
[b]	β		βέλος
[b]		μπ	μπαμπάς^[5]
[w]	υ		παύω^[4]
[t]	τ		τάφος
[tʰ]	θ		θεός
[θ]		θ	θεός
[ð]		δ	δούλη
[d]	δ		δούλη
[d]		ντ	ντόπιος^[5]
[h]	῾◌		ἥρως^[7]
[l]	λ		λόγος
[ʎ]		λ	ελιά
[m]	μ		μοίρα
[n]	ν		ναι
[ɲ]		ν	νιότη
[ŋ]	γ		άγχος
[r]	ρ		ώρα
[r̥]	ῥ		ῥίζα
[s]	σ, ς ξ, ψ		σοφός, ψυχή, ξένος^[3]
[z]	ζ, σ		κόσμος, ζωή^[3]
[t͡s]		τσ	τσάι
[d͡z]	ζ	τζ	τζάκι

Διαλεκτικά τμήματα
ΔΦΑ	Επεξήγηση
[◌ː]	σηματοδοτεί ένα σύμφωνο που παράγεται δύο φορές ως μακρόσυρτο^[1]

Φωνήεντα
Μονόφθογγα
ΔΦΑ	ΑΕ	ΝΕ	Παράδειγμα
[a]	ᾰ	α	άρτος
[aː]	ᾱ		χώρᾱ
[ɛː]	η		ψυχή^[8]
[e]	ε^[9]		θεός
[eː]	ει		εἰμί^[8]
[i]	ῐ	ι^[8]	ίδιος
[iː]	ῑ		πίνω^[8]
[oː]	ω		ἐγώ^[9]
[o]		ω	ἐγώ^[9]
[o]	ο^[9]		οδός
[uː]	ου		μου
[u]		ου	μου
[y]	ῠ		φύσις^[8]
[yː]	ῡ		ψυχή^[8]
Δίφθογγα^[4]
ΔΦΑ	ΑΕ	ΝΕ	Παράδειγμα
[ai̯]	αι		αἴτιος, πάλαι, ψῡχαί^[9]
[ai̯]		αϊ^[10]
[au̯]	αυ		αὐτός^[6]
[au̯]		αου
[ei̯]	ει		εἴη^[8]
[ei̯]		έι^[11]
[eu̯]	ευ		εὖ^[6]
[eu̯]		εου
[oi̯]	οι		οἶδα, λόγοι^[8]
[oi̯]		όι^[12]
[yi̯]	υι		υἱός^[8]
[aːi̯]	ᾳ		ᾄδω, χώρᾳ^[13]
[ɛːi̯]	ῃ		ᾖς, ψυχῇ^[8]^[13]
[ɔːi̯]	ῳ		ᾠδή, λόγῳ^[13]

Υπερτμηματικά
ΔΦΑ^[14]	ΑΕ	ΝΕ	Παράδειγμα	Επεξήγηση
[◌́]	´		γάλα [[ɡála]]	υψηλός τόνος
[◌̌]	´		ἐγώ [[eɡɔ̌ː]]	ανοδικός τόνος
[◌]	`		μὲν [[men]]	μέσος τόνος
[◌̂]	῀		γῆ [[ɡɛ̂ː]]	καθοδικός τόνος
[ˈ]		΄	άλλος [[ˈa.los]]	τόνος
[.]			άλλος [[ˈa.los]]	όριο συλλαβής

Παραπομπές Επεξεργασία

↑ ^1,0 ^1,1 Τα αρχαία ελληνικά είχαν διπλά σύμφωνα που προφέρονταν μαρκόσυρτα, τα οποία μπορούν να μεταγραφούν με ένα διπλό σύμφωνο ⟨ss⟩ ή το μακρόσυρτο σύμβολο ⟨sː⟩. Η νέα ελληνική δεν έχει διπλά σύμφωνα, αλλά σε ορισμένες σπάνιες διαλέκτους υπάρχουν.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 Στα νέα ελληνικά, ⟨κ, γκ, γ, χ⟩ προφέρεται ως ουρανικό [[c, ɟ, ʝ, ç]] πριν από τα μπροστινά φωνήεντα [[e i]], και υπερωικό [[k, g, ɣ, x]] σε άλλες περιπτώσεις.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ⟨ζ⟩ αντιπροσωπεύει το σύμπλεγμα [[zd]] στην κλασσική αττική, αλλά αντιπροσωπεύει το [[z]] στα νέα ελληνικά. Και στα αρχαία και στα νεά ελληνικά, ⟨σ⟩ προφέρεται όπως εκφράζεται [[z]] πριν από έμφωνο σύμφωνο, και ⟨ξ, ψ⟩ αντιπροσωπεύει το [[ks ps]].
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Στα αρχαία ελληνικά, δίφθογγο πριν από φωνήεν εκλαμβάνεται ως φωνήεν και διπλή ημιακολουθία φωνηέντων: [[jj, ww]].
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Στα νέα ελληνικά, ⟨μπ, ντ, γκ⟩ προφέρονται ως φωνητικές παύσεις [[mb· nd· ɲɟ, ŋɡ]] ή φωνητικές παύσεις χωρίς ρινισμό [[b· d· ɟ, ɡ]].
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Στα νέα ελληνικά, ⟨υ⟩, in ⟨αυ ευ ηυ⟩, προφέρεται ως [[f]] πριν από άφωνο σύμφωνο και αλλιώς [[v]]. Στα αρχαία ελληνικά, ⟨αυ ευ ηυ⟩ ήταν οι δίφθογγοι [[au̯ eu̯ ɛːu̯]].
↑ Η δασεία ⟨῾⟩ αντιπροσωπεύει το [[h]] πριν από φωνήεν, και η ψιλή ⟨᾿⟩ αντιπροσωπεύει την απουσία του [[h]].
↑ ^8,00 ^8,01 ^8,02 ^8,03 ^8,04 ^8,05 ^8,06 ^8,07 ^8,08 ^8,09 Στα νέα ελληνικά, ⟨η, ῃ, ει, ι, οι, υ, υι⟩ αντιπροσωπεύουν το [[i]], αλλά προφέρονταν [[ɛː, ɛːi̯, eː, ei̯, i(ː) oi̯, y(ː), yi̯]] στα αρχαία ελληνικά. Ο μεγάλος αριθμός των συγχωνευμένων φωνηέντων σε [[i]] αποκαλείται ιωτακισμός.
↑ ^9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 Στα νέα ελληνικά, ⟨ε, αι⟩ αντιπροσωπεύει το [[e]], και ⟨ο, ω⟩ αντιπροσωπεύει το [[o]]. Στα αρχαία ελληνικά, ⟨ε, ο⟩ αντιπροσωπεύει το [[e, o]], ⟨ω⟩ αντιπροσωπεύει το [[ɔː]] και ⟨αι⟩ αντιπροσωπεύει το δίφθογγο [[ai̯]].
↑ Επίσης ⟨άι⟩ και ορισμένες φορές ⟨άϊ⟩.
↑ Επίσης ⟨εϊ⟩ και ορισμένες φορές ⟨έϊ⟩.
↑ Επίσης ⟨οϊ⟩ και ορισμένες φορές ⟨όϊ⟩.
↑ ^13,0 ^13,1 ^13,2 Στα πρώιμα αρχαία ελληνικά, ⟨ᾳ, ῃ, ῳ⟩ ήταν διφθόγγοι, αλλά το δεύτερο στοιχείο [[i̯]] χάθηκε λίγο μετά την Κλασική περίοδο, και συγχωνεύθηκε με ⟨ᾱ, η, ω⟩.
↑ Τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται εδώ για την αρχαία ελληνική προφορά πρέπει να προστεθούν ως συνδυασμένοι χαρακτήρες σε ορισμένες περιπτώσεις. Τοποθετήστε την αριθμητική αναφορά χαρακτήρα μετά το γράμμα για το οποίο είναι να τοποθετηθεί η προφορά. ́ είναι η αριθμητική αναφορά χαρακτήρα για το συνδυασμό της οξείας (υψηλός τόνος), ̌̂ για το συνδυασμό της βραχείας (ανοδικός τόνος), ̂ για το συνδυασμό της περισπωμένης (καθοδικός τόνος).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Λεξικό της κοινής νεοελληνικής στο ΚΕΓ

Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Help:IPA for Greek της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες).

[double-1] 1,0 ^1,1 Τα αρχαία ελληνικά είχαν διπλά σύμφωνα που προφέρονταν μαρκόσυρτα, τα οποία μπορούν να μεταγραφούν με ένα διπλό σύμφωνο ⟨ss⟩ ή το μακρόσυρτο σύμβολο ⟨sː⟩. Η νέα ελληνική δεν έχει διπλά σύμφωνα, αλλά σε ορισμένες σπάνιες διαλέκτους υπάρχουν.

[palatal-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 Στα νέα ελληνικά, ⟨κ, γκ, γ, χ⟩ προφέρεται ως ουρανικό [[c, ɟ, ʝ, ç]] πριν από τα μπροστινά φωνήεντα [[e i]], και υπερωικό [[k, g, ɣ, x]] σε άλλες περιπτώσεις.

[sibilant-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ⟨ζ⟩ αντιπροσωπεύει το σύμπλεγμα [[zd]] στην κλασσική αττική, αλλά αντιπροσωπεύει το [[z]] στα νέα ελληνικά. Και στα αρχαία και στα νεά ελληνικά, ⟨σ⟩ προφέρεται όπως εκφράζεται [[z]] πριν από έμφωνο σύμφωνο, και ⟨ξ, ψ⟩ αντιπροσωπεύει το [[ks ps]].

[semivowel-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Στα αρχαία ελληνικά, δίφθογγο πριν από φωνήεν εκλαμβάνεται ως φωνήεν και διπλή ημιακολουθία φωνηέντων: [[jj, ww]].

[prenasalized-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Στα νέα ελληνικά, ⟨μπ, ντ, γκ⟩ προφέρονται ως φωνητικές παύσεις [[mb· nd· ɲɟ, ŋɡ]] ή φωνητικές παύσεις χωρίς ρινισμό [[b· d· ɟ, ɡ]].

[u_diphthong-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Στα νέα ελληνικά, ⟨υ⟩, in ⟨αυ ευ ηυ⟩, προφέρεται ως [[f]] πριν από άφωνο σύμφωνο και αλλιώς [[v]]. Στα αρχαία ελληνικά, ⟨αυ ευ ηυ⟩ ήταν οι δίφθογγοι [[au̯ eu̯ ɛːu̯]].

[7] Η δασεία ⟨῾⟩ αντιπροσωπεύει το [[h]] πριν από φωνήεν, και η ψιλή ⟨᾿⟩ αντιπροσωπεύει την απουσία του [[h]].

[iotacism-8] 8,00 ^8,01 ^8,02 ^8,03 ^8,04 ^8,05 ^8,06 ^8,07 ^8,08 ^8,09 Στα νέα ελληνικά, ⟨η, ῃ, ει, ι, οι, υ, υι⟩ αντιπροσωπεύουν το [[i]], αλλά προφέρονταν [[ɛː, ɛːi̯, eː, ei̯, i(ː) oi̯, y(ː), yi̯]] στα αρχαία ελληνικά. Ο μεγάλος αριθμός των συγχωνευμένων φωνηέντων σε [[i]] αποκαλείται ιωτακισμός.

[mid_vowel-9] 9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 Στα νέα ελληνικά, ⟨ε, αι⟩ αντιπροσωπεύει το [[e]], και ⟨ο, ω⟩ αντιπροσωπεύει το [[o]]. Στα αρχαία ελληνικά, ⟨ε, ο⟩ αντιπροσωπεύει το [[e, o]], ⟨ω⟩ αντιπροσωπεύει το [[ɔː]] και ⟨αι⟩ αντιπροσωπεύει το δίφθογγο [[ai̯]].

[10] Επίσης ⟨άι⟩ και ορισμένες φορές ⟨άϊ⟩.

[11] Επίσης ⟨εϊ⟩ και ορισμένες φορές ⟨έϊ⟩.

[12] Επίσης ⟨οϊ⟩ και ορισμένες φορές ⟨όϊ⟩.

[long_diphthong-13] 13,0 ^13,1 ^13,2 Στα πρώιμα αρχαία ελληνικά, ⟨ᾳ, ῃ, ῳ⟩ ήταν διφθόγγοι, αλλά το δεύτερο στοιχείο [[i̯]] χάθηκε λίγο μετά την Κλασική περίοδο, και συγχωνεύθηκε με ⟨ᾱ, η, ω⟩.

[14] Τα σύμβολα που χρησιμοποιούνται εδώ για την αρχαία ελληνική προφορά πρέπει να προστεθούν ως συνδυασμένοι χαρακτήρες σε ορισμένες περιπτώσεις. Τοποθετήστε την αριθμητική αναφορά χαρακτήρα μετά το γράμμα για το οποίο είναι να τοποθετηθεί η προφορά. ́ είναι η αριθμητική αναφορά χαρακτήρα για το συνδυασμό της οξείας (υψηλός τόνος), ̌̂ για το συνδυασμό της βραχείας (ανοδικός τόνος), ̂ για το συνδυασμό της περισπωμένης (καθοδικός τόνος).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]