Γάιος Ιούλιος Αρχέλαος Αντίοχος Επιφανής
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο Γάιος Ιούλιος Αρχέλαος Αντίοχος Επιφανής (38 μ.Χ. - 92) από τη Δυναστεία των Οροντιδών ήταν ένας πρίγκιπας, διάδοχος της Κομμαγηνής με επιρροή, που έζησε τον 1ο αι. μ.Χ. Μετέβη στη Ρώμη και πέρασε την υπόλοιπη ζωή του στην Αθήνα.
| Γ. Ι. Αρχέλαος Αντίοχος ο Επιφανής. | |
|---|---|
 Χάλκινο νόμισμα με έφιππους τους βασιλείς Αντίοχο και Καλλίνικο. Στην άλλη όψη αιγόκερως και επιγρ. ΛΥΚΑΩΝΩΝ, όλα μέσα σε στεφάνι. 72 π.Χ., 18 χλστ., 7,93 γραμμ. | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 38 |
| Θάνατος | 92 Αθήνα |
| Χώρα πολιτογράφησης | Αρχαία Ρώμη |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | πρίγκιπας |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Κλαυδία Καπιτωλίνα |
| Τέκνα | Ιουλία Βαλβίλλα Γ. Ι. Αντίοχος Φιλόπαππος |
| Γονείς | Αντίοχος Δ΄ της Κομμαγηνής και Ιουλία Ιοτάπα της Κομμαγηνής |
| Αδέλφια | Καλλίνικος της Κομμαγηνής Ιουλία Ιοτάπα Ιοτάπα της Έμεσας |
| Οικογένεια | Δυναστεία των Οροντιδών |
Βιογραφία Επεξεργασία
Ήταν το πρώτο τέκνο τού Αντιόχου Δ΄ Επιφανούς της Κομμαγηνής και της Ιουλίας Ιοτάπας, κόρης τού Αντιόχου Γ΄ της Κομμαγηνής. Ο πατέρας του ήταν βασιλιάς υποτελής στους Ρωμαίους. Οι γονείς του ήταν αδέλφια. Αδέλφια του ήταν ο Καλλίνικος και η Ιουλία Ιοτάπα.
Είχε Αρμενική, Ελληνική και Μηδική καταγωγή. Ο πατέρας του ήταν 5ος απόγονος της Λαοδίκης Ζ΄ Θεάς των Σελευκιδών, κόρης τού Αντιόχου Η΄ Γρυπού. Μάλλον γεννήθηκε στα Σαμόσατα, πρωτεύουσα τού βασιλείου, ή ίσως στη Ρώμη. Πάντως ανατράφηκε και μορφώθηκε μεταξύ Σαμοσάτων και Ρώμης. Η μητέρα του απεβίωσε το έτος 52 περίπου και τον ανέθρεψε ο πατέρας του. Έλαβε το όνομα τού πατέρα του, των προγόνων του και τού Αρχελάου βασιλιά της Κιλικίας υποτελούς στους Ρωμαίους.
Ο πατέρας του Αντίοχος Δ΄ ήταν σύμμαχος των Ρωμαίων και της δυναστείας τού Ηρώδη στην Ιουδαία. Ο Γ. Ι. Αρχέλαος Αντίοχος μνηστεύθηκε τη Δρουσίλλα, κόρη τού Ηρώδη Αγρίππα Α΄ βασιλιά της Ιουδαίας, ο οποίος πίστευε ότι ο Αρχέλαος Αντίοχος θα υιοθετούσε τη θρησκεία και τις συνήθειες των Ιουδαίων. Όμως ο Αρχέλαος Αντίοχος αρνήθηκε και ο γάμος δεν έγινε.
Το 64 νυμφεύτηκε την Αιγυπτο-Ελληνίδα Κλαυδία Καπιτωλίνα, από διακεκριμένη οικογένεια. Ήταν το μόνο τέκνο τού Τιβερίου Κλαυδίου Βαλβίλου, ανώτατου αξιωματούχου, της τάξης των ιππέων στη Ρώμη· ήταν αστρολόγος, εμβριθής λόγιος, που αργότερα έγινε έπαρχος της Αιγύπτου. Η Καπιτωλίνα ήταν 2η εξαδέλφη με τον Αρχέλαο Αντίοχο: μητέρα τού Βαλβίλου ήταν η Άκα Β΄ της Κομμαγηνής, αδελφή τού Αντιόχου Γ΄ της Κομμαγηνής. Το όνομα της Καπιτωλίνας δεν το γνωρίζουμε από γραπτές πηγές, αλλά από επιγραφές και ποιήματα, αφιερώματα σε αυτήν. Το ζεύγος έζησε στην Αυλή τού Αντίοχου Δ΄. Το έτος 65 η Καπιτωλίνα γέννησε τον Φιλόπαππο στα Σαμόσατα.
Το 70 ο Αρχέλαος Αντίοχος εστάλη από τον πατέρα του ως διοικητής στρατού να συνδράμει τον Τίτο, τότε διάδοχο, στην πολιορκία της Ιερουσαλήμ. Εκεί συνάντησε τον ιστορικό Φλάβιο Ιώσηπο. Ο Βεσπασιανός έλεγε, ότι το βασίλειο της Κομμαγηνής είναι το πλουσιότερο σε εισφορές.
Το 72 ο Λεύκιος Καισέννιος Παίτος, Ρωμαίος κυβερνήτης της Συρίας έστειλε επιστολές στον Βεσπασιανό κατηγορώντας τον Αντίοχο Δ΄ και τον αδελφό του Καλλίνικο, ότι σχεδιάζουν εξέγερση εναντίον της Ρώμης με σύμμαχο τους Πάρθους. Τους έψεγε για απιστία. Δεν ξέρουμε αν ήταν σωστοί οι ισχυρισμοί. Τότε ο Βεσπασιανός αποφάσισε, ότι δεν μπορεί να εμπιστεύεται πια τον Αντίοχο Δ΄ ως προστάτη τού στρατηγικού περάσματος τού Ευφράτη στα Σαμόσατα. Τού ζήτησε να παύσει την εξουσία του. Ο Παίτος ως επικεφαλής της Λεγεώνας VI Ferrata εισέβαλε στην Κομμαγηνή. Οι υποτελείς βασιλείς Αριστόβουλος της Χαλκίδας και Σόαιμος της Έμεσας τού προμήθευσαν στρατό. Έφθασαν τη νύχτα πριν τη μάχη. Ο Αρχέλαος Αντίοχος και ο Καλλίνικος προετοιμάστηκαν το βράδυ, αλλά ο Αντίοχος Δ΄ έφυγε στην Κιλικία.
Το πρωί ίσως οι δύο τους έδωσαν μία μικρή μάχη, ή αυτή δεν έγινε ποτέ· τελικά έφυγαν στην Παρθία. Η οικογένεια τού Αντιόχου Δ΄ εγκατέλειψε τους πολίτες της Κομμαγηνής. Δεν είχαν σκεφτεί να πολεμήσουν τη Ρώμη και ήθελαν να απαλλαγούν από τις κατηγορίες. Ο Βεσπασιανός έφερε τον Αρχέλαο Αντίοχο με την οικογένειά του και τον Καλλίνικο ειρηνικά στη Ρώμη με στρατιωτική συνοδεία τιμητικά. Έζησαν εκεί ήσυχα μαζί με τον Αντίοχο Δ΄ για την υπόλοιπη ζωή τους. Ο Βεπασιανός τους έδωσε αρκετό εισόδημα για να ζήσουν. Είχαν λαμπρή ζωή και οι Ρωμαίοι τους συμπεριφερόταν με σεβασμό.
Δεν επέστρεψαν ποτέ στην Κομμαγηνή, που ενσωματώθηκε στην επαρχία της Συρίας. Το 72 η Καπιτωλίνα γέννησε την Ιουλία Βαλβίλλα στη Ρώμη. Έπειτα από το τέλος τού πατέρα του, ο Αρχέλος Αντίοχος και η οικογένειά του μετακόμισαν στην Αθήνα, όπου αυτός απεβίωσε το 92. Δεν γνωρίζουμε αν ο Καλλίνικος τους συνόδευσε. Έπειτα η Καπιτωλίνα επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια για την υπόλοιπη ζωή της, ενώ ο γιος της παρέμεινε στην Αθήνα ως επιφανής πολίτης της. Η Ιουλία Βαλβίλλα έγινε εξέχουσα ποιήτρια και ως φίλη, ακολούθησε τον Αδριανό και τη σύζυγό του Βιβία Σαβίνα. Σε ένα διασωθέν ποίημά της αφιερωμένο στους γονείς της, τους περιγράφει ως ευσεβείς και μιλά με εκτίμηση για τους προγόνους τους.
Οικογένεια Επεξεργασία
Νυμφεύτηκε το 64 την Κλαυδία Καπιτωλίνα, κόρη τού Τιβερίου Κλαυδίου Βαλβίλου, λογίου, πολιτικού και αστρολόγου της Αυλής τού Κλαύδιου, τού Νέρωνα και τού Βεσπασιανού. Είχαν τέκνα:
- Γ. Ι. Αντίοχος Επιφανής Φιλόπαππος 65 μ.Χ.-116, πρίγκιπας της Κομμαγηνής, ύπατος της Ρώμης. Έμενε στην Αθήνα και στη μνήμη του κτίστηκε ένα μνημείο από την αδελφή του.
- Ιουλία Βαλβίλλα 72 μ.Χ.-130, ποιήτρια.
Πηγές Επεξεργασία
- Josephus, Jewish Antiquities, xx.7.1
- Tacitus, Histories, ii. 81.