Γεράρδος Μερκάτορ

Ο Γεράρδος Μερκάτορ (Gerardus Mercator, 5 Μαρτίου 1512 - 2 Δεκεμβρίου 1594) ήταν Φλαμανδός χαρτογράφος, γεωγράφος και κοσμογράφος. Ήταν διάσημος για τη δημιουργία του παγκόσμιου χάρτη το 1569, που βασίστηκε σε μία νέα προβολή που παρουσίαζε ναυτικές σταθερές πορείες (λοξοδρομίες) ως ευθείες γραμμές -μία καινοτομία που εξακολουθεί να χρησιμοποιείται σε ναυτικούς χάρτες.

Γεράρδος Μερκάτορ
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Gerhardus Mercator (Λατινικά)
Γέννηση	5 Μαρτίου 1512 Ρυπελμόντε, Κομητεία της Φλάνδρας, Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (στο σημερινό Βέλγιο)
Θάνατος	2 Δεκεμβρίου 1594 (82 ετών) Ντούισμπουργκ, Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (στη σημερινή Γερμανία)
Σπουδές	Πανεπιστήμιο της Λέουβεν
Σύζυγος	Barbara Schellekens και Gertrude Vierlings
Τέκνα	6
Επιστημονική σταδιοδρομία
Ερευνητικός τομέας	Χαρτογραφία
Επηρεάστηκε από	Κλαύδιος Πτολεμαίος
Ιδιότητα	Χαρτογράφος
Διδακτορικός καθηγητής	Γκέμα Φρίσιους
Φοιτητές του	Τζων Ντη
δεδομένα ()

Ο Μερκάτορ υπήρξε επίσης ο πρώτος που χρησιμοποίησε τη λέξη «Άτλας» για την περιγραφή συλλογών χαρτών.

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Μερκάτορ γεννήθηκε στην πόλη Ρουπελμόντε στην Επαρχία της Φλάνδρας (σημερινό Βέλγιο) ως Gerard de Kremer ή de Cremer· το όνομα Mercator δεν είναι παρά η εκλατινισμένη εκδοχή του πραγματικού του ονόματος, το οποίο σημαίνει «έμπορος». Από τους πρώτους του διδασκάλους υπήρξε ο ουμανιστής Μακροπέντιους, ενώ παρακολούθησε και κύκλους μαθημάτων στο Πανεπιστήμιο του Λέουβεν. Αν και στις μέρες μας ο Μερκάτωρ είναι κυρίως γνωστός για τις χαρτογραφικές του πραγματείες, στην εποχή του το εισόδημά του προερχόταν κυρίως από την κατασκευή και πώληση μαθηματικών οργάνων. Περί το 1535-36 συνεργάστηκε με τον Γκέμα Φρίσιους και τον Γκάσπαρ φαν ντερ Χέιντεν για την κατασκευή μιας υδρόγειου σφαίρας, αν και ο ρόλος του στο εγχείρημα ήταν περισσότερο επικεντρωμένος στην εγχάραξη στοιχείων, παρά στη χαρτογράφηση αυτή καθαυτή. Ο πρώτος δικής του κατασκευής χάρτης υπήρξε ένας της Παλαιστίνης (1537), τον οποίο ακολούθησε ένας παγκόσμιος χάρτης (1538) καθώς και ένας της Επαρχίας της Φλάνδρας (1540). Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής εξασκήθησε στη χρήση των πλάγιων («ιταλικών») γραμματοσειρών, καθώς τα στοιχεία τους ήταν καταλληλότερα για χρήση στη χαρτογραφία. Παραπροϊόν, τρόπον τινά, αυτής της ενασχόλησης ήταν η έκδοση ενός εγχειριδίου για τη χρήση πλάγιων γραμματοσειρών, το πρώτο του είδους του στη βόρεια Ευρώπη.

Το 1544, λόγω των επαφών του με προτεστάντες καθώς και τις συχνές του μετακινήσεις, ο Μερκάτορ διώχθηκε ως αιρετικός. Η βαρύτητα της κατηγορίας είχε αποτέλεσμα από τους συνολικά 40 κατηγορουμένους δύο να καταδικαστούν σε θάνατο στην πυρά, ένας να αποκεφαλιστεί, ενώ δύο γυναίκες θάφτηκαν ζωντανές. Ο Μερκάτορ εξέτισε ποινή επτά μηνών μέχρις ότου (πιθανώς κατόπιν παρέμβασης των πρυτανικών αρχών του πανεπιστημίου) απαλλάχθηκε των κατηγοριών, οπότε και επέστρεψε στο επιστημονικό του έργο.

Το 1552 μετακόμισε στο Ντούισμπουργκ, σπουδαία πόλη στο τότε Δουκάτο της Κλεβ, όπου και άνοιξε τη δική του επιχείρηση κατασκευής και πώλησης χαρτών· από το εργαστήρι αυτό προήλθε ένας εξάπτυχος χάρτης της Ευρώπης (1554). Η απόφαση για τη μετοίκηση στο Ντούισμπουργκ δεν είχε σαφή λόγο· πιθανολογείται πως υπήρχαν θρησκευτικοί λόγοι, αλλά ίσως ακόμη και μια επαγγελματική πρόταση αναφορικά με ένα νεότευκτο πανεπιστήμιο. Ο Μερκάτορ δίδαξε μαθηματικά στο ακαδημαϊκό κολλέγιο της πόλης, ενώ το 1564 -έχοντας πια μια πλειάδα χαρτών στο ενεργητικό του- διορίστηκε αυλικός κοσμογράφος, υπό τον Γουλιέλμο, Δούκα του Γύλιχ-Κλέβης-Μπεργκ. Το 1569 ο Μερκάτορ επινόησε μια νέα οπτική χαρτογραφικής απεικόνισης, η οποία περιελάμβανε παράλληλες γραμμές για το γεωγραφικό μήκος και πλάτος, στοιχείο που διευκολύνει την απεικόνιση ναυσιπλοϊκών γραμμών ως ευθείες αντί καμπύλες.

Επίσης εισήγαγε τη λέξη «Άτλας» στην επιστήμη της χαρτογραφίας, η οποία πλέον σηματοδότησε τη συλλογή διαφόρων χαρτών. Ο πρώτος τέτοιος άτλας με τίτλο Theatrum Orbis Terrarum ήταν στην πραγματικότητα ένα συμπίλημα του Αβραάμ Ορτέλιους κατόπιν παρότρυνσης του Μερκάτορ, ο οποίος κατασκέυασε έναν δικό σε πέντε τεύχη· το πρώτο εξεδόθη το 1578 και αποτελείτο από διορθωμένες εκδοχές των χαρτών του Πτολεμαίου, αλλά και την εισαγωγή ορισμένων νέων λαθών. Τα επόμενα χρόνια προστέθηκαν και άλλοι χάρτες της Γαλλίας, της Γερμανίας και των Κάτω Χωρών, ενώ αργότερα συμπεριλήφθηκαν τα Βαλκάνια και η Ελλάδα. Μετά τον θάνατο του Μερκάτορ το 1595, ο γιος του -Ρούμολντ- συνέχισε το έργο του πατέρα του με την προσθήκη όλο και περισσότερων γεωγραφικών περιοχών. Οι υδρόγειες σφαίρες του, - την τέχνη των οποίων έμαθε πλάι στον Φρίσιους- υπήρξαν κατασκευές τελευταίας τεχνολογίας στην εποχή τους. Σήμερα σώζονται 22 τέτοια κομμάτια, συμπεριλαμβανομένων και των ουράνιων θόλων τους.

Ο Μερκάτορ, αξιοσέβαστος και ευκατάστατος πια, ουδέποτε εγκατέλειψε το Ντούισμπουργκ, όπου και πέθανε, έχοντας επιπλέον θητεύσει και ως επόπτης της πόλεως.

Πηγές

• Nicholas Crane: Mercator: the man who mapped the planet, London: Phoenix, 2003, ISBN 0-7538-1692-X
• A. S. Osley, Mercator: A Monograph on the Lettering of Maps, etc. in the 16th Century Netherlands, with a facsimile and translation of his treatise on the italic hand and a translation of Ghim's Vita Mercatoris, London, Faber, 1969.
• Peter Osborne, The Mercator projections.
• Roger Calcoen, επιμ. (1994). Le cartographe Gerard Mercator 1512—1694 (στα Γαλλικά). Bruxelles: Credit Communal. ISBN 2-87193-202-6. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Βίκτωρ Θ. Μελάς, Οι Άτλαντες των Μερκάτορ-Χόντιους, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (2003) ISBN 978-960-250-265-5.

500 Years Mercator - Events

• Mercator revisited - Cartography in the Age of discovery, 25–28 April 2012, International conference in Sint-Niklaas, Belgium.
• 500 Years Gerhard Mercator - Early Cartography in the Habsburg Empire, and Commemoration of Mercator's 500th Birthday - 30. IMCoS Symposium, 9–12 September 2012, Vienna, Austria. IMCoS is the International Map Collectors' Society based in United Kingdom.

Other resources

• Turn the pages of the British Library's Mercator Atlas of Europe (c.1570) Αρχειοθετήθηκε 2010-06-24 στο Wayback Machine.
• Mercator's Atlas Αρχειοθετήθηκε 2007-11-23 στο Wayback Machine.
• India Tertia and the mapping of the colonial imaginary by Siddharth Varadarajan
• Mercator world map dating from 1538 at the American Geographical Society Library
• Atlas Sive Cosmographicae Meditationes de Fabrica Mvndi et Fabricati Figvra. From the Collections at the Library of Congress
• Literarum Latinarū From the Collections at the Library of Congress