Γεωλογικός χάρτης

Ο γεωλογικός χάρτης, σε αντιδιαστολή με τον γεωφυσικό απεικονίζει υπό κλίμακα τη γεωλογική κατανομή των διαφόρων γεωλογικών μονάδων και δομών, του εξωτερικού φλοιού της Γης.

Παγκόσμιος γεωλογικός χάρτης

Ουσιαστικά ο γεωλογικός χάρτης αποτελεί αναπαράσταση των χωρικών σχέσεων μεταξύ γεωγραφικών και γεωλογικών χαρακτηριστικών, σε οριζόντια προβολή ενός τοπογραφικού τμήματος της επιφάνειας της Γης, επιτυγχάνοντας έτσι την απεικόνιση του τρόπου σύνδεσης και συναρμογής των γεωλογικών μονάδων από τις τρεις διαστάσεις (χώρο) στις δύο διαστάσεις (επίπεδο χάρτη), δίνοντας παράλληλα πληροφορίες για την χρονική τους αλληλουχία μέσα στον γεωλογικό χρόνο (τέταρτη διάσταση).

Γενικά

Γεωλογικός χάρτης του Οχάιο των ΗΠΑ (1923)

Οι γεωλογικοί χάρτες κατασκευάζονται υπό κλίμακα χάρτου, όπως και όλοι οι άλλοι με βάση όμως λεπτομερών γεωλογικών ερευνών, παρατηρήσεων και λογικού συνδυασμού αυτών, που ανάγονται σε ισοϋψείς (υπέρ την επιφάνεια της θάλασσας) και ισοβαθείς καμπύλες (υπό την επιφάνεια της θάλασσας), λαμβάνοντας οι δεύτερες αρνητικές τιμές. Συνηθέστερα ακολουθείται διαφορετικός χρωματισμός ή γραμμοσκιάσεις που περιλαμβάνονται ως κλείδα σε συνοδευόμενο "υπομνηματικό" πινακίδιο επί του χάρτη.

Οι γεωλογικοί χάρτες θεωρούνται εξειδικευμένοι χάρτες που παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την υλική σύσταση του υπεδάφους, τη διάταξη των γεωλογικών σχηματισμών αυτού, τη γεωλογική ηλικία τους κ.λπ.

Η χρησιμότητα των χαρτών αυτών κρίνεται σπουδαία ιδιαίτερα σε τεχνικά προβλήματα υδροφόρων στρωμάτων, στην εκτίμηση πετρωμάτων, στις μεταλλευτικές έρευνες, σε καλλιέργειες εδαφών, στη διάνοιξη δρόμων, επίγειων, υπόγειων και υποθαλάσσιων σηράγγων, σε θεμελίωση πυλώνων γεφυρών κ.λπ.

Διάκριση γεωλογικών χαρτών βάσει κλίμακας.

Ανάλογα προς τον σκοπό της χαρτογράφησης επιλέγεται και η αντίστοιχη κλίμακα, με αποτέλεσμα την διάκριση διαφόρων κατηγοριών κλίμακας.

• Κλίμακα 1:10.000.000 ή μικρότερης: Χάρτες ηπείρων, ωκεανών, πλανητών.

• Κλίμακα 1:5.000.000 έως 1:1.000.000: Χάρτες μεγάλων τμημάτων ηπείρων ή κρατών, σε περισσότερα του ενός γεωλογικά φύλλα.

• Κλίμακα 1:500.000: Χάρτες κρατών ή επαρχιών κρατών με τοπογραφικό υπόβαθρο και μικρή λεπτομέρεια στην πληροφόρηση.

• Κλίμακα 1:250.000: Χάρτες τοπικοί (μιας περιοχής) με τοπογραφικό υπόβαθρο και μέτρια λεπτομέρεια στην πληροφόρηση.

• Κλίμακα 1:50.000 έως 1:25.000: Χάρτες βασικής γεωλογικής χαρτογράφησης, δηλαδή παρέχουν βασική γεωλογική πληροφόρηση καλά χαρτογραφημένων κρατών.

• Κλίμακα 1:10.000 ή και μεγαλύτερης: Χάρτες που αφορούν ακριβείς γεωλογικές χαρτογραφήσεις με μεγάλη λεπτομέρεια στη γεωλογική πληροφορία. Συνήθως χρησιμοποιούνται για τεχνικογεωλογικούς σκοπούς και έργα εφαρμογής.

Βασικά στοιχεία σύνταξης

Τα βασικά στοιχεία που περιέχονται σε έναν γεωλογικό χάρτη είναι:

• Τίτλος: Συνήθως προσδιορίζει την γεωγραφική περιοχή και τον τύπο του χάρτη.

• Κλίμακα: Δηλαδή ο σταθερός λόγος των οριζόντιων αποστάσεων μετρούμενων στο φύλλο του χάρτη και των αντίστοιχων στην επιφάνεια της Γης.
• Προβολικό σύστημα συντεταγμένων: Στην Ελλάδα μέχρι το 1983 χρησιμοποιούνταν το προβολικό σύστημα UTM ED50, το οποίο αντικαταστάθηκε από το Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς 1987 (ΕΓΣΑ'87). Σήμερα χρησιμοποιούνται επίσης η αζιμουθιακή ισαπέχουσα προβολή του ΗΑΤΤ και τα δύο συστήματα Εγκάρσιας Μερκατορικής Προβολής (ΤΜ3 και UTM).
• Προσανατολισμός: Δείχνεται η κατεύθυνση του μαγνητικού και του γεωγραφικού βορρά.
• Υπόμνημα: Προσδιορίζει την γεωλογική σημασία των διαφόρων χρωματισμών και αλφαριθμητικών συμβόλων που χρησιμοποιούνται. Ακόμα, περιέχει κάθε άλλη χρήσιμη πληροφορία ως προς την γεωλογία της περιοχής.
• Γεωλογική τομή: Η επιλογή γίνεται με κριτήριο το μέγεθος πληρότητας που παρέχεται ως προς τη γεωλογική δομή της περιοχής κατά την κατακόρυφη έννοια. Συνήθως είναι εγκάρσια στην επικρατούσα παράταξη των γεωλογικών σχηματισμών, δηλαδή παράλληλη προς τη διεύθυνση κλίσης τους (εφόσον το χαρακτηριστικό αυτό υφίσταται). Με την επιλογή σημειώνεται και η θέση της στο γεωλογικό χάρτη.
• Χάρτης αναφοράς: Δείχνει τον χώρο που πραγματεύεται ο γεωλογικός χάρτης σε σχέση με μία ευρύτερη και περισσότερο αναγνωρίσιμη περιοχή.
• Συντάκτες: Αναφέρονται τα ονόματα των γεωλόγων που συμμετείχαν στην γεωλογική χαρτογράφηση και των υπεύθυνων φορέων για την σύνταξη του χάρτη.
• Εγκυρότητα - αξιοπιστία: Αναφέρονται συνοπτικά οι συνθήκες και τα μέσα με τα οποία πραγματοποιήθηκε η χαρτογράφηση (π.χ όδευση, αεροφωτογραφίες, δορυφορικές εικόνες, επικουρική χρήση προϋπαρχόντων χαρτών, συνδυασμός) ή, αν είναι το αποτέλεσμα μόνο αναθεώρησης - επανεξέτασης και σύνθεσης προηγούμενων χαρτών.