Γεωργικά

Τα Γεωργικά είναι διδακτικό ποίημα του Βιργιλίου γραμμένο μεταξύ 37 π.Χ. και 30 π.Χ. στην Καμπανία της Ιταλίας σε τέσσερα βιβλία εξάμετρων. Το πρώτο βιβλίο ασχολείται με την καλλιέργεια και τον καιρό, το δεύτερο με τη δενδροκομία,^α[›] κυρίως τη φροντίδα με τις ελιές και τ΄ αμπέλια, το τρίτο με την κτηνοτροφία και το τέταρτο με τη μελισσοκομία.

Εικονογράφηση από τον Jerzy Siemiginowski-Eleuter για ένα απόσπασμα των γεωργικών στα τέλη του 17^ου αι.

Ιστορικό πλαίσιο

Για την συγγραφή αυτού του ποιήματος τον είχε προτρέψει ο Μαικήνας (Gaius Maecanas) που του φέρθηκε με πολλή γενναιότητα εξασφαλίζοντας ακόμα και την αγρέπαυλη που του παραχώρησε ο Οκταβιανός Αύγουστος. Ο ίδιος ο Οκταβιανός είχε δείξει ενδιαφέρον γιατί αντιμετώπιζε το πρόβλημα της εγκατάστασης των παλαιμάχων στη γη ώστε να τους καθησυχάσει, να διαθρέψει τις πόλεις και να διασώσει το κράτος με το αγροτικό μόχθο.

«Felix, qui potuit rerum cognoscere causas,

atque metus omnis et inexorabile fatum subiecit pedibus strepitumque Acherontis avari. Fortunatus et ille, deos qui novit agrestis, panaque Silvanumque senem Nymphasque sorores».

«Ευτυχής εκείνος που κατόρθωσε να μάθει την αιτία των πραγμάτων και κατενίκησε κάθε φόβο και την αμείλικτη μοίρα και την ταραχή του αδηφάγου Άδου. Αλλά επίσης ευτυχής εκείνος που γνωρίζει τις αγροτικές θεότητες: Το Πάνα και το γέροντα Σιλβανόν και τις αδελφές Νύμφες».
Αυτόθι,Βιβλίο ΙΙ 490 κ.ε.

Σύνοψη

Ο Βιργίλιος προσδίδει στο διδακτικό περιεχόμενο των Γεωργικών του^β[›] μεγάλη ποιητική χάρη, τονίζοντας το θέμα της μάχης του ανθρώπου με τα στοιχεία της φύσης, παρέχοντας ένα είδος προσωπικής ζωής στις φυσικές διαδικασίες, δείχνοντας αγάπη στα και προσθέτοντας μυθολογικές και άλλες παραπομπές.Ομιλεί για τις ασθένειες τω ζώων και της θεραπείας τους. Περιγράφει τα κοινά κατοικίδιοι ζώα με κατανόηση και συμπάθεια. Δεν παύει να θαυμάζει την απλότητα των ενστίκτων τους, τη δύναμη των παθών τους, την τελειότητα της μορφής τους. Εξιδανικεύει την αγροτική ζωή, αλλά δεν αγνοεί τις κακουχίες και τις περιπέτειες, το καταπονητικό μόχθο, την αδιάκοπη πάλη εναντίον των εντόμων, την τυραννική αγωνία της ξηρασίας και των καταιγίδων. Παρά ταύτα, labor omnia vincit (ο μόχθος νικά τα πάντα).

Επιρροές

Ο Βιργίλιος δανείζεται από τον Ησίοδο (Έργα και Ημέραι), τον Άρατο τον Κώο, τον Κάτωνα τον Πρεσβύτερo (De Agricultura), τον Ουάρρωνα (Marcus Terentius), αλλά μεταμορφώνει την τραχεία τους πεζογραφία και τις ασταθείς τους γραμμές σε λεπτότατους σμιλευμένους στίχους. Καλύπτει τους διάφορους κλάδους της γεωργίας, την ποικιλία και την περιποίηση των εδαφών, τις εποχές για την σπορά και την ωρίμανση, την καλλιέργεια της ελιάς και της αμπέλου, την κτηνοτροφία και τη μελισσοκομία.

Βοσκός με το κοπάδι του από το βιβλίο ΙΙΙ γραμμένο με το χέρι. Αποστολική Βιβλιοθήκη του Βατικανού (Biblioteca apostolica Vaticana).

Κριτική

Ο Τζον Ντράιντεν (John Dryden) που μετέφρασε μεταξύ των άλλων και τα «Γεωργικά» το θεωρεί μαζί με το De rerum natura του Λουκρητίου «το καλύτερο ποίημα του καλύτερου ποιητή».

Σημειώσεις

^ α: Ο Θεόφραστος είναι ο πρώτος που έγραψε «Περί φυτών ιστορίας» και «Περί φυτών αιτίας». ^ β: Πατέρας όμως της γεωργικής επιστήμης θεωρείται ο Ξενοφών, «Οικονομικός».

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Το Λατινικό κείμενο