Γεώργιος Ιακωβίδης

Ο Γεώργιος Ιακωβίδης (Χίδηρα Λέσβου, 11 Ιανουαρίου 1853 – Αθήνα, 13 Δεκεμβρίου 1932) ήταν Έλληνας ζωγράφος κι ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του καλλιτεχνικού κινήματος της Σχολής του Μονάχου.

Γεώργιος Ιακωβίδης
Ο Γεώργιος Ιακωβίδης στο Ημερολόγιον Σκόκου του 1888
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Γεώργιος Ιακωβίδης (Ελληνικά)
Γέννηση	11  Ιανουαρίου 1853 ή 1853 Χίδηρα Λέσβου
Θάνατος	13  Δεκεμβρίου 1932 και 1932 Αθήνα
Κατοικία	Σμύρνη Αθήνα Μόναχο
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα Οθωμανική Αυτοκρατορία
Σπουδές	Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης, Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου
Ιδιότητα	έφορος, ζωγράφος, διδάσκων πανεπιστημίου και γλύπτης μεταλλίων
Τέκνα	Μιχάλης Ιακωβίδης
Κίνημα	νατουραλισμός
Καλλιτεχνικά ρεύματα	νατουραλισμός
Σημαντικά έργα	First Steps series
Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφία

Ο Γεώργιος Ιακωβίδης γεννήθηκε το 1853 στα Χίδηρα της Λέσβου. Σε ηλικία 13 ετών πήγε στη Σμύρνη, για να ζήσει με τον θείο του, πρακτικό αρχιτέκτονα, και να φοιτήσει στην Ευαγγελική Σχολή, ενώ παράλληλα εργαζόταν. Από νωρίς έδειξε ενδιαφέρον για την τέχνη και κυρίως για την ξυλογλυπτική. Το 1868, ακολούθησε το θείο του στη Μενεμένη για δύο έτη και το 1870 με την προτροπή και την οικονομική βοήθεια του Μιχαήλ Χατζηλουκά, ξυλέμπορου, συνεργάτη του θείου του, αποφάσισε να σπουδάσει γλυπτική στην Αθήνα.

Το 1870, εγγράφηκε στο Σχολείο των Τεχνών της Αθήνας (την μετέπειτα Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών). Δάσκαλοί του στην Αθήνα ήταν ο ζωγράφος Νικηφόρος Λύτρας και ο γλύπτης Λεωνίδας Δρόσης. Από το Σχολείο των Τεχνών αποφοίτησε με άριστα τον Μάρτιο του 1877, ενώ είχε ήδη αρχίσει να διακρίνεται για το ζωγραφικό του ταλέντο.

Τον Νοέμβριο του 1877 έλαβε υποτροφία από το ελληνικό κράτος και αναχώρησε για το Μόναχο με σκοπό να συνεχίσει τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της πόλης. Δάσκαλοί του εκεί ήταν ο Λούντβιχ φον Λεφτς (Ludwig νοn Löfftz), ο Βίλχελμ φον Λίντενσμιτ (Wilhelm νοn Lindenschmidt) και ο Γκάμπριελ φον Μαξ (Gabriel νοn Max). Το 1883, αποφοίτησε από την Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου και για τα επόμενα δεκαεφτά χρόνια συνέχισε να εργάζεται στην ίδια πόλη.

Το 1878, δημιούργησε στο Μόναχο δικό του εργαστήριο και σχολή ζωγραφικής θηλέων που λειτούργησε μέχρι το 1898. Με το ταλέντο και την εργατικότητά του, έγινε ευρύτατα γνωστός και αγαπητός. Οι διακρίσεις άρχισαν να διαδέχονται η μία την άλλη: «Χρυσούν μετάλλιον» στην Αθήνα το 1888, ιδιαίτερο βραβείο των Παρισίων 1889, «Βραβείο τιμής» στην Βρέμη το 1890, «Χρυσούν μετάλλιον» του Βερολίνου το 1891, «Χρυσούν μετάλλιον» του Μονάχου το 1893, το «Οικονόμειον βραβείον» στην Τεργέστη το 1895, το βραβείο Βαρκελώνης το 1898 και το χρυσό μετάλλιο στο Παρίσι το 1900.

Το 1889 πέθανε η σύζυγός του, Άγλα. Το γεγονός αυτό σημάδεψε τη ζωή του και λέγεται πως κατόπιν σταμάτησε να ζωγραφίζει χαρούμενα παιδικά θέματα.

Το 1900, ιδρύθηκε η Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας και ο Ιακωβίδης κλήθηκε από την ελληνική κυβέρνηση να επιστρέψει στην Ελλάδα και διορίστηκε πρώτος της έφορος. Μετά τον θάνατο του δασκάλου του Νικηφόρου Λύτρα το 1904, διορίστηκε ως άμισθος καθηγητής ελαιογραφίας στην Σχολή Καλών Τεχνών. Για την προσφορά του αυτή, του απονεμήθηκε ο «Χρυσούς Σταυρός των Ιπποτών». Κατά την ίδια περίοδο, ο Ιακωβίδης, ως ο αγαπημένος προσωπογράφος της βασιλικής οικογένειας (υπήρξε προσωπικός φίλος του φιλότεχνου πρίγκιπα Νικολάου) και της υψηλής αθηναϊκής κοινωνίας, ήταν ήδη ένας από τους λίγους ευκατάστατους Έλληνες ζωγράφους.

Το 1910, με τον διαχωρισμό της Σχολής Καλών Τεχνών από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, με βασιλικό διάταγμα του ανατέθηκε η διεύθυνση του Σχολείου των Καλών Τεχνών. Το 1914, ο Ιακωβίδης τιμάται με το «Αριστείον των Γραμμάτων και Τεχνών» και το 1918, την θέση του στην διεύθυνση της Εθνικής Πινακοθήκης αναλαμβάνει ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου. Οκτώ χρόνια αργότερα, το 1926, ορίζεται ως ένα από τα τριάντα οκτώ αριστίνδην μέλη της νεοσυσταθείσας Ακαδημίας Αθηνών.

Το 1930, αποχωρεί από τη διεύθυνση της Ανωτάτης, πλέον -μετά την αναδιοργάνωσή της- Σχολής Καλών Τεχνών, με τον τίτλο του «επιτίμου διευθυντού». Πέθανε το 1932, λίγο καιρό πριν κλείσει τα ογδόντα του.

Η Εθνική Πινακοθήκη τον τίμησε με μεγάλη αναδρομική έκθεση τον Νοέμβριο του 2005.

Το έργο του

Ο Ιακωβίδης υπηρέτησε πιστά τον γερμανικό ακαδημαϊκό νατουραλισμό της λεγόμενης «Σχολής του Μονάχου». Τα θέματά του, παρότι ζωντανά και γεμάτα ελληνικό φως, διακατέχονται από την θεατρικότητα και την αυστηρότητα που επέβαλε ο ακαδημαϊσμός. Από τα πρώιμα κιόλας έργα του εκδήλωσε το ταλέντο του να συλλαμβάνει τον ψυχισμό τον μοντέλων του με τεχνική αρτιότητα, ενώ ο σωστός χειρισμός του φωτός, του χρώματος και της υφής των πραγμάτων, τον έκαναν περιζήτητο ως προσωπογράφο της υψηλής κοινωνίας. Παρά τις επιτυχίες του όμως στον τομέα της προσωπογραφίας, ο Ιακωβίδης έμελλε τελικά να κατακτήσει περίοπτη θέση στην ιστορία της ελληνικής τέχνης ως ο ζωγράφος και ψυχογράφος της παιδικής ηλικίας.

Η στάση του απέναντι στον γαλλόφερτο ιμπρεσιονισμό ήταν ιδιαιτέρως επικριτική. Γι' αυτό κατηγορήθηκε ότι έβαλε τροχοπέδη στην εισαγωγή νεωτεριστικών καλλιτεχνικών ρευμάτων στην Ελλάδα. Εντούτοις, νεότεροι τεχνοκριτικοί βρίσκουν ότι ο συντηρητικός Ιακωβίδης δεν στάθηκε εμπόδιο σε νεωτεριστές μαθητές του, έστω κι αν δεν συμμεριζόταν τους δρόμους που ακολουθούσαν.

Στα χρόνια της παραμονής του στη Γερμανία, τα θέματα του ήταν κυρίως σκηνές της καθημερινής ζωής, ιδίως συνθέσεις με παιδιά, εσωτερικά σπιτιών, νεκρές φύσεις, λουλούδια και άλλα. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα στράφηκε προς την δημιουργία πορτραίτων και υπήρξε ένας από τους πιο σπουδαίους Έλληνες προσωπογράφους.

Ο Γεώργιος Ιακωβίδης έχει αφήσει μεγάλο ζωγραφικό έργο, περί τους 200 ελαιογραφικούς πίνακες που σώζονται στα μεγαλύτερα μουσεία της Ευρώπης και Αμερικής, στη Πινακοθήκη Αθηνών και σε διάφορες ιδιωτικές συλλογές. Διακρίθηκε ως ζωγράφος παιδικών σκηνών, προσωπογραφίας και ανθογραφίας. Από τα έργα του τα πλέον γνωστά είναι: η «Παιδική συναυλία» (Πινακοθήκη Αθηνών), ο «Παιδικός καυγάς», ο «κακός εγγονός», το «Σκουλαρίκι», ο «Πάππος και εγγονός», τα «Πρώτα βήματα», η «Μητρική στοργή», το «Κτένισμα της εγγονής», η «Κρέουσα» κ.ά.

• Οι παιδικές σκηνές των έργων του χαρακτηρίστηκαν δείγματα νατουραλιστικής ειλικρίνειας.

Το προσωπικό ημερολόγιο του καλλιτέχνη, όπου αναγράφονται τα έργα του χρονολογικά από το 1878 έως το 1919, δωρήθηκε στην Εθνική Πινακοθήκη από τον γιο του ζωγράφου τον γνωστό ηθοποιό Μιχάλη Ιακωβίδη το 1951.

• Επιλογή έργων
• 
  Ο κακός εγγονός, 1884, Wiesbaden, Museum
• 
  Παιδική Συναυλία, 1884-90, λάδι σε μουσαμά, 176 x 250 εκ., Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη
• 
  Τα πρώτα βήματα, 1893, Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη
• 
  Μητρική στοργή, Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη
• 
  Παιδική συναυλία- 1900, 1900, Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη
• 
  Η ψυχρολουσία, 1898, Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη
• 
  Παύλος Μελάς, 1915, Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

1. Μικέλα Καραγιάννη, «Γεώργιος Ιακωβίδης: ο ζωγράφος της παιδικής αθωότητας», Νέα Εποχή, τεύχος 2 (243) (1997), σελ. 33–46.
2. Ο. Μεντζαφού-Πολύζου, Ιακωβίδης, 393 σελ. Εκδ. Αδάμ, Αθήνα 1999. ISBN 960-500-332-5.
3. Ιακωβίδης - Αναδρομική (κατάλογος εκθέσεως), 328 σελ. Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, Αθήνα 2005. ISBN 960-7791-22-3.
4. Αντωνία Γιαννουδάκη, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Ίδρυμα Ευριπίδη Κουτλίδη. Η συλλογή νεοελληνικής γλυπτικής και η ιστορία της 1900-2006 (διδακτορική διατριβή), Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Τομέας Ιστορίας της Τέχνης, Θεσσαλονίκη 2009 (http://ikee.lib.auth.gr/record/115849) (8/5/2015)
5. Λαμπρινή Καρακούρτη-Ορφανοπούλου, Η Ανθρώπινη Μορφή στην Ελληνική Ζωγραφική του 20ου αιώνα, εκδ. Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη, Αθήνα, 2020

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Γεώργιος Ιακωβίδης - Πίνακες
• Ψηφιακό Μουσείο Ιακωβίδη (Αρχείο)
• Γεώργιος Ιακωβίδης 1853-1932 (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Γεώργιος Ιακωβίδης
• Αφιέρωμα - Κολλέγιο Αθηνών (Αρχείο)
• Γεώργιος Ιακωβίδης, αφιέρωμα