Γιατί δεν είμαι Χριστιανός

Το δοκίμιο Γιατί δεν είμαι χριστιανός (αγγλικά: Why I Am Not a Christian) έχει γραφεί από τον Βρετανό φιλόσοφο Μπέρτραντ Ράσελ. Αρχικά δόθηκε σαν ομιλία στις 6 Μαρτίου 1927 σε μια εκδήλωση της National Secular Society. Αργότερα, τυπώθηκε σε φυλλάδιο και ανατυπώθηκε πολλές φορές στα Αγγλικά και σε μεταφράσεις.

Γιατί δεν είμαι Χριστιανός. Εξώφυλλο έκδοσης του δοκιμίου στα Ολλανδικά.

Ο Ράσελ στο πρώτο μέρος του βιβλίου, εξετάζει τα κύρια επιχειρήματα για την ύπαρξη του Θεού. Στο δεύτερο μέρος, ασχολείται με τον Ιησού και εκφράζει τις αντιρρήσεις του με διάφορες διδασκαλίες του. Ισχυρίζεται πως ο Ιησούς δεν είναι ο πιο καλός και σοφός των ανθρώπων, όπως ισχυρίζονται οι ακόλουθοι του. Στο τρίτο μέρος, βλέπει τον φόβο ως το κύριο θεμέλιο της θρησκείας και ελπίζει πως μια μέρα η επιστήμη θα βοηθήσει τους ανθρώπους να δημιουργήσουν ένα καλύτερο κόσμο.

Ο Ράσελ εκφράζει αμφιβολία σχετικά με την ιστορικότητα του Ιησού και εξετάζει την ηθική της θρησκείας, η οποία, κατά τη γνώμη του, εδράζεται στον φόβο.

Ιστορικό

Το δοκίμιο εκφωνήθηκε αρχικά ως ομιλία στις 6 Μαρτίου 1927. Εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1932 στα Γερμανικά, από τον Κύκλο Φίλων Μονιστικής Φιλολογίας της Δρέσδης. Το 1957, ο αυστροαμερικάνος φιλόσοφος Πολ Έντουαρντς (Paul Edwards) πρόσθεσε στην έκδοση το αγγλικό κείμενο, μαζί με κάποιες εκθέσεις του Ράσελ για το ίδιο θέμα, καθώς και ένα παράρτημα από τα θέματα σχετικά με την υποστήριξη των σκοπών των ομοφυλοφίλων στην Αμερική, από τον Ράσελ. Αυτή η έκδοση απαγορεύτηκε σε πολλές χώρες.

Περιεχόμενο

Στο πρώτο μέρος της ομιλίας του, ο Ράσελ εξετάζει τα πέντε βασικά επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται ως αποδείξεις για την ύπαρξη του Θεού. Αρχικά εξετάζει το επιχείρημα για το «πρώτο κινούν», όπου ο Ράσελ απαντά γιατί να πρέπει το σύμπαν να έχει μια αιτία, και αν όλα τα πράγματα χρειάζονται αιτία, τότε από πού ήρθε ο Θεός; Μετά εξετάζει το επιχείρημα του φυσικού νόμου και απαντά πως τέτοιοι νόμοι είναι περισσότερο στατιστικές παρατηρήσεις και ανθρώπινες συμβάσεις. Εξετάζοντας το επιχείρημα του σχεδιασμού, χρησιμοποιεί τον Δαρβινισμό για να δώσει μια εξήγηση της ποικιλομορφίας στη φύση και ερωτά ρητορικά, αν στον κόσμο που υπάρχουν φασίστες και η Κου Κλουξ Κλάν ήταν το καλύτερο που μπορούσε να κάνει ο Θεός. Μετά εξετάζει μια σειρά ηθικών επιχειρημάτων περί του Καλού και του Κακού, και ισχυρίζεται πως αν απαιτείται ο Θεός για να υπάρχει καλό και κακό, τότε για τον Θεό, δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στις δύο καταστάσεις.

Στο δεύτερο μέρος, ο Ράσελ επικεντρώνεται στον Ιησού. Συμφωνεί με μερικές διδαχές του Ιησού, τις οποίες όπως σημειώνει, οι Χριστιανοί δεν ακολουθούν: «γύρισε το άλλο μάγουλο», «μην κρίνεις...» και «μοίρασε τα υπάρχοντά σου στους φτωχούς». Στις διδαχές του Χριστού σημειώνει οτι δεν μπορεί να σεβαστεί ηθικά το ότι ο Ιησους πίστευε στο αιώνιο μαρτύριο της κόλασης. Θεωρεί ανήθικο το ότι ο Χριστός θα τιμωρήσει σκληρά όσους δεν ακούν το κήρυγμά του. Μετά, ο Ράσελ σχολιάζει τα όσα είπε ο Ιησούς για την αμαρτία και την αιώνια πυρά, τα οποία έχουν κάνει τους ανθρώπους να τρέμουν ακόμη και μικρά λάθη στη σκέψη τους. Αναφέρει πως το δόγμα του Ιησού ήταν ένα δόγμα σκληρότητας. Κλείνοντας, ο Ράσελ βρίσκει τον Σωκράτη και τον Βούδα πιο αξιοσέβαστους από τον Ιησού.

Στο τρίτο μέρος ο Ράσελ κατανοεί πως οι ανθρώποι αποδέχονται τη θρησκεία για ηθικούς και συναισθηματικούς λόγους. Αναφέρει την άποψη πως η θρησκεία είναι απαραίτητη για να παραμείνει ο κόσμος σε ηθική τάξη, όμως παρατηρεί πως σε εποχές όπου η θρησκεία ήταν κυρίαρχη στις ζωές των ανθρώπων, βαρβαρότητα επικρατούσε (σταυροφορίες, κυνήγια μαγισσών κ.τ.λ.). Σε αντίθεση, κάθε πρόοδος της ανθρωπότητας συνάντησε την αντίδραση της οργανωμένης εκκλησίας. Ο Ράσελ αναφέρει οτι η θρησκεία είναι εδραιωμένη στον φόβο και θεωρεί πως είναι η επιστήμη που μπορεί να μας διδάξει πώς να φτιάξουμε ένα καλύτερο κόσμο.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Text of essay at the Bertrand Russell Society website
• Annotated text