Γιοβάν Όλιβερ Γκρτσκιτς

Ο Γιοβάν Όλιβερ ο Έλληνας (Ιωάννης Λιβέρης, σερβικά : Јован Оливер Грчинић) (περ. 1310-1356) ήταν άρχοντας του Μεσαιωνικού Βασιλείου της Σερβίας και του βασιλιά Δουσάν, κατείχε τους τίτλους του «σεβαστοκράτορα», του «δεσπότη», και του «μεγάλου βοεβόδα», εξέχουσα θέση στο βασίλειο και ήταν ένας από τους σημαντικότερους άρχοντες του Δουσάν. Ο Όλιβερ υποστήριξε τον Δουσάν στον πόλεμο διαδοχής εναντίον του πατέρα του, και ήταν ένας από τους στρατηγούς που πήραν μέρος στις μάχες. Τα φέουδα του Όλιβερ περιλαμβάνουν το σημερινό Όβτσε Πόλιε και την αριστερή όχθη του ποταμού Αξιού. Μετά το θάνατο του αυτοκράτορα Δουσάν, δεν υπάρχουν πλέον αναφορές για τον Όλιβερ.

Γιοβάν Όλιβερ Γκρτσκιτς
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Јован Оливер Грчинић (Σερβικά)
Γέννηση	1310 Σερβική Αυτοκρατορία
Θάνατος	1356 Σερβική Αυτοκρατορία
Τόπος ταφής	Μονή του Λέσνοβο
Χώρα πολιτογράφησης	Σερβία
Θρησκεία	Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Σερβικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	δικαστής διπλωμάτης
Οικογένεια
Σύζυγος	Μαρία Παλαιολογίνα της Σερβίας (από 1336)
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	δεσπότης
Θυρεός
Σχετικά πολυμέσα

Ήταν ο γιος ενός Έλληνα εμπόρου, του Αστερίωνα, που είχε εγκατασταθεί σε κάποιο μέρος του σερβικού βασιλείου. Αναφέρεται σε μεσαιωνική πηγή ως «Oliver Grčinić», από τις γνώσεις του της ελληνικής γλώσσας που μιλούσε, κι επιβεβαιώνει την ιδέα της ελληνικής καταγωγής. Απέκτησε πολλά εδάφη και ήταν ένας ημιανεξάρτητος πρίγκιπας, αναγνωρίζοντας την επικυριαρχία του Δουσάν αλλά όχι την υπαγωγή του σε αυτόν. Είχε υποστηρίξει την ανατροπή του πατέρα του, βασιλιά Στέφανου Ούρεση Γ΄ το 1331, και μετά το θάνατο της πρώτης του συζύγου, που λεγόταν «Καραβίδα» (πιθανώς επώνυμο), το 1336 παντρεύτηκε τη Μαρία Παλαιολογίνα, μητριά του Δουσάν. Υπάρχει μία σημαντική επιστημονική συζήτηση ως προς το πότε ο Όλιβερ απέκτησε τα εδάφη του, δηλαδή αν αυτό πραγματοποιήθηκε πριν από την προσχώρηση στο στρατόπεδο του Δουσάν ή αν τα είχε αποκτήσει από τον Δουσάν ως ανταμοιβή για την υποστήριξή του, ή ακόμη, αν είχαν αποκτηθεί ως αποτέλεσμα του γάμου του με τη Μαρία.

Γεγονός είναι ότι απέκτησε μεγάλη δύναμη και ήταν ένας από τους πιο ισχυρούς ευγενείς υπό τον Δουσάν, στον οποίο άσκησε σημαντική επιρροή, όπως αποδεικνύεται στις διαπραγματεύσεις τον Ιούλιο του 1342, που τον οδήγησεαν στην απόφαση να στηρίξει τον Ιωάννη Καντακουζηνό στον βυζαντινό εμφύλιο πόλεμο του 1341-1347, ελπίζοντας σε αντάλλαγμα να παντρευτεί την κόρη του Μανουήλ Β´ Παλαιολόγου. Πήρε μέρος και στον πόλεμο του 1334 με τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, και ήταν παρών κατά τη διάρκεια των επόμενων ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων μαζί με τον Βράτκο Νεμάνια μάλλον όταν ονομάστηκε δεσπότης από τον Ανδρόνικο Παλαιολόγο.

Το 1341 μιμούμενος τους Σέρβους βασιλείς έκτισε την Ανατολική Ορθόδοξη Μονή του Λέσνοβο ως εκπλήρωση ενός τάματος. Μετά το θάνατο του Δουσάν οι γιοι του δεν ήταν σε θέση να επιβληθούν και τα περισσότερα από τα εδάφη του πατέρα τους ανακαταλήφθηκαν από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Ο Όλιβερ αναφέρεται ότι είχε επτά παιδιά.

Πηγές

• Fine, John Van Antwerp (1994), The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest, University of Michigan Press, ISBN 978-0-472-08260-5, http://books.google.com/?id=Hh0Bu8C66TsC