Γιούζεφ Πονιατόφσκι
Ο Πρίγκιπας Γιούζεφ Αντόνι Πονιατόφσκι (πολωνικά: Józef Antoni Poniatowski) (7 Μαΐου 1763 - 19 Οκτωβρίου 1813) ήταν Πολωνός στρατηγός, υπουργός πολέμου και αρχηγός στρατού, ο οποίος έγινε Στρατάρχης της Γαλλικής Αυτοκρατορίας κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντειων Πολέμων.[11]
Ήταν ανιψιός του Βασιλιά Στανίσουαφ Αύγουστου Πονιατόφσκι (1764-1795 ) και ξεκίνησε τη στρατιωτική του καριέρα το 1780 στον Αυστριακό Στρατό, όπου έφτασε στον βαθμό του συνταγματάρχη. Το 1789, αφού έφυγε από την αυστριακή θητεία, προσχώρησε στον Πολωνικό Στρατό κατόπιν αιτήματος του θείου του. Ο Πονιατόφσκι, που τότε βρισκόταν στο βαθμό του Αρχιστρατηγού και διοικητή των Βασιλικών Φρουρών, έλαβε μέρος στον Πόλεμο Πολωνίας-Ρωσίας του 1792, οδηγώντας τις δυνάμεις του στέμματος στη νικηφόρα Μάχη του Ζιελέντσε. Μετά την υποστήριξη του βασιλιά για τη Συνομοσπονδία της Ταργκοβίτσα του 1792, ο Πονιατόφσκι αισθάνθηκε υποχρεωμένος να παραιτηθεί. Το 1794 συμμετείχε στην Εξέγερση του Κοστσιούσκο και ανέλαβε την υπεράσπιση της Βαρσοβίας - για την οποία οι ρωσικές αρχές τον εξόρισαν στη συνέχεια μέχρι το 1798.
Το 1807, μετά την ίδρυση του Δουκάτου της Βαρσοβίας από το Ναπολέοντα Βοναπάρτη, Πονιατόφσκι διορίστηκε υπουργός πολέμου. Διοίκησε έναν στρατό 16.000 ατόμων κατά τη διάρκεια του Αυστροπολωνικού Πολέμου (Απρίλιος έως Οκτώβριος 1809) και πέτυχε τακτική επιτυχία έναντι μιας μεγαλύτερης και πιο έμπειρης αυστριακής δύναμης στη Μάχη του Ράσιν. Ακολούθησε μια πολωνική προέλαση στο έδαφος της Γαλικίας. Η σύγκρουση τελείωσε με μια πολωνική νίκη, η οποία επέτρεψε στο Δουκάτο να ανακτήσει μερικά από τα εδάφη που χάθηκαν στους διαμελισμούς της Πολωνίας.
Ένας ένθερμος σύμμαχος και υποστηρικτής του Αυτοκράτορα Ναπολέοντα Α΄ της Γαλλίας, ο Πονιατόφσκι συμμετείχε εθελοντικά στη γαλλική εισβολή στη Ρωσία του 1812. Οι τραυματισμοί του κατά τη διάρκεια της μάχης για τη Μόσχα τον ανάγκασαν τελικά να επιστρέψει στη Βαρσοβία, όπου εργάστηκε για την ανοικοδόμηση των πολωνικών δυνάμεων που είχαν σκοπό να πολεμήσουν στη Γερμανία. Καλύπτοντας την υποχώρηση του γαλλικού στρατού αφού ο Ναπολέων έχασε τη «Μάχη των Εθνών» στη Λειψία (1813), ο Πονιατόφσκι τραυματίστηκε επανειλημμένα και πνίγηκε στον ποταμό Έλστερ.
Πρώτα χρόνια στην Αυστρία και πόλεμος με την Τουρκία Επεξεργασία
Ο Πρίγκιπας Γιούζεφ Αντόνι Πονιατόφσκι γεννήθηκε στη Βιέννη της Αυστρίας, στο Παλάτι Κίνσκι. Βαφτίστηκε στην εκκλησία Σότενκιρχε της Βιέννης.
Ήταν ο γιος του Άντζεϊ Πονιατόφσκι, του αδελφού του τελευταίου βασιλιά της Πολωνίας, Στανίσουαφ Αύγουστου Πονιατόφσκι (γεννημένος Στανίσουαφ Πονιατόφσκι) και στρατάρχη πεδίου στην υπηρεσία της Αυστρίας. Η μητέρα του ήταν η Κόμισα Μαρία Θηρεσία Κίνσκι φον Βχίνιτς ουντ Τετάου, μια κυρία στην αυλή της Μαρία Θηρεσίας, η οποία ανήκε στην σημαίνουσα τσεχική-αυστριακή αριστοκρατική οικογένεια. Ο πατέρας του πέθανε όταν ο Γιούζεφ ήταν δέκα ετών, ο Στανίσουαφ Αύγουστος έγινε ο κηδεμόνας του και οι δύο απολάμβαναν μια στενή προσωπική σχέση που κράτησε για το υπόλοιπο της ζωής τους.
Η Μαρία Θηρεσία ήταν νονά της μεγαλύτερης αδελφής του Γιούζεφ, η οποία ονομάστηκε επίσης Μαρία Θηρεσία, μετά την αυτοκράτειρα. Ο Γιούζεφ γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Βιέννη, αλλά πέρασε επίσης χρόνο με τη μητέρα του στην Πράγα και αργότερα με τον θείο του, τον βασιλιά, στη Βαρσοβία. Μεγάλωσε στην κοινωνία του «αρχαίου καθεστώτος», εκπαιδεύτηκε στα γαλλικά και μιλούσε με τη μητέρα του σε αυτήν τη γλώσσα. Έμαθε επίσης πολωνικά, γερμανικά και αργότερα, ρωσικά. Σαν παιδί απέκτησε το ψευδώνυμο «Πρίγκιπας Πέπι», την τσεχική υποκοριστική μορφή του Γιούζεφ.
Εκπαιδεύτηκε για στρατιωτική σταδιοδρομία, αλλά επίσης έμαθε πώς να παίζει όργανα πλήκτρων και είχε ένα φορητό όργανο μουσικής που έφερε μαζί του αργότερα ακόμη και κατά τη διάρκεια στρατιωτικών εκστρατειών. Λόγω της επιρροής του Στανίσουαφ, ο Πονιατόφσκι επέλεξε να θεωρηθεί Πολωνός πολίτης και μεταφέρθηκε στον πολωνικό στρατό σε ηλικία 26 ετών. Στη Βιέννη, εκπροσώπησε τον Πολωνό βασιλιά στην κηδεία της Μαρίας Θηρεσίας.Το 1787 ταξίδεψε με τον Στανίσουαφ Αύγουστο στο Κάνιβ και στο Κίεβο, για να συναντηθεί με την Αικατερίνη Β΄ της Ρωσίας.
Αφού επέλεξε μια στρατιωτική σταδιοδρομία, ο Πονιατόφσκι εντάχθηκε στον Αυστριακό Αυτοκρατορικό Στρατό, όπου ανατέθηκε στο βαθμό του υπολοχαγού το 1780, το 1786-1788 προήχθη σε συνταγματάρχη, και όταν η Αυστρία κήρυξε πόλεμο εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1788, έγινε βοηθός (Aide-de-camp) του Αυτοκράτορα Ιωσήφ Β΄. Ο Πονιατόφσκι πολέμησε σε αυτόν τον πόλεμο και διακρίθηκε κατά την επίθεση στο Σάμπατς στις 25 Απριλίου 1788, όπου τραυματίστηκε σοβαρά. Στο Σάμπατς, σύμφωνα με πληροφορίες, έσωσε επίσης τη ζωή ενός νεότερου συναδέλφου, του Πρίγκιπα Καρλ Φίλιπ Σφάζενμπεργκ. Αργότερα οι στρατιωτικές τους πορείες συναντήθηκαν επανειλημμένα, ως φίλοι και εχθροί, και στο τέλος της καριέρας του Πονιατόφσκι, ο Σφάζενμπεργκ έδωσε το συντριπτικό χτύπημα στη Μάχη της Λειψίας στην οποία σκοτώθηκε ο Πονιατόφσκι.[12]
Πολωνική στρατιωτική θητεία και υπεράσπιση του Συντάγματος της 3ης Μαΐου Επεξεργασία
Ο Πονιατόφσκι επέστρεψε στην Πολωνία όταν κλήθηκε από τον θείο του, Στανίσουαφ Αύγουστο Πονιατόφσκι και το Σέιμ όταν αναδιοργανώθηκε ο Πολωνικός Στρατός. Ο Βασιλιάς είχε κάνει προηγούμενες συμφωνίες με τις αυστριακές αρχές για αυτήν τη μετακίνηση, η οποία τελικά εξαρτήθηκε από την προθυμία του ανηψιού του να την κάνει. Τον Οκτώβριο του 1789, μαζί με τον Ταντέους Κοστσιούσκο και τρεις άλλους, ο Πονιατόφσκι έλαβε το αξίωμα του υποστράτηγου και διορίστηκε διοικητής τμήματος στην Ουκρανία, όπου και αφιερώθηκε στην ανοικοδόμηση του μικρού και επί σειρά ετών παραμελημένου στρατού της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας.[12]
Αυτό πραγματοποιήθηκε κατά την περίοδο των συζητήσεων του Μείζονος Σέιμ, το οποίο ολοκληρώθηκε με την κήρυξη του Συντάγματος της 3ης Μαΐου 1791.[12] Ο Πονιατόφσκι ήταν ενθουσιώδης υποστηρικτής των μεταρρυθμίσεων και μέλος της Κοινωνίας Φίλων του Κυβερνητικού Συντάγματος. Το πέρασμα του εγγράφου διασφαλίστηκε εν μέρει από τις στρατιωτικές δυνάμεις υπό την ηγεσία του Πρίγκιπα, που περιέβαλαν το Βασιλικό Κάστρο κατά τη διάρκεια της τελικής διαδικασίας. Ο ίδιος στάθηκε στο δωμάτιο με μια ομάδα στρατιωτών.
Στις 6 Μαΐου 1792, ο Πονιατόφσκι διορίστηκε Αντιστράτηγος και διοικητής του πολωνικού στρατού στην Ουκρανία, με καθήκον να υπερασπιστεί τη χώρα ενάντια στην επικείμενη ρωσική επίθεση. Εκεί ο Πρίγκιπας Γιούζεφ είχε την βοήθεια του Κοστσιούσκο και του Μίχαου Βιελχόρσκι, ενός φίλου του από την αυστριακή υπηρεσία. Στον πόλεμο, στον οποίο ο εχθρός υπερείχε σε στρατιώτες και οπλισμό, αναγκάστηκε να υποχωρεί συνεχώς, όμως αμφισβητώντας κάθε σημείο πλεονεκτήματος, έκανε επίθεση εναντίον του διώκτη κάθε φορά που οι Ρώσοι πίεζαν πολύ κοντά και κέρδισε αρκετές αξιοσημείωτες νίκες.[12]
Η Μάχη του Ζιελέντσε στις 18 Ιουνίου ήταν η πρώτη μεγάλη νικηφόρα μάχη των πολωνικών δυνάμεων από την εποχή του Γιαν Γ΄ Σομπιέσκι.[12] Ο Πονιατόφσκι συμμετείχε προσωπικά στη μάχη όταν μια από τις πολωνικές στήλες έχανε τη δύναμή της. Για να εορτάσει τη νίκη και να τιμήσει την περίσταση, ο Πολωνός βασιλιάς καθιέρωσε το Τάγμα Στρατιωτικής Αξίας της Πολωνίας, με το οποία διακόσμησε πρώτα τους Πονιατόφσκι και Κοστσιούσκο. Στη Μάχη της Ντουμπιένκα, στην οποία πολέμησε ο Κοστσιούσκο και οι στρατιώτες του στις 18 Ιουλίου, η γραμμή του Νότιου Μπουγκ υπερασπίστηκε για πέντε ημέρες έναντι δυνάμεων με τετραπλάσια αριθμό στρατιωτών.
Οι πολωνικοί στρατοί συγκλήθηκαν στη Βαρσοβία και προετοιμάστηκαν για μια γενική εμπλοκή. Εκεί ένας ταχυμεταφορέας από την πρωτεύουσα ενημέρωσε τον Αρχιδιοικητή ότι ο Βασιλιάς Στανίσουαφ είχε προσχωρήσει στην φιλορωσική Συνομοσπονδία της Ταργκοβίτσα και είχε δεσμευτεί για την προσήλωση του Πολωνικού Στρατού. Όλες οι εχθροπραξίες έπρεπε να ανασταλούν.[12]
Ο στρατός παρέμεινε πιστός στον Πρίγκιπα Γιούζεφ και σκέφτηκε να πραγματοποιήσει ένα πραξικόπημα που περιλάμβανε την απαγωγή του Βασιλιά, αλλά αφού εξέδωσε αντιφατικές εντολές, τελικά αποφάσισε να μην το πράξει. Θεωρήθηκε ότι στενοχωρήθηκε από την πολιτική κατάσταση και στην τελευταία συμπλοκή του πολέμου στο Μαρκούσουφ στις 26 Ιουλίου, υποτίθεται ότι επιδίωξε τον θάνατό του, αλλά σώθηκε.[13] Μετά από μια αγανακτισμένη αλλά άκαρπη διαμαρτυρία, ο Πονιατόφσκι και οι περισσότεροι από τους Πολωνούς στρατηγούς παραιτήθηκαν από την επιτροπή τους και έφυγαν από το στρατό.[12]
Σε μια αποχαιρετιστήρια χειρονομία, οι στρατιώτες του Πρίγκιπα Γιούζεφ εξέφρασαν την ευγνωμοσύνη δίνοντάς του ένα αναμνηστικό μετάλλιο και έγραψαν στη μητέρα του πρίγκιπα στην Πράγα, ευχαριστώντας την είχε έναν τόσο σπουδαίο γιο. Ο Πονιατόφσκι έφυγε από τη Βαρσοβία για τη Βιέννη, από όπου προκάλεσε επανειλημμένα τον ηγέτη της Ταργκοβίτσα, Στανίσουαφ Στσένσνι Ποτότσκι, σε μονομαχία. Ωστόσο, οι ρωσικές αρχές ήθελαν να τον απομακρύνουν ακόμη περισσότερο από την Πολωνία και ο φοβισμένος βασιλιάς τον πίεσε να συμμορφωθεί. Ο Πονιατόφσκι έφυγε από τη Βιέννη για να ταξιδέψει στη Δυτική Ευρώπη, η οποία εκείνη την εποχή τραυματίστηκε από τα βίαια γεγονότα της Γαλλικής Επανάστασης.
Το 1792, σε επιστολή του προς τον Βασιλιά, ο Πρίγκιπας Γιούζεφ εξέφρασε την άποψή του ότι για να σώσει τη χώρα και να διατηρήσει την Πολωνία, θα έπρεπε να είχε ήδη από το ξεκίνημα αυτής της εκστρατείας (καθώς δεν ήταν σωστά προετοιμασμένη στρατιωτικά) να ανεβάσει ολόκληρη τη χώρα, να ηγηθεί των ευγενών σε ένα άλογο, να οπλίσει τις πόλεις και να δώσει ελευθερία στους χωρικούς. Τον Πόλεμο Πολωνίας-Ρωσίας ακολούθησε ο δεύτερος διαμελισμός της Πολωνίας.[14]
Εξέγερση του Κοστσιούσκο του 1794 Επεξεργασία
.jpg)
Ο Στανίσουαφ Αύγουστος Πονιατόφσκι έγραψε στον ανιψιό του την άνοιξη του 1794, παροτρύνοντάς τον να επιστρέψει στην Πολωνία και να προσφερθεί εθελοντικά για την υπηρεσία υπό τον πρώην υφιστάμενο του Ταντέους Κοστσιούσκο, σε αυτό που έγινε γνωστό ως η Εξέγερση του Κοστσιούσκο. Ο Πονιατόφσκι ήρθε ξανά με τον Βιελχόρσκι και αναφέρθηκε φερε για υπηρεσία στο στρατόπεδο του Κοστσιούσκο κοντά στο Γεντζέγιουφ στις 27 Μαΐου. Ο Κοστσιούσκο πρότεινε στον Πρίγκιπα Γιούζεφ να ηγηθεί της εξέγερσης στη Λιθουανία, όπου θα υποβίβαζε τον ριζοσπαστικό και επιτυχημένο ηγέτη, Γιάκουμπ Γιασίνσκι. Ωστόσο, ο Πονιατόφσκι που δεν ήθελε να είναι τόσο μακριά από τον θείο του που τον χρειαζόταν, αρνήθηκε. Αντίθετα πρότεινε τον Βιελχόρσκι, τον οποίο ενέκρινε ο Κοστσιούσκο.
Ο ίδιος ο Πονιατόφσκι συμμετείχε σε μάχη μέσα και γύρω από τη Βαρσοβία. Ως διοικητής μεραρχίας πολέμησε στο Μπουόνιε μεταξύ 7 και 10 Ιουλίου και ηγήθηκε του ιππικού σε έναν αντι-πρωσικό αντιπερισπασμό στο Μαρίμοντ στις 26-27 Ιουλίου. Κατά τη διάρκεια της Πρωσικής πολιορκίας της πόλης, ο Στανίσουαφ Μοκρονόφσκι στάλθηκε στη Λιθουανία για να αντικαταστήσει τον προβληματικό Βιελχόρσκι και ο Πονιατόφσκι έλαβε τη θέση του στην άμυνα της Βαρσοβίας.
Μεταξύ 5 και 10 Αυγούστου, σε μια νικηφόρα και πολλά υποσχόμενη σειρά συγκρούσεων, κατέλαβε την περιοχή Γκούρι Σφέντζκιε (Góry Szwedzkie) από τους Πρώσους και ακολούθως την έχασε μετά από μερικές εβδομάδες σε αντεπίθεση, για την οποία, παρά τις προειδοποιήσεις του Κοστσιούσκο, δεν προετοιμάστηκε σωστά. Τραυματίστηκε ενώ προσπαθούσε να ανακτήσει το χαμένο έδαφος όταν το άλογό του πυροβολήθηκε στο κάτω μέρος του. Τον Οκτώβριο, οδήγησε τα υπερέχων αριθμητικά στρατεύματά του σε μια επίθεση εναντίον των Πρώσων στον ποταμό Μπζούρα, η οποία, με κόστος βαριές απώλειες, απασχόλησε τους Πρώσους και έσωσε το σώμα του Γιαν Χένρικ Ντομπρόφσκι, επιτρέποντάς του να επιστρέψει στη Βαρσοβία.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου και της επανάστασης, ο Πρίγκιπας ένιωθε αποξενωμένος από τις ενέργειες και την επιρροή της ριζοσπαστικής πτέρυγας που ηγείτο ο Χούγκο Κοουόνταϊ, ενώ η στρατιωτική συνεργασία μεταξύ του, του Ντομπρόφσκι και του Γιούζεφ Ζαγιόντσεκ δεν ήταν αυτή που θα έπρεπε να ήταν, και η οποία επιδεινώθηκε μετά τη σύλληψη του Κοστσιούσκο στο Ματσεϊγιοβίτσε.[14]
Απόσυρση στην ιδιωτική ζωή Επεξεργασία
Ύστερα από την αποτυχία της εξέγερσης, ο Πονιατόφσκι έμεινε για λίγο στη Βαρσοβία, τα κτήματά του κατασχέθηκαν, αλλά έχοντας αρνηθεί μια θέση στο ρωσικό στρατό και αφού δεν ήθελε να συμμορφωθεί με τους όρους πίστης που οι ρωσικές αρχές ήθελαν να του επιβάλουν, διατάχθηκε να εγκαταλείψει την πολωνική πρωτεύουσα και τον Απρίλιο του 1795 μετακόμισε για άλλη μια φορά στη Βιέννη. Η άνοδος του Κοστσιούσκο οδήγησε στον τρίτο (και τελικό) διαμελισμό της Πολωνίας.
Το 1796 είδε το θάνατο της Αικατερίνης Β΄ της Ρωσίας. Ο γιος της, Παύλος Α΄, επέστρεψε τα κτήματα στον Πονιατόφσκι και προσπάθησε πάλι να τον προσλάβει στο ρωσικό στρατό. Για να δικαιολογήσει τον Πρίγκιπα Γιούζεφ ισχυρίστηκε ότι (ως αποτέλεσμα προηγούμενων πληγών) ήταν σε εξαιρετικά κακή υγεία.
Το 1798, ωστόσο, ο θείος του, ο πρώην βασιλιάς Στανίσουαφ Αύγουστος, πέθανε στην Αγία Πετρούπολη. Ο Πονιατόφσκι έφυγε από τη Βιέννη για την κηδεία του και για να κανονίσει την ορθή διευθέτηση των οικονομικών, της κληρονομιάς και των υποχρεώσεων του αείμνηστου βασιλιά. Έμεινε στην Αγία Πετρούπολη για αρκετούς μήνες και, στη συνέχεια, σε καλή σχέση με τον Τσάρο Παύλο και την αυλή του, επέστρεψε στην Πολωνία, στα κτήματά του στη Βαρσοβία και στη Γιαμπουόνα. Η Βαρσοβία εκείνη την εποχή ήταν υπό πρωσική κυριαρχία.
Εκεί μέχρι το 1806, ο Πονιατόφσκι έζησε μια ιδιωτική ζωή με εκδηλώσεις και έργα, πολιτικά όχι πολύ δραστήριος, συχνά συγκλονίζοντας την κοινή γνώμη με τη συμπεριφορά του ίδιου και των φίλων του. Το σπίτι του διαχειριζόταν αυστηρά από μια Χενριέτα Βάουμπαν, μια ηλικιωμένη γυναίκα που έφερε από τη Βιέννη και η οποία προφανώς ήταν σε θέση να ασκήσει μεγάλη επιρροή στον Πρίγκιπα.
Οι κατοικίες του ήταν ανοιχτές σε διάφορες προσωπικότητες. Ο μελλοντικός βασιλιάς, Λουδοβίκος ΙΗ΄ της Γαλλίας, αδελφός του Λουδοβίκου ΙΣΤ΄ της Γαλλίας, που εκτελέστηκε από την Επανάσταση, ο οποίος χρειαζόταν ένα μέρος για να μείνει με την οικογένεια και την αυλή του, ήταν προσκεκλημένος του Πονιατόφσκι στο Παλάτι Γουαζιένκι για μερικά χρόνια μετά το 1801. Το 1802, περιτριγυρισμένος από νομικά προβλήματα που απέρρεαν από τη διαδοχή του Στανίσουαφ, ο Πονιάτοφσκι έκανε ένα ταξίδι στο Βερολίνο, όπου έμεινε για μήνες και καθιέρωσε εγκάρδιες προσωπικές σχέσεις με την πρωσική βασιλική οικογένεια.
Ο Πρίγκιπας Γιούζεφ δεν παντρεύτηκε ποτέ. Είχε δύο γιους με δύο συντρόφους εκτός γάμου, τον πρώτο, Γιούζεφ Στσένσνι Πονιατόφσκι (1791-1860), με την τραγουδίστρια Ζέλια Σιτάνσκα και τον δεύτερο, Κάρολ Γιούζεφ Μαουρίτσι Πονιατόφσκι (1809-1855), με παντρεμένη Ζόφια Τσοσνόφσκα, εκ γενετής κόμισσα της οικογένειας Ποτότσκι.[14]
Δουκάτο της Βαρσοβίας και νίκη στον Αυστροπολωνικό Πόλεμο Επεξεργασία
Μετά τη νίκη του Γάλλου Αυτοκράτορα Ναπολέοντα Α στη Μάχη της Ιένας-Άουερστετ και την επακόλουθη εκκένωση από την Πρωσία των πολωνικών επαρχιών της, τον Νοέμβριο του 1806 ο Πονιατόφσκι ζητήθηκε από τον Πρώσο Βασιλιά Φρειδερίκο Γουλιέλμο Γ΄ να αναλάβει τη διοίκηση της Βαρσοβίας, με το οποία συμφώνησε. Ανέλαβε επίσης τη διοίκηση των δημοτικών φρουρών της πόλης και των πολιτοφυλακών πολιτών που οργανώθηκαν από τους κατοίκους της περιοχής.[12] Όλα αυτά αποδείχτηκαν μια βραχείας διάρκειας πολωνική προσωρινή αρχή, διότι η γρήγορη διαδοχή εκδηλώσεων στην ευρωπαϊκή σκηνή παρουσίασε στους Πολωνούς νέες ευκαιρίες και τους ανάγκασε σε νέες επιλογές.
Στο τέλος του ίδιου έτους, ο Ζοακίμ Μυρά και οι δυνάμεις του μπήκαν στη Βαρσοβία και ο Πονιατόφσκι έπρεπε να καθορίσει τον ρόλο του σε αυτή τη νέα πολιτική πραγματικότητα. Χρειάστηκαν παρατεταμένες διαπραγματεύσεις με τον Μυρά (συμπάθησε ο ένας τον άλλον και γρήγορα έγιναν φίλοι) και πείστηκε από τον Γιούζεφ Βιμπίτσκι (ο οποίος ώθησε τον Πρίγκιπα να επιβιβαστεί, πριν κλείσει το παράθυρο της ιστορικής ευκαιρίας), αλλά πριν τελειώσει το έτος, ο Πονιατόφσκι κηρύχθηκε από τον Μυρά «αρχηγός της στρατιωτικής δύναμης» και έγινε επικεφαλής του στρατιωτικού τμήματος εξ ονόματος των γαλλικών αρχών. Ο Ντομπρόφσκι, ο οποίος ήταν η επιλογή πολλών βετεράνων των Πολωνικών Λεγεώνων και της εξέγερσης, καθώς και ο Ζαγιόντσεκ παρακάμφθηκαν, παρόλο που και οι δύο είχαν υπηρετήσει υπό τον Ναπολέοντα όταν ο Πονιατόφσκι ήταν ανενεργός. Στις 14 Ιανουαρίου 1807, με διάταγμα του αυτοκράτορα, η Διοικητική Επιτροπή της Βαρσοβίας δημιουργήθηκε υπό τον Στανίσουαφ Μαουαχόφσκι, και μέσα σε αυτή τη δομή ο Πονιατόφσκι έγινε επίσημα διευθυντής του Υπουργείου Πολέμου και άρχισε να οργανώνει τον πολωνικό στρατό.[14]
Τον Ιούλιο του 1807 δημιουργήθηκε το Δουκάτο της Βαρσοβίας. Στην κυβέρνησή του, ο Πονιατόφσκι έγινε στις 7 Οκτωβρίου Υπουργός Πολέμου και Αρχηγός του Στρατού του Δουκάτου της Βαρσοβίας (minister wojny i naczelny wódz wojsk Ks. Warszawskiego),[15] ενώ ο Ναπολέοντας, που δεν τον εμπιστευόταν ακόμη, άφησε την ανώτατη στρατιωτική διοίκηση στα χέρια του Λουί Νικολά Νταβού μέχρι το καλοκαίρι του 1808. Ο Πονιατόφσκι έγινε επίσημα Αρχηγός στις 21 Μαρτίου 1809. Ως Υπουργός Πολέμου αφοσιώθηκε πλήρως στη δημιουργία και την ανάπτυξη αυτού του νέου, φαινομενικά πολωνικού στρατού. Ο Στρατός του Δουκάτου υπήρχε και λειτουργούσε κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες και η επιτυχία του εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από τις στρατιωτικές και πολιτικές δεξιότητες του αρχιδιοικητή. Για παράδειγμα, η χρηματοδότησή του ήταν σοβαρά ανεπαρκής και οι περισσότερες στρατιωτικές μονάδες κρατήθηκαν από τον Ναπολέοντα εκτός της χώρας, για να χρησιμοποιηθούν σε πολλές εκστρατείες, γι΄ αυτό ο Πρίγκιπας Γιούζεφ είχε στη διάθεσή του μια σχετικά μικρή δύναμη κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1809.
Την άνοιξη του 1809 ο Πονιατόφσκι οδήγησε τον στρατό του ενάντια σε μια αυστριακή εισβολή υπό τον Αρχιδούκα Φερδινάνδο Κάρολο Ιωσήφ της Αυστρίας-Έστε, στον πόλεμο που θεωρήθηκε από την αυστριακή ανώτατη διοίκηση ως κρίσιμο στοιχείο του αγώνα τους με τη Ναπολεόντεια Γαλλία.[13] Στην αιματηρή Μάχη του Ράσιν (1809) κοντά στη Βαρσοβία, στις 19 Απριλίου,[12] όπου ηγήθηκε προσωπικά των ανδρών του σε μια μεραρχία πεζικού με ξιφολόγχες, οι πολωνικές δυνάμεις υπό την διοίκηση του Πονιατόφσκι πολέμησαν ώστε να σταματήσουν μια αυστριακή δύναμη διπλάσια σε αριθμό από εκείνες. Στη συνέχεια όμως αποφάσισε να μην υπερασπιστεί τη Βαρσοβία και αποσύρθηκε με τις μονάδες του στην ανατολική όχθη του ποταμού Βιστούλα, στο οχυρωμένο προάστιο της Πράγκα, στο οποίο επιτέθηκαν οι Αυστριακοί, αλλά ηττήθηκαν στο Γκροχόβο στις 26 Απριλίου. Ένα αυστριακό τμήμα πέρασε στη συνέχεια το Βιστούλα προσπαθώντας πάλι να ακολουθήσει τους Πολωνούς, αλλά σταματήθηκε στις 2 Μαΐου στη Γκούρα Καλβάρια, σε μια τολμηρή επίθεση με επικεφαλής τον Στρατηγό Μίχαου Σοκολνίτσκι. Ο Φερδινάνδος έκανε μερικές ακόμη προσπάθειες, προσπαθώντας να δημιουργήσει μια γέφυρα στην άλλη πλευρά του Βιστούλα, αλλά αυτές συντρίφθηκαν, κάτι που άφησε την πρωτοβουλία στα χέρια του Πονιατόφσκι. Από εκεί προχώρησε γρήγορα νότια, παραμένοντας κοντά στο Βιστούλα για να ελέγξει την κατάσταση και ανέλαβε μεγάλες περιοχές της Γαλικίας, δηλαδή της νότιας Πολωνίας που ελέγχονταν από την Αυστρία στο πλαίσιο της συμφωνίας του διαμελισμού. Στις 14 Μαΐου το Λούμπλιν κατελήφθη, στις 18 του μήνα οχυρώθηκε και αμύνθηκε σθεναρά τον Σαντόμιες. Στις 20 του μήνα, το φρούριο του Ζάμοστς κατελήφθη, όπου πάρθηκαν 2.000 κρατούμενοι και 40 κανόνια, και ακόμη πιο ανατολικά, το Λβουφ καταλήφθηκε στις 27 Μαΐου. Αυτές οι στρατιωτικές εξελίξεις ανάγκασαν τους Αυστριακούς να αποχωρήσουν από τη Βαρσοβία[12] - μια αντεπίθεση από την κύρια δύναμη τους είχε ως αποτέλεσμα την επανακατάληψη του Σαντόμιες στις 18 Ιουνίου.
Εν τω μεταξύ, ο Πονιατόφσκι κινήθηκε δυτικά του Βιστούλα και στις 5 Ιουλίου, την ημέρα της Μάχης του Βάγκραμ, ξεκίνησε από το Ράντομ τη νέα του επίθεση προς το νότο με στόχο την Κρακοβία. Έφτασε εκεί στις 15 Ιουλίου, και ενώ οι αποθαρρυμένοι και ανίκανοι για αποτελεσματική άμυνα Αυστριακοί προσπάθησαν να παραδώσουν την πόλη στους Ρώσους, ο Πονιατόφσκι σε αυτό το σημείο δεν έπρεπε να υπερνικηθεί ή να φοβηθεί. Βλέποντας μια ρωσική μονάδα ιππικού στο δρόμο που οδηγούσε στη γέφυρα του Βιστούλα, οδήγησε το άλογό του σε αυτή, έτσι ώστε αρκετά άλογα αναποδογύρισαν καθώς έπεφταν.
Τα περισσότερα από τα απελευθερωμένα εδάφη, με εξαίρεση την περιοχή Λβουφ, ενσωματώθηκαν στο Δουκάτο μέσω της ειρηνευτικής συνθήκης της 14ης Οκτωβρίου 1809. Ο ίδιος ο Πρίγκιπας Γιούζεφ, που εορτάστηκε από τους κατοίκους της παλιάς βασιλικής πρωτεύουσας της Πολωνίας, παρέμεινε στην Κρακοβία μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου, εποπτεύοντας την προσωρινή κυβέρνηση της Γαλικίας που υπήρξε από τις 2 Ιουνίου έως τις 28 Δεκεμβρίου. Οι Αυστριακοί συνέχισαν να απαιτούν την επιστροφή της Κρακοβίας και ένιωσε ότι η παρουσία του εκεί ήταν η καλύτερη διαβεβαίωση ότι η πόλη θα παραμείνει στα πολωνικά χέρια.
Η ρωσική εκστρατεία του Ναπολέοντα Επεξεργασία
Τον Απρίλιο του 1811, ο Πονιατόφσκι πήγε στο Παρίσι, όπου εκπροσώπησε τον Βασιλιά της Σαξονίας και Δούκα της Βαρσοβίας, Φρειδερίκο Αύγουστο Α΄, στις τελετές βαπτίσματος του γιου του Ναπολέοντα. Έμεινε εκεί για τέσσερις μήνες και συνεργάστηκε με τον αυτοκράτορα και τους στρατηγούς του σε σχέδια για την εκστρατεία κατά της Ρωσίας. Προσπάθησε να πείσει τους Γάλλους ηγέτες ότι η νότια διαδρομή, μέσω της σημερινής Ουκρανίας, θα προσφέρει τα περισσότερα οφέλη. Όχι μόνο ήταν η περιοχή θερμότερη, αλλά θα συμμετείχαν οι Πολωνοί ευγενείς από το ρωσική διαμελισμό και θα μπορούσε να υποστηριχθεί πιθανή τουρκική δράση εναντίον της Ρωσίας, το οποίο ήταν το πιο πλεονεκτικό θέατρο για τον επερχόμενο πόλεμο. Ο Ναπολέων απέρριψε την ιδέα, καθώς και το εφεδρικό σενάριο, σύμφωνα με το οποίο ο Πονιατόφσκι θα ακολουθούσε μια τέτοια διαδρομή μόνος του με το πολωνικό σώμα, ελπίζοντας να αναλάβει αυτές τις πρώην πολωνικές περιοχές με την αναμενόμενη βοήθεια από μια πολωνική εξέγερση που είχε προγραμματιστεί εκεί. Για τη ρωσική εκστρατεία του 1812, ο Πονιατόφσκι έγινε διοικητής του Σώματος του Μεγάλου Στρατού (Grande Armée)[12] - οι πολωνικές δυνάμεις σχεδόν 100.000 στρατιωτών στο Μεγάλο Στρατό ήταν η μεγαλύτερη πολωνική στρατιωτική προσπάθεια πριν από τον 20ο αιώνα.[16]
Η αρχική περίοδος της επίθεσης, όταν ο Πονιατόφσκι τέθηκε υπό την καθοδήγηση του Ιερώνυμου Βοναπάρτη, πήγε χαμένη, αλλά αφότου έφυγε ο αδερφός του Ναπολέοντα, ο Πονιατόφσκι ανατέθηκε για λίγο στη δεξιά πτέρυγα του Μεγάλου Στρατού. Παλεύοντας στο μπροστινό μέτωπο για την προώθηση στη Μόσχα, διακρίθηκε σε αρκετές μάχες. Στις 17 Αυγούστου στο Σμολένσκ ηγήθηκε προσωπικά της επίθεσης του σώματος του στην πόλη. Στις 7 Σεπτεμβρίου στη Μάχη του Μποροντίνο, το 5ο Σώμα συμμετείχε στον ολοήμερο αγώνα για την κατάληψη του του λόφου Ουτίτζα, ο οποίος τελικά καταλήφθηκε προς το απόγευμα, ύστερα από επίθεση ολόκληρου του σώματος με επικεφαλής τον Πρίγκιπα Γιούζεφ. Στις 14 Σεπτεμβρίου, οι Πολωνοί στρατιώτες ήταν οι πρώτοι που εισήλθαν στη ρωσική πρωτεύουσα. Μέχρι τότε όμως ο Πονιατόφσκι, σε αντίθεση με τον Ναπολέοντα, ήταν πεπεισμένος ότι η εκστρατεία ήταν καταδικασμένη. Το πολωνικό σώμα στη συνέχεια έδωσε μάχες στο Χιρίκοβο στις 29 Σεπτεμβρίου και στο Βίνκοβο στις 18 Οκτωβρίου, όπου ο Πονιατόφσκι έσωσε τον Μυρά από μια ολοκληρωτική ήττα από τις δυνάμεις του Μιχαήλ Κουτούζοφ.
Πριν από την υποχώρηση του Μεγάλου Στρατού, ο Πονιατόφσκι τραυματίστηκε σοβαρά κατά τη Μάχη της Βιάζμα στις 29 Οκτωβρίου. Συνέχισε να είναι ενεργός στη μάχη για λίγες μέρες, αλλά στις 3 Νοεμβρίου η κατάστασή του τον ανάγκασε να εγκαταλείψει. Στη συνέχεια συνέχισε το ταξίδι προς τα δυτικά σε άμαξα με δύο τραυματίες βοηθούς. Στη διέλευση της Μπερεζίνα ίσα που απέφυγαν να συλληφθούν από τους Ρώσους, αλλά τελικά, στις 12 Δεκεμβρίου, έφτασαν στη Βαρσοβία.[14]
Γερμανική εκστρατεία του 1813 και θάνατος στη Λειψία Επεξεργασία
Μετά την καταστροφική υποχώρηση του στρατού του Ναπολέοντα, και ενώ είχε αναρρώσει από τους τραυματισμούς του, ο Πονιατόφσκι ανέλαβε γρήγορα την ανοικοδόμηση του πολωνικού στρατού για να αντικαταστήσει τις δυνάμεις που χάθηκαν στην εκστρατεία της Μόσχας. Όταν πολλοί Πολωνοί ηγέτες άρχισαν να αμφιταλαντεύονται για την πίστη τους στον Γάλλο αυτοκράτορα, ο Πονιατόφσκι αντιστάθηκε σε αυτήν την αλλαγή απόψεων και παρέμεινε πιστός στον Ναπολέοντα,[12] ακόμη και όταν ο Τσάρος Αλέξανδρος Α΄ του πρόσφερε αμνηστία και πρότεινε μελλοντική συνεργασία. Με το νέο στρατό που ολοκληρώθηκε μερικώς στις 5 Φεβρουαρίου, καθώς ο ρωσικός στρατός επρόκειτο να εισέλθει στη Βαρσοβία, οι πολωνικές μονάδες απομακρύνθηκαν, χωρίς να είναι σίγουροι για τον άμεσο σκοπό τους. Τελικά έφτασαν στην Κρακοβία, όπου έμειναν για μερικές εβδομάδες και προετοιμάστηκαν.
Στις 7 Μαΐου, καθώς οι Ρώσοι πλησίαζαν ξανά, ο Πρίγκιπας Γιούζεφ και ο στρατός του έφυγαν από την Κρακοβία, πέρασαν από τη Βοημία,[12] όπου, ως 8ο Σώμα, φρουρούσαν τα περάσματα των βουνών της Βοημίας και υπερασπίστηκαν την αριστερή όχθη του ποταμού Έλβα στη Σαξονία.[12] Οι συνολικές δυνάμεις με τις οποίες εντάχθηκε με τον Ναπολέοντα κατά τη διάρκεια της ανακωχής ανέρχονταν σε 22.000, οι οποίες περιελάμβαναν μια μικρή, χωριστά λειτουργική μεραρχία του Ντομπρόφσκι.
Το σώμα πολέμησε στις μεγάλες επιτυχημένες μάχες στο Λύμπαου στις 9 Σεπτεμβρίου και στο Ζέντλιτς στις 10 Οκτωβρίου, όπου ο Στρατηγός Πέτερ Λούντβιχ φον ντερ Πάλεν προσπάθησε να σταματήσει την πορεία τους προς τη Λειψία, αλλά ηττήθηκε σε μια επίθεση ιππικού με επικεφαλής τον Πονιατόφσκι. Στις 12 Οκτωβρίου επρόκειτο να καθίσει με τον Μυρά στο τραπέζι πρωινού, όταν ξαφνιάστηκαν από εχθρικές μονάδες. Ο Πονιατόφσκι πήρε το άλογό του, πέρασε μέσα από τον εχθρό (δέχτηκε μια επιφανειακή πληγή στο χέρι) και επέστρεψε εγκαίρως με μια άλλη επίθεση ιππικού, σώζοντας την κατάσταση. Ως ανταμοιβή για τις υπηρεσίες του, στις 16 Οκτωβρίου κατά τη διάρκεια της Μάχης της Λειψίας, ο Πονιατόφσκι έγινε Στρατάρχης της Αυτοκρατορίας και ανέλαβε το καθήκον να καλύψει την υποχώρηση του γαλλικού στρατού.[12] Υπερασπίστηκε τη Λειψία, χάνοντας το μισό σώμα του στην προσπάθεια, υποχωρώντας σταδιακά σε μια γέφυρα πάνω από τον ποταμό Λευκό Έλστερ, κοντά στη Λειψία. Στη γενική σύγχυση, οι Γάλλοι ανατίναξαν τη γέφυρα προτού να φτάσει σε αυτή. Ο Πονιατόφσκι προσπάθησε να δραπετεύσει στο Έλστερμυλγκραμπεν (Elstermühlgraben), αλλά τραυματίστηκε άσχημα και πιθανότατα πυροβολήθηκε κατά λάθος από τους συμμάχους και πνίγηκε στο ποτάμι.[12][17][18]
Κληρονομιά Επεξεργασία
Η λατρεία του Πονιατόφσκι αναπτύχθηκε μετά το θάνατό του, ως μια πολωνική εκδοχή του θρυλικού Ναπολέοντα.[13] Τα λείψανα του μεταφέρθηκαν στην Πολωνία το 1817 και θάφτηκαν στον καθεδρικό ναό στο Λόφο Βάβελ της Κρακοβίας, όπου βρίσκεται δίπλα στους Ταντέους Κοστσιούσκο και Γιαν Γ΄ Σομπιέσκι.[12][15]
Το 1829, ανεγέρθηκε το μνημείο του από τον Μπέρτελ Θόρβαλντσεν στη Βαρσοβία. Καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά ένα πρόσφατο αντίγραφο, το Μνημείο του Πρίγκιπα Γιούζεφ Πονιατόφσκι, εξακολουθεί να στέκεται μπροστά από το προεδρικό παλάτι στη Βαρσοβία.[19][20]
Το όνομά του είναι χαραγμένο στην Αψίδα του Θριάμβου στο Παρίσι (Ανατολικό πυλώνα, Στήλη 13).
Ο Πονιατόφσκι δεν παντρεύτηκε ποτέ και είχε μόνο εξώγαμα παιδιά. Ανάμεσα στους ζωντανούς συγγενείς του είναι η Ελένα Πονιατόφσκα, μια Μεξικανή δημοσιογράφος.[21]
Είναι μια από τις μορφές που αποθανατίστηκαν στον πίνακα του Γιαν Ματέικο του 1891, Σύνταγμα της 3ης Μαΐου 1791.[22]
Ήταν μια έμπνευση για τους Πολωνούς αγωνιστές της ελευθερίας σε μια σειρά από ένοπλες συγκρούσεις, όμως ειδικά κατά τη διάρκεια της Νοεμβριανής Εξέγερσης του 1830, καθώς πολλοί από τους ηγέτες της είχαν υπηρετήσει υπό τη διοίκηση του Πονιατόφσκι κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντειων Πολέμων. Το Δουκάτο της Βαρσοβίας, το οποίο είχε δημιουργήσει ο Ναπολέοντα και υπερασπίστηκε ο Πονιατόφσκι, παρέμεινε ως εναπομένον πολωνικό κράτος έως το τέλος της περιόδου των διαμελισμών.
Ένα ιαπωνικό manga, Ten no Hate made - Porando hishi, γράφτηκε από την Ριόκο Ικέντα το 1991, για τον εορτασμό της ζωής του Γιούζεφ Πονιατόφσκι.
Μια πολωνική μοίρα βομβαρδιστικών, που πήρε το όνομά της από τον Πονιατόφσκι, συμμετείχε σε εναέριες επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν η 304η πολωνική μοίρα βομβαρδιστικών «Γη της Σιλεσίας» (Ziemi Śląskiej im. Ks. Józefa Poniatowskiego) που πέταξε κυρίως με τα Fairey Battle, Vickers Wellington, Vickers Warwick και Handley Page Halifax. Το βασικό αεροδρόμιο ήταν κυρίως το Αεροδρόμιο Τσίβενορ στο Ντέβον.
Ο Ουαλός-Πολωνός ιστορικός Νόρμαν Ντέιβις έγραψε:
tΌπως πολλοί από τους συμπατριώτες του, είχε αμφισβητηθεί πολύ πριν ριχεθί στη μάχη με τους Γάλλους. Για αυτόν, η υπηρεσία στον Ναπολέοντα είχε απαιτήσει μια οδυνηρή αλλαγή κατεύθυνσης και πίστεων. Περιλάμβανε χρόνια αφοσίωσης και αιματοχυσίας. Το να αλλάξει ξανά την πίστη του, όπως έκανε ο άρχοντας του Βασιλιάς της Σαξονίας, ήταν πολύ ανησυχητικό για έναν απείρως κουρασμένο και έντιμο άνθρωπο. Όπως και η υπόλοιπη γενιά του, ήλπιζε, πάλεψε, υπηρέτησε και βρήκε ανάπαυση μόνο σε έντιμη ήττα.[23]
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 3960311.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2014.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 (Ολλανδικά) RKDartists. 459974. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 4,0 4,1 (Αγγλικά) SNAC. w6sr0bd2. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb11989177j. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb11989177j. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ 10,0 10,1 (Ολλανδικά) RKDartists. rkd
.nl /explore /artists /459974. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2022. - ↑ Μπεϊρόφσκι, Πιοτρ. «Józef Poniatowski: "Greater Than The King, This Prince"». Polish History. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2020.
- ↑ 12,00 12,01 12,02 12,03 12,04 12,05 12,06 12,07 12,08 12,09 12,10 12,11 12,12 12,13 12,14 12,15 12,16 Μπέιν 1911, σελ. 61.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 «Józef Antoni Poniatowski». Internetowy Polski Słownik Biograficzny (στα Πολωνικά). Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2017.
- ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 «Józef Poniatowski: człowiek, który mógł być królem» [Γιούζεφ Πονιατόφσκι: ένας άνδρας που θα μπορούσε να ήταν βασιλιάς]. Dzieje.pl (στα Πολωνικά). 30 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2020.
- ↑ 15,0 15,1 «Poniatowski, Józef». Napoleon.org. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2020.
- ↑ Στάχνικ, Πάβεου (30 Ιανουαρίου 2020). «Książę Józef Poniatowski w Krakowie. Miasto na dziewięć tygodni stało się faktyczną stolicą państwa» (στα πολωνικά). Dziennik Polski. https://plus.dziennikpolski24.pl/ksiaze-jozef-poniatowski-w-krakowie-miasto-na-dziewiec-tygodni-stalo-sie-faktyczna-stolica-panstwa/ar/c15-14749120. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2020.
- ↑ Loh-Kliesch, André. «Poniatowski, Józef Fürst». Leipzig-Lexikon (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2015.
- ↑ «Książę Józef Poniatowski - symbol żołnierskiego męstwa i honoru» [Πρίγκιπας Γιούζεφ Πονιατόφσκι - ένα σύμβολο στρατιωτικής γενναιότητας και τιμής]. Polskie Radio (στα Πολωνικά). 19 Οκτωβρίου 2020.
- ↑ Kotkowska-Bareja, Hanna (1971). Pomnik Poniatowskiego. Βαρσοβία: PWN. σελίδες 43–44.
- ↑ «Napoleon's Polish marshal Prince Poniatowski honoured». Radio Poland. 8 Μαΐου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-03-26. https://web.archive.org/web/20200326155335/https://archiwum.thenews.pl/1/9/Artykul/135014,Napoleons-Polish-marshal-Prince-Poniatowski-honoured. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2020.
- ↑ Banasiak, Mirosław (2 Μαρτίου 2017). «Elena Poniatowska, królowa meksykańskiej literatury. Perła spadła gdzieś w kurz» (στα πολωνικά). Wyborcza.pl. https://wyborcza.pl/AkcjeSpecjalne/1,157052,5559565,Perla_spadla_gdzies_w_kurz.html. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2020.
- ↑ Dobrowolski, Marcin (2 Μαΐου 2018). «Konstytucja 3 Maja - Jana Matejki: Kto jest na tym obrazie?» (στα πολωνικά). Puls Biznesu. https://www.pb.pl/konstytucja-3-maja-jana-matejki-kto-jest-na-tym-obrazie-829614. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2020.
- ↑ Ντέιβις, Νόρμαν (1982). God's Playground: A History of Poland. 2. Νέα Υόρκη: Columbia University Press. σελ. 224. ISBN 9780231053532.
Περαιτέρω ανάγνωση Επεξεργασία
- Γιούζεφ Αντόνι Πονιάτοφσκι, Mes souvenirs sur la campagne de 1792, Λέμπεργκ (Λβουφ), 1863.
- Poniatowski, the Sejm (11 Μαΐου 2001). «Poniatowski». CoreComm Internet. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Αυγούστου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2015.