Γραμματική των τροπιστών
Οι Τροπιστές (Modistae Λατινικά), γνωστοί και ως θεωρητικοί γραμματικοί, ήταν μέλη μιας σχολής γραμματικής φιλοσοφίας γνωστής ως θεωρητική γραμματική, που δραστηριοποιήθηκε στη βόρεια Γαλλία, τη Γερμανία, την Αγγλία και τη Δανία τον 13ο και 14ο αιώνα[1]. Η επιρροή τους έγινε πολύ λιγότερο αισθητή στο νότιο τμήμα της Ευρώπης, όπου παράδοση της λεγόμενης «παιδαγωγικής γραμματικής» δεν έχασε ποτέ την κυριαρχία της. Σύμφωνα με τη γλωσσική θεωρία των Τροπιστών οι λέξεις είναι συστατικά του λόγου και αλληλεπιδρούν συντακτικά μέσω των modi significadi τους. Αυτή η γραμματική είναι θεωρητική επιστήμη, με το θέμα της να είναι η αφαίρεση (abstraction) μιας φυσικής λειτουργίας: της μίας, καθολικής και έμφυτης δομής της γλώσσας που μόνο αργότερα διαφοροποιείται σε διαφορετικές γλώσσες,που θεωρούνται απλώς ατυχήματα[2] του ουσιαστικού πυρήνα. Αν και τα κείμενα των Τροπιστών είναι αυστηρά τεχνικά, το σύστημά τους φαίνεται βαθιά ριζωμένο στη λογική και συσχετίζεται με τις νέες επιστήμες που ακμάζουν στο Παρίσι με την άφιξη των αριστοτελικών κειμένων[3].
Θεωρία τρόπων Επεξεργασία
Οι γραμματικοί από τα μέσα του 13ου έως τα μέσα του 14ου αιώνα που έβλεπαν τη γλώσσα ως αντανάκλαση της πραγματικότητας, έψαξαν στη φιλοσοφία για εξηγήσεις γραμματικών κανόνων[4]. Η φιλοσοφία των Τροπιστών, όπως υποδηλώνει το όνομά τους, βασίστηκε στη θεωρία των «τρόπων» νοήματος στη γλώσσα που ήταν τριμερής: τρόποι ύπαρξης (modi essendi), τρόποι κατανόησης (modi intelligendi) και τρόποι σημαινόντων (modi significandi). Για τους Τροπιστές τα διάφορα μέρη του λόγου θεωρούνταν ότι αντιπροσώπευαν την πραγματικότητα. Τα modi essendi είναι αντικειμενικά υπάρχουσες ιδιότητες σε ένα αντικείμενο κατανόησης, το modi intelligendi το μέσο κατανόησης για την αναπαράσταση του modi essendi και το modi significandi τα γραμματικά μέσα για την αναπαράσταση του modi intelligendi στη γλώσσα. Αυτό αντιστοιχεί στην τριμερή σημασιολογική θεωρία του Αριστοτέλη για λέξεις που αντιπροσωπεύουν έννοιες που με τη σειρά τους αντιπροσωπεύουν αντικείμενα. Υφίστανται παραλληλισμοί μεταξύ της γραμματική των Τροπιστών και της φαινομενολογίας, γεγονός που επισημάνθηκε από τον Μάρτιν Χάιντεγκερ, ο οποίος έγραψε το πρώτο του βιβλίο, Die Kategorien- und Bedeutungslehre des Duns Scotus (Duns Scotus's Doctrine of Categories and Meaning, 1916), σχετικά με την πραγματεία του Thomas of Erfurt (εκείνη την εποχή ακόμα αποδίδεται λανθασμένα στον Duns Scotus)[5].
Τροπιστές Επεξεργασία
- Μαρτίνος της Δακίας, De modis significandi (μετά το 1255)
- Βοήθιος της Δακίας, De modis significandi sive Quaestiones super Priscianum majorem (περίπου 1270)
- Ιωάννης της Δακίας, Summa Grammatica (περίπου 1280)
- Σίμων της Δακίας, Domus gramaticae (1255-1270)
- Ραδούλφος Μπρίτο (;) (Radulphus Brito), Quaestiones super Priscianum minore (περίπου 1300)
- Θωμάς της Ερφούρτης, Tractatus de modis significandi seu grammatica speculativa (πριν από το 1310)
- Σιγκέρ της Κουρτραί, Summa modorum significandi (1320).
Παραπομπές-σημειώσεις Επεξεργασία
- ↑ Davies, A. (2003). Modistae. In International Encyclopedia of Linguistics. Oxford University Press
- ↑ Για τον όρο ατύχημα στη γλωσσολογία βλ. Matthews, P. (2014). ‘accident’. In The Concise Oxford Dictionary of Linguistics
- ↑ Elena, Lombardi (2007). The syntax of desire: language and love in Augustine, the Modistae, Dante. Toronto, Buffalo, London: University of Toronto Press. σελ. 77-78. ISBN 978-0-8020-9070-6.
- ↑ Britannica, The Editors of Encyclopaedia (2020). «grammar». Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/topic/grammar.
- ↑ Knapp, E (2010). «Medieval Studies, Historicity, and Heidegger's Early Phenomenology». Στο: A. Cole, D. Smith, S. Fish & F. Jameson. The Legitimacy of the Middle Ages: On the Unwritten History of Theory. New York, USA: Duke University Press. σελίδες 159–193. ISBN 9780822392545.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
Πρωτογενείς πηγές Επεξεργασία
- Radulphus Brito, Quaestiones super Priscianum minore, ed. by Jan Pingorg and K. W. Enders, Stuttgart-Bad Cannstatt: Frommann-Holzboog, 1980.
- Thomas of Erfurt, Grammatica speculativa, translated by G.L. Bursill-Hall, London: Longmans, 1972.
- Siger of Courtrai, Summa modorum significandi; Sophismata ed. by Jan Pinborg, Philadelphia: John Benjamins, 1977.
- Corpus Philosophorum Danicorum Medii Aevi:
- I,1-2: Johannis Daci Opera, 1955
- II: Martini de Dacia Opera, 1961
- III: Simonis Daci Opera, 1963
- IV: Boethii Daci Modi significandi, 1969.
Δευτερογενείς πηγές Επεξεργασία
- Bursill-Hall, G. L. Speculative Grammars of the Middle Ages: The Doctrine of the partes orationis of the Modistae, Approaches to Semantics, 11, Mouton: The Hague, 1971.
- Fredborg, Karin Margareta. Universal Grammar According to Some 12th-Century Grammarians, in Studies in Medieval Linguistic Thought, ed. Konrad Koerner et al., Historiographia Linguistica, VII.1/2, John Benjamins, Amsterdam, 1980, 69-84.
- Fredborg, Karin Margareta. Speculative Grammar, in A History of Twelfth-Century Philosophy, ed. Peter Dronke, Cambridge: Cambridge University Press, 1988, 177-195.
- Kelly, Louis G. The Mirror of Gammar. Theology, Philosophy, and the Modistae, Philadelphia : J. Benjamins, 2002.
- Marmo, Costantino. A Pragmatic Approach to Language in Modism, in Sprachtheorien in Spätantike und Mittelalter, ed. Sten Ebbesen, Tübingen: Gunter Narr Verlag, 1995, 169-183.
- Pinborg, Jan. Speculative Grammar, in The Cambridge History of Later Medieval Philosophy, Norman Kretzmann, Anthony Kenny, and Jan Pinborg (eds.), Cambridge: Cambridge University Press, 1982, 254–69.
- Pinborg, Jan. Logik und Semantik im Mittelalter. Ein Uberblick, Stuttgart-Bad Cannstatt: Frommann-Holzboog, 1972.
- Pinborg, Jan. Radulphus Brito’s sophism on second intentions, Vivarium, 13, 1975, 119–152,
- Rosier, Irène. La grammaire spéculative des Modistes, Lille: Presses universitaires de Lille, 1983.