Η Δίκη των Δεκαέξι (πολωνικά: Proces szesnastu) ήταν η στημένη δίκη των 16 ηγετών του Πολωνικού Υπόγειου Κράτους που διεξήχθη από τις Σοβιετικές αρχές στη Μόσχα το 1945. Όλοι οι αιχμάλωτοι απήχθησαν από τη μυστική υπηρεσία του Λαϊκού Κομισαριάτου Εσωτερικών Υποθέσεων και κατηγορήθηκαν ψευδώς για διάφορες μορφές «παράνομης δραστηριότητας» κατά του Κόκκινου Στρατού.[1]

Η στημένη δίκη για τους 16 ηγέτες του πολωνικού υπόγειου κινήματος του πολέμου (συμπεριλαμβανομένου του Εσωτερικού Στρατού και των πολιτικών αρχών) που καταδικάστηκαν για «εκπόνηση σχεδίων στρατιωτικής δράσης κατά της ΕΣΣΔ», Μόσχα, Ιούνιος 1945. Όλοι τους είχαν προσκληθεί να βοηθήσουν στην οργάνωση της νέας «Πολωνικής Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας» τον Μάρτιο του 1945 και στη συνέχεια συνελήφθησαν από το ΛΚΕΥ.

Ιστορία Επεξεργασία

Η Κυβερνητική Αντιπροσωπεία, μαζί με τα περισσότερα μέλη του Συμβουλίου Εθνικής Ενότητας και τον αρχιστράτηγο του Πολωνικού Εσωτερικού Στρατού, προσκλήθηκαν από τον Σοβιετικό Στρατηγό Ιβάν Σέροφ (με συμφωνία του Ιωσήφ Στάλιν) σε διάσκεψη για την ενδεχόμενη είσοδό τους στην σοβιετικής υποστήριξης Προσωρινή Κυβέρνηση. Ορισμένες ιστορικές αναφορές λένε ότι έγιναν προσεγγίσεις τον Φεβρουάριο, ενώ άλλες έλεγαν τον Μάρτιο του 1945.[2][3][4] Στους Πολωνούς πολιτικούς παρουσιάστηκε ένταλμα ασφάλειας, αλλά αντίθετα συνελήφθησαν στο Προύσκουφ και ξυλοκοπήθηκαν βάναυσα από το ΛΚΕΥ στις 27 και 28 Μαρτίου. [5] [6] Ο Λεόπολντ Οκουλίτσκι, ο Γιαν Στανίσουαφ Γιανκόφσκι και ο Καζίμιες Πούζακ συνελήφθησαν στις 27 του μήνα, με 12 άλλους την επόμενη ημέρα. Ο Αλεξάντερ Ζφιεζίνσκι είχε συλληφθεί νωρίτερα. Μεταφέρθηκαν στη Μόσχα για ανάκριση στο Λουμπιάνκα.[7][8][9]

Μετά από αρκετούς μήνες βάναυσης ανάκρισης και βασανιστηρίων[10], παρουσιάστηκαν με τις κατασκευασμένες κατηγορίες για:

  1. Συνεργασία με τη Ναζιστική Γερμανία[11][12]
  2. Πραγματοποίηση συλλογής πληροφοριών και σαμποτάζ στο πίσω μέρος του Κόκκινου Στρατού
  3. Κρατική τρομοκρατία
  4. Σχεδιασμός στρατιωτικής συμμαχίας με τη Ναζιστική Γερμανία
  5. Κατοχή ραδιοπομπού, εκτυπωτικών μηχανημάτων και όπλων
  6. Προπαγάνδα κατά της Σοβιετικής Ένωσης
  7. Συμμετοχή σε υπόγειους οργανισμούς

Η δίκη πραγματοποιήθηκε μεταξύ 18 και 21 Ιουνίου 1945 με παρευρισκόμενο ξένο τύπο και παρατηρητές από το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ημερομηνία επιλέχθηκε προσεκτικά για να είναι ταυτόχρονη με τη διοργάνωση διάσκεψης για τη δημιουργία της πολωνικής κυβέρνησης μαριονέτας που υποστηριζόταν από τη Σοβιετική Δημοκρατία.[13][14] Η ετυμηγορία εκδόθηκε στις 21 Ιουνίου, με τους περισσότερους κατηγορούμενους να εξαναγκάζονται να δηλώσουν ένοχοι από το ΛΚΕΥ. Οι μάρτυρες του Στρατηγού Οκουλίτσκι για την υπεράσπιση κηρύχθηκαν απρόσιτοι «λόγω κακών ατμοσφαιρικών συνθηκών» και δεν προσφέρθηκαν αποδεικτικά στοιχεία κατά τη διάρκεια της δίκης.[15] Από τους δεκαέξι κατηγορούμενους, δώδεκα καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης που κυμαίνονταν από τέσσερις μήνες έως δέκα χρόνια, ενώ οι κατηγορίες εναντίον των τεσσάρων άλλων απορρίφθηκαν από την εισαγγελία.

Αμέσως μετά τη σύλληψη όλων των ηγετών, η πολωνική εξόριστη κυβέρνηση έστειλε σημείωμα διαμαρτυρίας στην Ουάσινγκτον και το Λονδίνο ζητώντας την απελευθέρωσή τους. Αρχικά οι Σοβιετικοί δήλωσαν ότι η όλη υπόθεση ήταν μπλόφα από τη «φασιστική πολωνική κυβέρνηση». Όταν τελικά παραδέχτηκαν ότι οι ηγέτες συνελήφθησαν (στις 5 Μαΐου), ο Αμερικανός απεσταλμένος του Χάρυ Τρούμαν, Χάρι Λόιντ Χόπκινς, είπε στον Ιωσήφ Στάλιν ότι «δεν έχει νόημα να συνδέεται η υπόθεση της Δίκης των Δεκαέξι με την υποστήριξη της σοβιετικής κυβέρνησης της Πολωνίας επειδή οι ποινές δεν θα είναι υψηλές». Τόσο η βρετανική όσο και η αμερικανική κυβέρνηση συμμερίστηκαν αυτήν την άποψη.

Εμπλεκόμενα πρόσωπα Επεξεργασία

  1. Αρχηγός του Πολωνικού Εσωτερικού Στρατού, Λεόπολντ Οκουλίτσκι (Niedźwiadek) - 10 έτη φυλάκισης,[13][16] μπορεί να δολοφονήθηκε την Παραμονή των Χριστουγέννων του 1946, αλλά μπορεί να πέθανε λόγω επιπλοκών που προκλήθηκαν από απεργία πείνας.
  2. Αναπληρωτής Πρωθυπουργός της Πολωνίας και Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, Γιαν Στανίσουαφ Γιανκόφσκι - 8 έτη φυλάκισης, ποτέ δεν απελευθερώθηκε, πέθανε σε σοβιετική φυλακή στις 13 Μαρτίου 1953, δύο εβδομάδες πριν από τη λήξη της ποινής του. Πιθανώς δολοφονήθηκε.
  3. Υπουργός Εσωτερικών, Άνταμ Μπιέν - 5 έτη
  4. Αναπληρωτής Υπουργός Εσωτερικών, Στανίσουαφ Γιασιουκόβιτς - 5 έτη
  5. Επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ενότητας και του σοσιαλιστικού κόμματος «Πολωνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα - Ελευθερία, Ισότητα, Ανεξαρτησία» Καζίμιες Πούζακ - 1,5 έτος, απελευθερώθηκε τον Νοέμβριο του 1945 και επέστρεψε στην Πολωνία. Αρνούμενος να μεταναστεύσει, ο Πούζακ συνελήφθη και πάλι από το Υπουργείο Δημόσιας Ασφάλειας το 1947 και καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης 10 ετών. Πέθανε στις 30 Απριλίου 1950
  6. Αναπληρωτής επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ενότητας και επικεφαλής του Εργατικού Κόμματος, Αλεξάντερ Ζφιεζίνσκι - 8 μήνες
  7. Μέλος του Συμβουλίου Εθνικής Ενότητας, Καζίμιες Μπαγκίνσκι - 1 έτος, αργότερα απελευθερώθηκε και αναγκάστηκε να μεταναστεύσει στις Ηνωμένες Πολιτείες
  8. Μέλος του Συμβουλίου Εθνικής Ενότητας, επικεφαλής της Δημοκρατικής Ένωσης, Εουγκένιους Τσαρνόφσκι - 6 μήνες
  9. Μέλος του Συμβουλίου Εθνικής Ενότητας, Επικεφαλής του Εργατικού Κόμματος, Γιούζεφ Χατσίνσκι - 4 μήνες
  10. Μέλος του Συμβουλίου Εθνικής Ενότητας, Στανίσουαφ Μιέζβα - 4 μήνες
  11. Μέλος του Συμβουλίου Εθνικής Ενότητας, Ζμπίγκνιεφ Στιπουουόφσκι - 4 μήνες, αργότερα απελευθερώθηκε και αναγκάστηκε να μεταναστεύσει στο Ηνωμένο Βασίλειο
  12. Μέλος του Συμβουλίου Εθνικής Ενότητας, Φραντσίσεκ Ουρμπάνσκι - 4 μήνες
  13. Μέλος του Συμβουλίου Εθνικής Ενότητας, Στανίσουαφ Μιχαουόφσκι - απαλλάχθηκε από όλες τις κατηγορίες
  14. Μέλος του Συμβουλίου Εθνικής Ενότητας, Καζίμιες Κομπιλάνσι - απαλλάχθηκε από όλες τις κατηγορίες
  15. Μέλος του Συμβουλίου Εθνικής Ενότητας, διερμηνέας της ομάδας, Γιούζεφ Στέμλερ - απαλλάχθηκε από όλες τις κατηγορίες
  16. Αναπληρωτής Κυβερνητικός Αντιπρόσωπος, Αντόνι Πάιντακ - καταδικάστηκε σε φυλάκιση 5 ετών σε μυστική δίκη τον Νοέμβριο. Δεν απελευθερώθηκε μέχρι το 1955.

Επακόλουθα Επεξεργασία

Στο βιβλίο του, Europe at War 1939–1945: No Simple Victory, ο ιστορικός Νόρμαν Ντέιβις περιέγραψε ως «αισχρό», ότι δεν υπήρξε επίσημη διαμαρτυρία στο εξωτερικό.[1] Ως αποτέλεσμα της δίκης, το Πολωνικό Υπόγειο Κράτος στερήθηκε τους περισσότερους από τους ηγέτες του. Οι δομές του ξαναχτίστηκαν σύντομα, αλλά δεν ήταν ποτέ σε θέση να ανακάμψουν πλήρως. Στις 6 Ιουλίου 1945, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ απέσυραν την υποστήριξη της νόμιμης πολωνικής εξόριστης κυβέρνησης[17] και όλες τις ατζέντες της στην Πολωνία. Οι σοβιετικές και πολωνικές κομμουνιστικές καταστολές που στοχοποίησαν πρώην μέλη του πολωνικού μυστικού κράτους και τον Πολωνικό Εσωτερικό Στρατό διήρκεσαν σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, με τον Δεκανέα Γιούζεφ Φράντσακ να σκοτώνεται από ανταλλαγή πυροβολισμών με την παραστρατιωτική αστυνομία το 1963.

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. 1,0 1,1 Ντέιβις, Νόρμαν. Europe at War 1939-1945: No Simple Victory. Pan Books. σελίδες 195, 448. ISBN 0330472291. 
  2. Γκαρλίνσκι, Γ.(1985) Poland in the Second World War Macmillan (ISBN 0-333-39258-2) σελ. 324
  3. Πραζμόφσκα, Ανίτα (2004). «The Liberation». Civil war in Poland, 1942-1948. Palgrave (Springer). σελίδες 114–115. ISBN 0230504884. 
  4. Μικολάιτσικ, Σ. (1948) The pattern of Soviet domination Sampson Low, Marston & Co σελ. 125
  5. Πραζμόφσκα, Α. (2004), σελ. 116.
  6. Michta, A. (1990) Red Eagle Stanford University (ISBN 0-8179-8862-9) σελ. 39
  7. Γκαρλίνσκι, Γ.(1985) Poland in the Second World War Macmillan (ISBN 0-333-39258-2) σελ. 325–326
  8. Ουμιαστόφσκι, Ρ. (1946) Poland, Russia and Great Britain 1941-1945 Hollis & Carter σελ. 462–464
  9. Πιεσακόφσκι, T. (1990) The fate of Poles in the USSR 1939~1989 Gryf σελ. 198–199
  10. Γκαρλίνσκι, Γ.(1985) Poland in the Second World War Macmillan (ISBN 0-333-39258-2) σελ. 335
  11. Γκαρλίνσκι, Γ.(1985) Poland in the Second World War Macmillan (ISBN 0-333-39258-2) σελ. 336
  12. Ουμιαστόφσκι, Ρ. (1946) Poland, Russia and Great Britain 1941-1945 Hollis & Carter σελ. 467–468
  13. 13,0 13,1 Πραζμόφσκα, Α. (2004), σελ. 117.
  14. Ουμιαστόφσκι, Ρ. (1946) Poland, Russia and Great Britain 1941-1945 Hollis & Carter σελ. 465–471
  15. 15,0 15,1 «No Witnesses for the Defence Allowed». The Moscow Trial of the 16 Polish Leaders. Λονδίνο: Liberty Publications. 1945. Electronic version by Roman Antoszewski, Titirangi, Auckland, New Zealand; Ιούλιος 2000. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2017. 
  16. Μικολάιτσικ, Σ. (1948) The pattern of Soviet domination Sampson Low, Marston & Co σελ. 145
  17. Χόουπ, M. (2005) The Abandoned Legion Veritas (ISBN 1-904639-09-7) σελ. 76

Περαιτέρω ανάγνωση Επεξεργασία

Στα αγγλικά Επεξεργασία

Στα πολωνικά Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία