Δημοφών ο Ελευσίνιος
Ο Δημοφών ήταν μυθικός γιος του βασιλιά της Ελευσίνας Κελεού και της Μετανείρας. Τον Δημοφώντα ανέθρεψε η θεά Δήμητρα, η οποία μεταμορφωμένη σε γριά υπηρετούσε στο ανάκτορο του Κελεού. Η Δήμητρα έτρεφε τον Δημοφώντα με αμβροσία και τη νύχτα τον έκαιγε στη φωτιά για να τον καταστήσει αθάνατο, ως ανταπόδοση για τη φιλοξενία της από τον Κελεό[1]. Αλλά κάποιο βράδυ η Μετάνειρα είδε το παιδί της στη φωτιά και υποχρέωσε τη Δήμητρα να σταματήσει τη δραστηριότητα αυτή. Κι έτσι ο Δημοφών παρέμεινε θνητός. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, η Μετάνειρα όταν είδε τη σκηνή αυτή έβγαλε μια δυνατή κραυγή από τον τρόμο της και το παιδί κάηκε στη φωτιά.
| Δημοφών ο Ελευσίνιος | |
|---|---|
_(14743889696).jpg) | |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | πολιτικός |
| Οικογένεια | |
| Γονείς | Κελεός ο Ελευσίνιος και Μετάνειρα |
Ο μύθος Επεξεργασία
Η θεά Δήμητρα, όταν πληροφορήθηκε από τον Ήλιο την αλήθεια για την εξαφάνιση της Κόρης της, Περσεφόνης, εγκατέλειψε οργισμένη τον Όλυμπο και, μεταμορφωμένη σε γριά, έτσι που κανείς να μην μπορεί να την αναγνωρίσει, άρχισε να περιφέρεται στη γη νηστική, μέχρις ότου έφθασε στην Ελευσίνα.
Εκεί, την εποχή εκείνη, κυβερνούσε ο Κελεός μαζί με πέντε άλλους άρχοντες, τον Τριπτόλεμο, τον Δίοκλο, τον Πολύξενο, τον Εύμολπο και τον Δόλιχο. Ο Κελεός ήταν γιος του ήρωα Ελευσίνου, που είχε δώσει το όνομα στην πολιτεία, και άντρας της Μετάνειρας, με την οποία είχε αποκτήσει τέσσερις θυγατέρες, την Καλλιθόη, την Καλλιδίκη, την Κλεισιδίκη και τη Δημώ, μεγαλωμένες πια, και ένα γιό, τον Δημοφώντα, μωρό ακόμα στην κούνια.
Οι κόρες του Κελεού βρήκαν τη θεά Δήμητρα, μεταμορφωμένη σε γριά, κατά τα προλεχθέντα, να κάθεται στο Παρθένιο πηγάδι, απ' όπου έπαιρναν νερό οι γυναίκες της περιοχής. Στην ερώτησή τους για το ποια είναι και για το πώς βρέθηκε εκεί, τους απάντησε ότι λεγόταν Δωσώ και ότι καταγόταν από την Κρήτη, απ' όπου την άρπαξαν πειρατές για να την πουλήσουν ως υπηρέτρια στα ξένα. Ωστόσο, όταν αυτοί άραξαν στο Θορικό, κοντά στο Λαύριο, αυτή βρήκε την ευκαιρία να δραπετεύσει και από τότε περιπλανιόταν χωρίς να ξέρει πού ακριβώς πήγαινε. Τους διαβεβαίωσε, πάντως, ότι ήταν άριστη νοικοκυρά και παιδαγωγός.
Έτσι δεν άργησε να βρεθεί στο παλάτι του βασιλιά Κελεού, φιλοξενούμενή του. Τα διασκεδαστικά πειράγματα της γριάς υπηρέτριας του Κελεού, της Ιάμβης, την έκαναν να ξεχάσει προς στιγμήν τη μεγάλη της θλίψη, να χαμογελάσει, έστω και πρόσκαιρα, και να διακόψει τη νηστεία της, δεχόμενη να πιει, καθώς λόγω του πένθους της δεν μπορούσε να πιει κρασί, ένα περίεργο ποτό (χυλός από κριθάλευρο, αρωματισμένο με φλισκούνι) που κατασκευάσθηκε υπό τις οδηγίες της, τον κυκεώνα [2].
Σε ανταμοιβή των περιποιήσεων που δέχθηκε, η θεά Δήμητρα, χωρίς ακόμα, φυσικά, να έχει αποκαλύψει την ταυτότητά της, ανέλαβε την ανατροφή του μικρού Δημοφώντα, υποσχόμενη να μην το αφήσει να αρρωστήσει ποτέ, διότι κατείχε τη τέχνη των αντιδότων στις βασκανίες. Η Δήμητρα θέλησε να καταστήσει τον Δημοφώντα αθάνατο, ταΐζοντάς τον με αμβροσία την ημέρα και βάζοντάς τον στη φωτιά, κατά τη διάρκεια της νύχτας, κάτι που θυμίζει, βεβαίως, την αντίστοιχη προσπάθεια της Θέτιδας να καταστήσει αθάνατο τον γιο της, τον Αχιλλέα, προσπάθεια που αποτυγχάνει όταν μπαίνει στη μέση ο πατέρας του παιδιού, Πηλέας.
Η βασίλισσα Μετάνειρα, εντυπωσιασμένη αλλά και παραξενεμένη από την γρήγορη ανάπτυξη του παιδιού της, παρακολούθησε να δει τι συμβαίνει και, βλέποντάς το μέσα στις φλόγες και θεωρώντας πως η άγνωστη γριά είχε σκοπό να το κάψει, έβαλε τις φωνές, κάτι που και το έργο διέκοψε, αλλά και τη θεά εξόργισε. Σύμφωνα με κάποιες παραδόσεις, το παιδί έπεσε μέσα στη φωτιά και κάηκε [3], ενώ σύμφωνα με άλλες παραδόσεις έπεσε στη γη και επέζησε, αλλά, πάντως, έχασε για πάντα την ευκαιρία να γίνει αθάνατο.
Μετά την εξέλιξη αυτή, η Δήμητρα αναγκάστηκε να αποκαλύψει την ταυτότητά της, οπότε και διέταξε τους Ελευσίνιους να χτίσουν υπέρ αυτής ναό στο λόφο πάνω από την Καλλίχορο πηγή, ενώ παράλληλα υπέδειξε και τον τρόπο της λατρείας της. Αμέσως μετά κλείσθηκε μέσα στο ναό και, φανερά οργισμένη πάλι, εμπόδιζε τη γη να παράγει καρπούς, γεγονός που προκάλεσε φθορά στους ανθρώπους και δυσαρέσκεια ακόμα και στους θεούς, μέχρι που τελικά αναγκάσθηκαν να έρθουν σε συμβιβαστική επίλυση της υπόθεσης που είχε προκύψει, με τη γνωστή λύση του να μοιράζεται ο χρόνος της Περσεφόνης μεταξύ Πάνω και Κάτω Κόσμου.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Ομηρικοί Ύμνοι, Εις Δημήτραν, στ. 219 κ.έξ.
- ↑ “κυκεώνας” < “κυκώ”= “ανακατώνω”
- ↑ [...] διόπερ τὸ μὲν βρέφος ὑπὸ τοῦ πυρὸς ἀνηλώθη, ἡ θεὰ δὲ αὑτὴν ἐξέφηνε. Απολλόδωρου Βιβλιοθήκη, Βιβλίο Α', 1.5.1
Πηγές Επεξεργασία
- Εγκυκλοπαίδεια Δομή
- Εγκυκλοπαίδεια Ηλίου
- Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια (Πυρσού)
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος – Λαρούς
- Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος –Λαρούς – Μπριτάνικα
- Ελληνική Μυθολογία της Εκδοτικής Αθηνών