Διακήρυξη της Δημοκρατίας (Βραζιλία)

Η διακήρυξη της Δημοκρατίας της Βραζιλίας, ιδρυτικό γεγονός στην ιστορία της Βραζιλίας, έλαβε χώρα στις 15 Νοεμβρίου 1889, στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Οργανωμένη από μια ομάδα εντός του Βραζιλιάνικου Στρατού, ευρισκόμενη υπό την ηγεσία του δημοκρατικού στρατάρχη Ντεοντόρο ντα Φονσέκα, έλαβε τη μορφή στρατιωτικού πραξικοπήματος, το οποίο έθεσε τέλος στην περίοδο βασιλείας του αυτοκράτορα Πέτρου Β΄ της Βραζιλίας, καθώς και στην ίδια την ύπαρξη του αυτοκρατορικού καθεστώτος.

Πίνακας του Μπενεντίτο Καλίστο, όπου απεικονίζεται η Διακήρυξη της Δημοκρατίας (1893).

Η Νέα Κυβέρνηση: ο Δόκτωρ Αριστίντες Λόμπο, Υπουργός Εσωτερικών, ο κ. Εντουάρντο Βαντενκόλκ, Υπουργός Ναυτικού, ο Αντισυνταγματάρχης Μπενζαμίν Κονστάν, Υπουργός Πολέμου, ο Στρατάρχης Ντεοντόρο ντα Φονσέκα, Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο κ. Κουιντίνο Μποκαϊούβα, Υπουργός Εξωτερικών, ο Δόκτωρ Ντεμέτριο Ριμπέιρο, Υπουργός Γεωργίας και ο Δόκτωρ Ρουί Μπαρμπόζα, Υπουργός Οικονομικών.

Τα λίγα πρόσωπα τα οποία ήσαν μάρτυρες στα γεγονότα δεν αντιλήφθηκαν, καν, πως επρόκειτο για επανάσταση. Η ιστορικός Λίντια Μπεσουσέτ σημειώνει πως «σπάνια μία επανάσταση έλαβε χώρα με τόσο ήρεμο τρόπο». Καθ'όλη τη διάρκεια του πραξικοπήματος, ο Πέτρος Β΄ δεν επέδειξε κανέναν συναισθηματισμό, ωσάν να μην τον αφορούσε η κατάληξή του. Απέρριψε το σύνολο των προτροπών που έγιναν προς τον ίδιο από πολιτικούς και στρατιωτικούς ηγέτες, προκειμένου να κατασταλεί η εξέγερση. Ο αυτοκράτορας και η οικογένειά του αναχώρησαν σε εξορία στις 17 Νοεμβρίου. Μία σημαντική μοναρχική αντίδραση έλαβε χώρα, ωστόσο κατεστάλη βιαίως από τους δημοκρατικούς, ενώ ούτε ο Πέτρος Β΄ ούτε η κόρη του παρείχαν ουσιαστική υποστήριξη στην παλινόρθωση. Μην έχοντας ενεργή συμμετοχή στο πραξικόπημα και διαπιστώνοντας την παθητική αποδοχή της καταστάσεως από τον αυτοκράτορα, η πολιτική τάξη αποδέχθηκε τη μεταβολή της μοναρχίας σε δημοκρατία. Ωστόσο, δεν γνώριζε πως σκοπός των οργανωτών του πραξικοπήματος ήταν η ίδρυση δικτατορίας, παρά προεδρικής ή κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.

Ολίγον καιρό μετά την ανατροπή του προέδρου του Συμβουλίου, Αφόνσο Σέλσο ντε Ασσίς Φιγκεϊρέντο, Υποκόμη του Όουρο Πρέτο, καθώς και τη σύλληψη της αυτοκρατορικής οικογένειας, η οποία φυλακίστηκε εντός του παλατιού της, ενώ, στη συνέχεια, εξορίστηκε, ο στρατάρχης Ντεοντόρο ντα Φονσέκα αυτοανακηρύχθηκε πρόεδρος της προσωρινής κυβερνήσεως, ενώ, επίσης, σχημάτισε προσωρινή κυβέρνηση εντός της οποίας έδρευαν οι υπουργοί Μπενζαμίν Κονστάν Μποτέλιο ντε Μαγκαλιάες, Κουιντίνο Μποκαϊούβα, Ρουί Μπαρμπόζα, Κάμπος Σάλες, Αριστίντες Λόμπο, Ντεμέτριο Ριμπέιρο και Εντουάρντο Βαντενκόλκ, όλοι τους μέλη του βραζιλιάνικου ελευθεροτεκτονισμού και οπαδοί του θετικισμού, του οποίου η αρχή τάξη και πρόοδος (πορτογαλικά: ordem y progresso), ενσωματώθηκε στη σημαία της νεοϊδρυθείσας δημοκρατίας.

Πηγές

• (Πορτογαλικά) Schwarcz, Lilia Moritz (1998). As barbas do Imperador: D. Pedro II, um monarca nos trópicos (2η έκδοση). Σάο Πάουλο: Companhia das Letras. ISBN 85-7164-837-9. 
• (Πορτογαλικά) Lyra, Heitor (1977). História de Dom Pedro II (1825–1891): Declínio (1880–1891). 3. Μπέλο Οριζόντε: Itatiaia. 
• (Πορτογαλικά) Besouchet, Lídia (1993). Pedro II e o Século XIX (2η έκδοση). Ρίο ντε Τζανέιρο: Nova Fronteira. ISBN 85-209-0494-7. 
• (Αγγλικά) Barman, Roderick J. (1999). Citizen Emperor: Pedro II and the Making of Brazil, 1825–1891. Στάνφορντ: Stanford University Press. ISBN 0-8047-3510-7. 
• (Πορτογαλικά) Calmon, Pedro (1975). História de D. Pedro II. 5. Ρίο ντε Τζανέιρο: J. Olympio. 
• (Πορτογαλικά) Carvalho, José Murilo de (2007). D. Pedro II: ser ou não ser. Σάο Πάουλο: Companhia das Letras. ISBN 978-85-359-0969-2. 
• (Πορτογαλικά) Salles, Ricardo (1996). Nostalgia Imperial. Ρίο ντε Τζανέιρο: Topbooks. OCLC 36598004.