Βικιπαίδεια

Διαμελισμοί της Πολωνίας

Οι Διαμελισμοί της Πολωνίας ήταν οι τρεις διαμελισμοί της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας που έλαβαν χώρα προς τα τέλη του 18ου αιώνα και τερμάτισαν την ύπαρξη του κράτους, με αποτέλεσμα την εξάλειψη της κυρίαρχης Πολωνίας και της Λιθουανίας για 123 χρόνια. Οι διαμελισμοί διεξήχθησαν από τη Μοναρχία των Αψβούργων, το Βασίλειο της Πρωσίας και τη Ρωσική Αυτοκρατορία, οι οποίες μοίρασαν τα εδάφη της Κοινοπολιτείας μεταξύ τους σταδιακά στη διαδικασία εδαφικών κατασχέσεων και προσαρτήσεων.[1][2][3][4]

Διαμελισμοί της Πολωνίας
Διαμελισμοί
Οι τρεις διαμελισμοί της Πολωνίας (η Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία). Ο Ρωσικός Διαμελισμός (καφέ), ο Αυστριακός Διαμελισμός (πράσινο) και ο Πρωσικός Διαμελισμός (μπλε)

Ο πρώτος διαμελισμός αποφασίστηκε στις 5 Αυγούστου 1772 αφού η Συνομοσπονδία του Μπαρ έχασε τον πόλεμο με τη Ρωσία. Ο δεύτερος διαμελισμός συνέβη στον απόηχο του Πολωνο-Ρωσικού Πολέμου του 1792 και της Συνομοσπονδίας της Ταργκοβίτσα του 1792, όταν τα ρωσικά και πρωσικά στρατεύματα εισήλθαν στην Κοινοπολιτεία και ο δεύτερος διαμελισμός υπογράφηκε στις 23 Ιανουαρίου 1793 (η Αυστρία δεν συμμετείχε στο δεύτερο διαμελισμό). Ο τρίτος διαμελισμός έλαβε χώρα στις 24 Οκτωβρίου 1795, ως αντίδραση στην ανεπιτυχή πολωνική Εξέγερση του Κοστσιούσκο το προηγούμενο έτος. Με αυτόν τον διαμελισμό, η Κοινοπολιτεία έπαψε να υπάρχει.[1]

Γενικά, ο όρος «Διαμελισμοί της Πολωνίας» χρησιμοποιείται μερικές φορές γεωγραφικά ως τοπωνύμιο, για να σημαίνει τα τρία μέρη στα οποία οι διαμελιστικές δυνάμεις χώρισαν την Κοινοπολιτεία, δηλαδή: τον Αυστριακό Διαμελισμό, τον Πρωσικό Διαμελισμό και τη Ρωσικό Διαμελισμό. Στα πολωνικά, υπάρχουν δύο ξεχωριστές λέξεις για τις δύο έννοιες. Οι διαδοχικές πράξεις διαμελισμού και προσάρτησης της Πολωνίας αναφέρονται ως rozbiór (ρόζμπιουρ, πληθυντικός: ροζμπιούρι), ενώ ο όρος zabór (ζάμπουρ, πληθυντικός: ζαμπόρι) αναφέρεται σε τμήματα της Κοινοπολιτείας που προσαρτήθηκαν το 1772–95 και τα οποία έγιναν μέρος της Αυτοκρατορικής Ρωσίας, της Πρωσίας ή της Αυστρίας. Μετά το Συνέδριο της Βιέννης το 1815, τα σύνορα των τριών διαμελισμένων τομέων σχεδιάστηκαν εκ νέου. Οι Αυστριακοί ίδρυσαν τη Γαλικία στον Αυστριακό Διαμελισμό, ενώ οι Ρώσοι κατέκτησαν τη Βαρσοβία από την Πρωσία και σχημάτισαν την αυτόνομη πολιτεία της Πολωνίας του Συνεδρίου στο Ρωσικό Διαμελισμό.

Στην πολωνική ιστοριογραφία, ο όρος «Τέταρτος διαμελισμός της Πολωνίας» έχει επίσης χρησιμοποιηθεί, σε σχέση με οποιαδήποτε μεταγενέστερη προσάρτηση πολωνικών εδαφών από ξένους εισβολείς. Ανάλογα με την πηγή και την ιστορική περίοδο, αυτό θα μπορούσε να σημαίνει τα γεγονότα του 1815, ή του 1832 ή του 1846 ή του 1939. Ο όρος «Τέταρτος Διαμελισμός» με χρονική έννοια μπορεί επίσης να σημαίνει τις κοινότητες της διασποράς που έπαιξαν σημαντικό πολιτικό ρόλο στην επανίδρυση του πολωνικού κυρίαρχο κράτος μετά το 1918.

Ιστορία Επεξεργασία

 
Αλληγορία του πρώτου διαμελισμού της Πολωνίας, που δείχνει τη Μεγάλη Αικατερίνη της Ρωσίας (αριστερά), τον Ιωσήφ Β' της Αυστρίας και τον Φρειδερίκο τον Μέγα της Πρωσίας (δεξιά) να τσακώνονται για τις εδαφικές τους καταλήψεις
 
Βουοντζίμιες Τετμάγερ, Αλληγορία της νεκρής Πολωνίας, Καθεδρικός Ναός Αγίου Νικολάου, Κάλις

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Βλαδίσλαου Δ΄ της Πολωνίας (1632–48), αναπτύχθηκε το liberum veto, μια πολιτική κοινοβουλευτικής διαδικασίας βασισμένη στην υπόθεση της πολιτικής ισότητας κάθε «κύριου/Πολωνού ευγενή», με το συμπέρασμα ότι χρειαζόταν ομόφωνη συναίνεση για όλα τα μέτρα. Η πεποίθηση ενός και μόνο μέλους του κοινοβουλίου ότι ένα μέτρο ήταν επιζήμιο για τη δική του εκλογική περιφέρεια (συνήθως απλώς την περιουσία του), ακόμη και μετά την έγκριση του νόμου, ήταν αρκετή για να χτυπήσει την πράξη. Έτσι, γινόταν όλο και πιο δύσκολη η ανάληψη δράσης. Το liberum veto παρείχε επίσης ευκαιρίες στους ξένους διπλωμάτες να εισχωρήσουν στο σύστημα, δωροδοκώντας ευγενείς για να το ασκήσουν.[1] Έτσι, θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει την Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία στην τελευταία της περίοδο (μέσα του 18ου αιώνα) πριν από τους διαμελισμούς ως ήδη σε κατάσταση αταξίας και όχι εντελώς κυρίαρχο κράτος, και σχεδόν ως υποτελές κράτος, με τους Ρώσους τσάρους να επιλέγουν ουσιαστικά τους Πολωνούς βασιλιάδες. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον τελευταίο βασιλιά της Κοινοπολιτείας, Στανίσουαφ Αύγουστος Πονιατόφσκι, ο οποίος για κάποιο διάστημα ήταν εραστής της Ρωσίδας Αυτοκράτειρας Μεγάλης Αικατερίνης.

Το 1730 οι γείτονες της Πολωνικής-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας, δηλαδή η Πρωσία, η Αυστρία και η Ρωσία, υπέγραψαν μια μυστική συμφωνία για τη διατήρηση του status quo: συγκεκριμένα, για να διασφαλίσουν ότι οι νόμοι της Κοινοπολιτείας δεν θα αλλάξουν. Η συμμαχία τους έγινε αργότερα γνωστή στην Πολωνία ως «Συμμαχία των Τριών Μαύρων Αετών», επειδή και τα τρία κράτη χρησιμοποιούσαν έναν μαύρο αετό ως κρατικό σύμβολο (σε αντίθεση με τον λευκό αετό, σύμβολο της Πολωνίας). Η Κοινοπολιτεία είχε αναγκαστεί να στηριχθεί στη Ρωσία για προστασία από το ανερχόμενο Βασίλειο της Πρωσίας, το οποίο απαιτούσε ένα κομμάτι από τα βορειοδυτικά προκειμένου να ενώσει τα δυτικά και ανατολικά του τμήματα. Αυτό θα άφηνε την Κοινοπολιτεία με μια ακτή της Βαλτικής μόνο στη Λετονία και τη Λιθουανία.[1] Η Αικατερίνη έπρεπε να χρησιμοποιήσει διπλωματία για να πάρει την Αυστρία στο πλευρό της.

Η Κοινοπολιτεία είχε παραμείνει ουδέτερη στον Επταετή Πόλεμο (1756–1763), ωστόσο είχε κάνει συμμαχία με τη Γαλλία, την Αυστρία και τη Ρωσία και επέτρεψε στα ρωσικά στρατεύματα πρόσβαση στα δυτικά της εδάφη ως βάσεις κατά της Πρωσίας. Ο Φρειδερίκος Β΄ ανταπέδωσε παραγγέλνοντας αρκετά πολωνικά νομίσματα παραχαραγμένα για να επηρεάσει σοβαρά την πολωνική οικονομία. Μέσω των Πολωνών ευγενών τους οποίους ήλεγχε η Ρωσία και του Ρώσου υπουργού στη Βαρσοβία, του πρέσβη και Πρίγκιπα Νικολάι Ρεπνίν, η Αυτοκράτειρα Μεγάλη Αικατερίνη επέβαλε ένα σύνταγμα στην Κοινοπολιτεία στο λεγόμενο Σέιμ του Ρεπνίν του 1767, που πήρε το όνομά του από τον πρέσβη Ρεπνίν, ο οποίος ουσιαστικά υπαγόρευσε τους όρους εκείνου του Σέιμ (και διέταξε τη σύλληψη και την εξορία στην Καλούγκα ορισμένων έντονων αντιπάλων της πολιτικής του,[5][6][7] συμπεριλαμβανομένων του Επισκόπου Γιούζεφ Άντζεϊ Ζαουούσκι[8] και άλλων). Αυτό το νέο σύνταγμα αναίρεσε τις μεταρρυθμίσεις που έγιναν το 1764 υπό τον Στανίσουαφ Αύγουστο Πονιατόφσκι. Το liberum veto και όλες οι παλιές καταχρήσεις του τελευταίου ενάμιση αιώνα ήταν εγγυημένα ως αναλλοίωτα μέρη αυτού του νέου συντάγματος (στους λεγόμενους Καρδινάλιους Νόμους[7][9]). Ο Ρεπνίν ζήτησε επίσης τη ρωσική προστασία των δικαιωμάτων των αγροτών σε ιδιωτικές περιουσίες Πολωνών και Λιθουανών ευγενών, τη θρησκευτική ελευθερία για τους Προτεστάντες και τους Ορθόδοξους Χριστιανούς και τις πολιτικές ελευθερίες για τους Προτεστάντες, τους Ορθοδόξους Χριστιανούς και τους Ανατολικούς Καθολικούς, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματός τους να καταλαμβάνουν όλες τις κρατικές θέσεις, συμπεριλαμβανομένης μιας βασιλικής. Ο επόμενος βασιλιάς θα μπορούσε τώρα να είναι μέλος της ρωσικής δυναστείας. Το Σέιμ το ενέκρινε αυτό. Η προκύπτουσα αντίδραση μεταξύ ορισμένων Ρωμαιοκαθολικών της Πολωνίας, καθώς και η βαθιά δυσαρέσκεια για την επέμβαση της Ρωσίας στις εσωτερικές υποθέσεις της Κοινοπολιτείας, συμπεριλαμβανομένης της εξορίας στη Ρωσία των κορυφαίων Ρωμαιοκαθολικών επισκόπων, των μελών της Πολωνικής Γερουσίας, οδήγησαν στον Πόλεμο της Συνομοσπονδίας του Μπαρ του 1768–1772, που δημιουργήθηκε στο Μπαρ, όπου οι Πολωνοί προσπάθησαν να εκδιώξουν τις ρωσικές δυνάμεις από την επικράτεια της Κοινοπολιτείας.[5][7] Οι παράτυπες και κακώς διοικούμενες πολωνικές δυνάμεις είχαν λίγες πιθανότητες απέναντι στον τακτικό ρωσικό στρατό και υπέστησαν μεγάλη ήττα. Στο χάος προστέθηκε μια εξέγερση Ουκρανών Κοζάκων και αγροτών στα ανατολικά (Κολιγίβστσινα), η οποία ξέσπασε το 1768 και οδήγησε σε σφαγές Πολωνών ευγενών (σλάχτα), Εβραίων, Ουνιτών, εθνοτικών μειονοτήτων και καθολικών ιερέων, προτού κατασταλθεί από Ρώσους και κυβερνητικά πολωνικά στρατεύματα. Αυτή η εξέγερση οδήγησε στην επέμβαση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με την υποστήριξη της Ρωμαιοκαθολικής Γαλλίας και της Αυστρίας. Η Συνομοσπονδία του Μπαρ και η Γαλλία υποσχέθηκαν την Ποδολία και τη Βολυνία και το προτεκτοράτο της Κοινοπολιτείας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία για ένοπλη υποστήριξη.

Το 1769, η Μοναρχία των Αψβούργων προσάρτησε μια μικρή περιοχή του Σπις και το 1770 προσάρτησε το Νόβι Σοντς και το Νόβι Ταρκ. Αυτά τα εδάφη ήταν μήλο της έριδος μεταξύ της Πολωνίας και της Ουγγαρίας, η οποία ήταν μέρος της Μοναρχίας. Ωστόσο, η Οθωμανική Αυτοκρατορία, η Συνομοσπονδία του Μπαρ και οι Γάλλοι και Ευρωπαίοι εθελοντές της ηττήθηκαν από τις ρωσικές δυνάμεις και τις πολωνικές κυβερνητικές δυνάμεις με τη βοήθεια της Μεγάλης Βρετανίας. Καθώς η Ρωσία μετακόμισε στην Κριμαία και στα Παραδουνάβια Πριγκιπάτα (τα οποία η Μοναρχία των Αψβούργων ποθούσε έντονα), ο Βασιλιάς Φρειδερίκος Β΄ της Πρωσίας και η Μαρία Θηρεσία ανησυχούσαν ότι η ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας θα ανέτρεπε σοβαρά την ισορροπία δυνάμεων στην Ανατολική Ευρώπη. Ο Φρειδερίκος Β΄ άρχισε να οργανώνει το διαμελισμό για να εξισορροπήσει εκ νέου την εξουσία στην Ανατολική Ευρώπη.

Πρώτος Διαμελισμός Επεξεργασία

Κύριο λήμμα: Πρώτος διαμελισμός της Πολωνίας

Δεύτερος Διαμελισμός Επεξεργασία

Κύριο λήμμα: Δεύτερος διαμελισμός της Πολωνίας

Τρίτος Διαμελισμός Επεξεργασία

Κύριο λήμμα: Τρίτος διαμελισμός της Πολωνίας

Τέταρτος Διαμελισμός Επεξεργασία

 
Ο διαμελισμός της Πολωνίας σύμφωνα με το γερμανοσοβιετικό σύμφωνο. Διαίρεση πολωνικών εδαφών στα έτη 1939–1941

Ο όρος «Τέταρτος διαμελισμός της Πολωνίας» μπορεί να αναφέρεται σε οποιαδήποτε μεταγενέστερο διαμελισμό πολωνικών εδαφών, συμπεριλαμβανομένων:

Εάν κάποιος αποδεχτεί περισσότερα από ένα από αυτά τα συμβάντα ως διαμελισμούς, ο πέμπτος, ο έκτος, ακόμη και ο έβδομος διαμελισμός μπορούν να μετρηθούν, αλλά αυτοί οι όροι είναι πολύ σπάνιοι. (Για παράδειγμα, ο Νόρμαν Ντέιβις στο God's Playground αναφέρεται στη δημιουργία του 1807 του Δουκάτου της Βαρσοβίας ως τέταρτο διαμελισμό, στη Συνθήκη της Βιέννης του 1815 ως πέμπτο, στη Συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ του 1918 ως τον έκτο και στη διαίρεση της Πολωνίας το 1939 μεταξύ Ναζιστικής Γερμανίας και ΕΣΣΔ ως έβδομο.)[11]

Ο όρος «Τέταρτος διαμελισμός χρησιμοποιήθηκε επίσης τον 19ο και τον 20ο αιώνα για να αναφερθεί στις κοινότητες της διασποράς που διατηρούσαν στενό ενδιαφέρον για το έργο της ανάκτησης της πολωνικής ανεξαρτησίας.[12] Μερικές φορές ονομαζόμενες Polonia, αυτές οι ομογενειακές κοινότητες συνεισέφεραν συχνά με χρηματοδότηση και στρατιωτική υποστήριξη στο έργο της ανάκτησης του πολωνικού έθνους-κράτους. Η πολιτική της διασποράς επηρεάστηκε βαθιά από τις εξελίξεις μέσα και γύρω από την πατρίδα και το αντίστροφο για πολλές δεκαετίες.[13]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «Partitions of Poland». Encyclopædia Britannica Online. 2008. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/466910/Partitions-of-Poland. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2011. 
  2. ↑ Bideleux, Robert· Jeffries, Ian (1998). A History of Eastern Europe: Crisis and Change. Routledge. σελ. 156. 
  3. ↑ Batt, Judy· Wolczuk, Kataryna (2002). Region, State and Identity in Central and Eastern Europe. Routledge. σελ. 153. 
  4. ↑ Sinkoff, Nancy (2004). Out of the Shtetl: Making Jews Modern in the Polish Borderlands. Society of Biblical Literature. σελ. 271. 
  5. ↑ 5,0 5,1 Scott, Hamish M. (2001). The Emergence of the Eastern Powers, 1756–1775. Cambridge University Press. σελίδες 181–182. ISBN 0-521-79269-X. 
  6. ↑ H. Wickham Steed, A Short History of Austria-Hungary and Poland Αρχειοθετήθηκε 2007-09-24 στο Wayback Machine., 1914, Encyclopædia Britannica, Inc. Retrieved on 3 August 2007.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Seton-Watson, Hugh (1967). The Russian Empire, 1801–1917. Oxford University Press. σελ. 44. ISBN 0-19-822152-5. 
  8. ↑ Various, The Story of My Life, Penguin Classics, 2001, (ISBN 0-14-043915-3), Google Print, σελ. 528
  9. ↑ Butterwick, Richard (1998). Poland-Lithuania's Last King and English Culture: Stanisław August Poniatowski, 1732–1798. Oxford University Press. σελ. 169. ISBN 0-19-820701-8. 
  10. ↑ Brecher, Michael· Wilkenfeld, Jonathan (1997). A Study of Crisis. University of Michigan Press. σελ. 255. ISBN 0-472-10806-9. 
  11. ↑ Νόρμαν Ντέιβις. God's Playground: A History of Poland: 1795 to the Present. Oxford University Press. 2005. σελ. 218, 225, 284, 321.
  12. ↑ Cygan, Mary (1998). «Inventing Polonia: Notions of Polish American Identity, 1870–1990». Prospects 23: 209–246. doi:10.1017/S0361233300006335. 
  13. ↑ Lopata, Helena Znaniecka (1994). Polish Americans. Transaction. 

Περαιτέρω ανάγνωση Επεξεργασία

  • Lewitter, L. R. "The Partitions of Poland" History Today (Dec 1958) 8#12 σελ. 813–820.
  • Lewitter, Lucjan R. "The Partitions of Poland" in A. Goodwyn, ed. The New Cambridge Modern History: vol 8 1763–93 (1965) σελ. 333–59.
  • Λορντ, Ρόμπερτ. The second partition of Poland; a study in diplomatic history (1915) online
  • Λουκόφσκι, Γέζι. The Partitions of Poland 1772, 1793, 1795 (1998); online review
  • ΜακΛίν, Τόμας. The Other East and Nineteenth-Century British Literature: Imagining Poland and the Russian Empire (Palgrave Macmillan, 2012) σελ. 14–40.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Διαμελισμοί_της_Πολωνίας&oldid=9512528"