Διπλό θειικό άλας αργιλίου και καλίου
Το διπλό θειικό άλας αργιλίου και καλίου, ή στυπτηρία καλίου ή στυπτηρία βράχου (αγγλ. Potassium alum), συνήθως κοινώς στυπτηρία, είναι τύπος χημικής ένωσης, που ως ορυκτό άλας συνήθως χαρακτηρίζεται ως ένυδρο άλας διπλού θειικού αλουμινίου με το γενικό τύπο:
XAl (SO4)2 • 12Η2O
- όπου το Χ είναι ένα μονοσθενές κατιόν όπως λ.χ. κάλιο ή αμμώνιο.
Από μόνη της, η στυπτηρία αναφέρεται συχνά σε στυπτηρία καλίου, με τον τύπο KAl (SO4)2 • 12Η2Ο.
Άλλες στυπτηρίες ονομάζονται από το μονοσθενές ιόν, όπως λ.χ. στυπτηρία αμμωνίου.[1]
Ονομασία Επεξεργασία
Το όνομα στυπτηρία χρησιμοποιείται επίσης, γενικότερα, για άλατα με τον ίδιο τύπο και δομή, εκτός από το ότι το αλουμίνιο αντικαθίσταται από άλλο τρισθενές μεταλλικό ιόν, όπως: χρώμιο (III), ή το θείο αντικαθίσταται από άλλο χαλκογόνο στοιχείο όπως το σελήνιο.[2] Είναι ένα άλας που κυρίως εξάγεται από το βωξίτη. Έχει και μία άλλη ονομασία, λέγεται και «στύψη».
Στις περισσότερες βιομηχανίες, το όνομα στυπτηρία (ή στυπτηρία χαρτιού) αναφέρεται πρωτίστως στο θειικό αργίλιο:
- Al2 (SO4)3 • ηΗ2O
το οποίο χρησιμοποιείται για τις περισσότερες βιομηχανικές κροκιδώσεις. Στην ιατρική, η στυπτηρία μπορεί επίσης να αναφέρεται σε πηκτή υδροξειδίου του αργιλίου που χρησιμοποιείται ως ένα ανοσοενισχυτικό εμβολίου.[3]
Ιδιότητες Επεξεργασία
Παρουσιάζεται με μορφή μεγάλων κρυστάλλων, διαφανών, άχρωμων, με γεύση γλυκιά, που σύντομα γίνεται στυπτική. Οι κυριότερες φυσικές ιδιότητες είναι:
- Έχει πυκνότητα 1,75 g/cm3 και τήκεται στους 91°C.
- Διαλύεται ελάχιστα σε κρύο νερό και εξαιρετικά σε καυτό νερό.
- Διαλύεται στη γλυκερίνη και είναι σχεδόν αδιάλυτη στην αιθυλική αλκοόλη.
- Όταν θερμανθεί τήκεται στο κρυσταλλικό της νερό στους 91°C.
- Εάν ψυχθεί, μετατρέπεται σε μια μάζα που ομοιάζει με το γυαλί.
Χρήσεις Επεξεργασία
Χρησιμοποιείται στη βαφική σαν πρόστυμμα και στη βυρσοδεψία. Επίσης ως βασικό πρόσθετο (additive) στη χαρτοποιία, και στην παρασκευή κόλλας.
Είναι πολύ καλή αντιπυρική ουσία για υλικά όπως λ.χ. υφάσματα, ξύλο και χαρτί. Χρησιμοποιείται και στη φωτογραφική, επίσης σαν αδιαβροχοποιητικό μέσο, και μία σημαντική χρήση είναι για τον καθαρισμό του ύδατος.
Από τα αρχαία χρόνια είναι γνωστό αιμοστατικό. Επίσης έχει χρήσεις στην ιατρική, σαν στυπτικό φάρμακο και απολυμαντικό.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ http://195.134.76.37/quali/quali_C03_Al.htm
- ↑ Austin, George T. (1984). Shreve's Chemical process industries (5th έκδοση). New York: McGraw-Hill. σελ. 357. ISBN 9780070571471.
- ↑ «Alhydrogel | Alum vaccine adjuvant for research | InvivoGen». www.invivogen.com. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2018.